همایش تخصصی هواشناسی دوشنبه 11 اردیبهشت 1396 همایش تخصصی هواشناسی دوشنبه 11 اردیبهشت 1396

دکتر محمدجعفر ناظم السادات کوکب شاهقلیان Shiraz University مرکز پژوهش های علوم جوی و اقیانوسی چگونگی پدیداری سامانه های بارش زای سنگین در جنوب غربی ایران و پیوند آن با پدیده مادن جولیان (MJO) دکتر محمدجعفر ناظم السادات کوکب شاهقلیان

موقعیت ایران در نقشه جهان

مقدمه انگیزه پژوهش: بررسی برخی از ویژگی‏های همدیدی بارش‏های سنگین در جنوب غربی ایران و پیوند آن با پدیده نوسان‏های مادن-جولیان، چگونگی پراکنش ماهانه و شناسایی سرچشمه‏های تولید بخار آب برای این بارش‏ها استفاده از بارش روزانه 9 ایستگاه‏ برای دوره 36 ساله 2011-1975 در نواحی مختلف منطقه مورد نظر در بازه ماه‏های نوامبر هر سال تا آپریل سال پس از آن بررسی تشکیل و حرکت سیستم های تولید بارش سنگین در جنوب غرب ایران از دید سینوپتیکی از یک روز پیش از بارش سنگین تا یک روز پس از آن

موقعیت جغرافیایی ایستگاه های مورد مطالعه در جنوب غرب ایران southwestern Part of Iran

داده ها شاخص MJO : استخراج داده‏های روزانه نمايه MJO، که بر پایه روش ويلر و هندون (2004) برای 36 سال (پايگاه اطلاعاتي مركز پيش‌بيني اقليمي استرالیا) داده های بارش: داده‌هاي بارش روزانه ایستگاه‏های مورد نظر برای سال های 1975- 2011 (تارنمای سازمان هواشناسي كشور) داده های شبکه بندی شده: داده‏های شبکه‏بندی شده در گستره خاورمیانه هم در پیکر عددی و هم در قالب نقشه‏های جغرافیایی (پایگاه اینترنتی سازمان ملي اقيانوسي و جوي ایالات متحده آمريكا NOAA )

پدیده‏های همدیدی هواشناسی 850 and 200-hPa Vector Wind (u and v wind fields) 500-hPa Omega Specific Humidity Precipitation Rate Air Temperature

تعریف بارش سنگین بر پایه تعریف واژه‏نامه انجمن هواشناسی آمریکا،AMS، بارش سنگین بارشی است با نرخ انباشت بیش از یک آستانه ویژه که این آستانه به مکان جغرافیایی وابسته است. در این پژوهش یک رویداد بارش روزانه هنگامی بارش سنگین انگاشته می‏شود که بارش آن روز در 5 یا 10 درصد بالای داده‏های آراسته شده جای بگیرد (Groisman et al. 2004)

کمترین، بیشترین، مجموع و میانگین شدت روزانه بارش‏های سنگین 5 درصد بالا بر پایه میلی‏متر در روز Month of heavy precipitation MJO Phase Row Stations NO of heavy precipitation days Lightest(mm/day) Heaviest(mm /day) Total heavy Precipitation Mean of heavy Precipitation 1 Abadan 53 21.2 (1,3)* 86.0 (6,4) * 1790.8(31.3%) ** 34.0 2 Abadeh 52 15.1 (7,3) 83.0 (2,12) 1511.0(35.8%) 29.1 3 Ahwaz 65 24.3 (1,11) * 107.0 (1,11) * 2428.1(29.9%) ** 37.1 4 Bandar-Abbas 35 39.0 (8,1) * 211.0 (1,1) * 2177.0(33.3%)** 57.8 5 Bushehr 61 33.2 (5,1) * 144.0 (1,1) * 3060.7(34.1%) ** 48.6 6 Lar 24 30.0 (2,3) 102.0 (7,2) 1185.2 (31.8%) 49.4 7 Shahrekord 86 24.0 (3,1) * 88.8 (1,11) * 2954.9(25.7%) ** 34.4 8 Shiraz 74 29.0 (1,1) * 99.0 (1,12) * 3117.9(27.0%)** 42.0 9 Yasuj 62 57.0 (2,11) * 135.0 (8,1) * 4761.4(26.2%) ** 76.7 10

فازهای رخداد بارش سنگین MJO فاز ایستگاه 1و 8 اهواز، بندرعباس، بوشهر، شهرکرد، شیراز و یاسوج 2 و 7 آباده، لار 6 آبادان

شمار روزهای همراه با بارش سنگین (5 درصد بالا) و پراکنش زمانی آنها بر حسب درصد Row   Stations Number of days January February March April November December Total 1 Abadan 53 18.8 7.6 9.4 24.5 32.1* 100 2 Abadeh 52 17.3 9.6 25.0 5.8 32.7* 3 Ahwaz 65 24.6 6.2 10.8 3.1 21.5 33.8* 4 Bandar-Abbas 35 17.1 37.1* 28.6 2.9 0.0 14.3 5 Bushehr 61 34.4* 6.6 11.5 13.1 6 Lar 24 16.7 20.8 41.7 7 Shahrekord 86 19.7 13.9 22.1 4.8 15.1 24.4* 8 Shiraz 74 37.8* 13.5 9.5 1.3 6.8 31.1 9 Yasuj 62 22.5 19.4 20.9 25.8* 10 Mean values 62.3 23.2 15.0 17.6 3.8 10.4 30.0 12

برداشت از جدول پیشین بیشترین احتمال رخداد بارش های سنگین در ماه های دسامبر تا ژانویه وجود دارد. ماه های مارس و فوریه در رده ی سوم و چهارم قرار دارند

درصدی از بارش‏های سنگین (5 درصد بالا) که در هر يک از فازهاي MJO رخ داده است Row Stations Number of days 1 2 3 4 5 6 7 8 Total Abadan 53 15.1 5.7 11.4 9.4 11.2 20.8 100 Abadeh 52 9.8 15.7 13.7 5.9 7.8 19.6 17.7 Ahwaz 65 13.9 21.5 3.1 6.2 12.3 15.4 24.6 Bandar-Abbas 35 14.3 17.1 8.6 20.0 22.9 Bushehr 61 13.1 4.9 6.6 8.2 14.8 23.0 Lar 24 12.5 16.7 8.3 0.1 4.2 37.5 16.6 Shahrekord 86 16.3 11.6 7.0 5.8 14.0 8.1 22.1 Shiraz 74 12.2 18.9 2.7 4.1 20.3 21.6 9 Yasuj 62 12.9 25.8 0.0 6.5 16.1 10 Mean values 62.3 13.3 7.3 6.3 6.7 17.9 20.6 14

The overlaid images of precipitation (mm/day), mean temperature (K), the anomalies of vector wind (m/s) at the 850 hPa level and anomalies of vapor flux at 700 hPa level (g/kg m/s) at Shiraz station

16

17

18

The day after heavy precipitation The day of heavy precipitation 19

The spatial distribution of the difference in specific humidity at 850 hPa level between the day of heavy precipitation and a day earlier (gr water/gr air) 20

Daily Mean precipitation (mm/day) Without precipitation With precipitation

Olr & Specific humidity 850-mb With precipitation Without precipitation

850-mb Omega (Pa/s) Without precipitation With precipitation

نتیجه گیری درماه‏های ژانویه، دسامبر و فوریه این بارش‏ها از بیشترین فراوانی برخوردار بوده‏اند نم مورد نیاز برای این بارش‏ها به‏وسیله بادهای پرسرعت از دریای عرب، خلیج فارس، دریای سرخ و دریای مدیترانه فراهم می‏شود رخداد بارش‏های سنگین همراه با فراز هوا بر روی ایران و فرود آن بر کشورهای بخش خاوری و باختری ایران است سامانه‏های بارش‏زا در بخش‏های باختری ایران شکل می‏گیرند و پس از بارش‏زایی در جنوب کشور به سوی افغانستان و بخش‏های شمال خاوری کشور پیشروی می‏نمایند الگوی پیشروی سامانه‏های بارش‏زا با الگوی حرکت MJO سازگار تشخیص داده شد بیشتر بارشها در هنگامی رخ میدهد که اندازن نمایه MJO بزرگتر از 1 باشد نزدیک به 8 تا 15 درصد از بارش‌ جنوب‌باختری ایران در فاز 1 MJO رخ می‌دهد چنانچه سامانه بارش زا در پهنه استوایی اقیانوس هند در محدوده کناره آفریقا تا طول جغرافیایی 60 درجه شرقی متمرکز باشد و انحراف از میانگین امواج بلند خروجی از زمین کمتر از منفی 20 وات بر متر مربع گردد، احتمال بارش زایی در جنوب باختری ایران افزایش چشمگیری پیدا می نماید جایگاه استقرار پرفشار عربستان نیز در رخداد یا نبود بارش بسیار کارساز است. هرچه این پرفشار در عرض‌های پایین‌تر جای گرفته باشد، بخش بزرگتری از جنوب‌باختری ایران می‌تواند از سامانه‌های بارش‌زای ورودی به کشور بهره مند گردند.

Thanks for your attention