پیشگیری از عفونتهای منتقله از راه خون پیشگیری از عفونتهای منتقله از راه خون

عواملی که ازطریق خون منتقل میشوند Viruses: HAV-HBV-HCV-HDV-CMV-HIV-HTLV-parvovirus B19,EBV Parasites:Malaria-Babesiosis Rickettsiae:RMSF,Q fever Spirochetes:Syphilis,Relapsing fever Bacteria:Yersinia.enterocolitica,Pseudomonas.fluorescens,E.coli, Serratia.liquefaciens,S.marcescens,Brucella.spp,Bacillus.spp,Coagulase-negative Staphylococcus Prions:CJS

مالاریا مالاریا یکی از شایعترین بیماریهای انگلی است تقریباً نیم بیلیون نفر را آلوده میکند مالاریا دراکثر مناطق گرمسیری جهان دیده میشود درمناطق اندمیک بیماری دربچه ها بیشتر دیده می شود ومرگ ومیر آن زیاداست درمناطق غیراندمیک درهرسنی میتواند علامت دار شود. پارازیت مالاریا بنام پلاسمودیوم درداخل سلولها ی قرمز خون زندگی میکند پشه ناقل اصلی آن است علاوه بر نیش پشه ازراهها ی زیر نیز قابل انتقال است انتقال خون برخورد تصادفی سوزن آلوده به بدن استفاده از سورنهای مشترک درمعتادین تزریقی

عفونتهای باکتریال عفونتها ی باکتریال منتقله از راه خون درافراد باایمنی سالم شایع نیستند چون پاسخ باکتریسیدال بدن قوی بوده وتعداد کم باکتر ی رامهار میکند در صورت آلوده شدن خون وفراورده ها ی خونی به باکتری ،تکثیر زیاد باکتری میتواند رخ دهد لرز،تب بالا،شوک ومرگ میتواند سریعاً بدنبال ترانسفوزیون خون آلوده رخ دهد یرسینیاانتروکولتیکا ازجمله این باکتریها می باشد تنها رعایت استریلیتی درهنگام جمع آوری وتهیه وذخیره خون میتواندازاین فاجعه جلوگیری کند.

پریونها پریونها گروهی از پاتوژنها هستند که با سایر ارگانیسمها متفاوت هستندو فاقد اسیدنوکلئیک می باشند وفقط از پروتئین تشکیل شده اند که میتواندفرماندهی سلولها رابعهده گیرد ا زراه خون قابلیت انتقال دارند مثل عامل بیماری جنون گاوی

Epstein-Barr virus (EBV) میتواند بیمارهای مختلفی ا زجمله منونوکلئو زعفونی-حتی کانسر نازوفارنکس ،لنفوم وسندرم خستگی مزمن ایجاد کند CMV:ویروسی که میتواند علائم مشابه EBV ایجاد کند اکثراًبدون علامت است درافراد نقص ایمنی عفونت فرصت طلب ایجاد میکند HTLV1: ایجاد نوعی لنفوم میکند دراستان خراسان شایع است

تب خونریزی دهنده معاینه دقیق پوستبیماران در هنگام بستری از نظر احتمال وجود کنه بسیار مهم است. زیرا آنها می توانند پس از جدا شدن از پوست و ماندن در محیط بیمارستان موجب انتقال بیمارستانی ویروس گردند. ایزولاسیون بیمار(تنفسی وتماسی) بکار بردن احتیاطات استاندارد در صورت فرو رفتن سوزن آلوده استفاده تز ریباویرین هر 12 ساعت بمدت 5 روز وچک روزانه CBC تا دو هفته

هپاتیت B ويروس هپاتيتB: در محيط خارج بدن در برابر حرارت ورطوبت وعوامل شيميايي بسيار مقاوم ودر حرارت20- درجه تا 15 سال ودر حرارت اتاق تا 6 ماه ودر ليوان خشك تا 4 هفته زنده ميماند ولي پس از جوشاندن در 100 درجه به مدت 5 دقيقه از بين ميرود. در یک سی سی مایعات بدن 1000000 ارگانیسم وجوددارد

هپاتيت ‍‍C ويروس هپاتيت ‍‍:Cدر محيط خارج بدن ودرون خون خشك شده تا 3 ماه زنده ميماند ولي با جوشاندن از بين ميرود. 1 سی سی خون حادی50000 تا5000000 ارگانیسم است چون موتاسیون ویروس زیادست امکان تهیه واکسن نیست 15% بهبود ومابقی مزمن میشوند مهمترين راه انتقال خون واعتياد تزريقي است وتماس جنسي ومادر به فرزند نقش زيادي ندارند.

راههای انتقال Hepatitis از طریق خون needlestick injuries سوزن مشترک دراعتیاد تزریقی مادر به فرزند تماس جنسی اسفاده مشترک ازابزارتیز برنده غیراستریل ،تیغ،مسواک،تاتوکردن،سوراخ کردن گوش

پيشگيري اوليه از هپاتيتB پرهيز از بي بندوباري جنسي وترويج خويشتن داري تشويق به استفاده از كاندوم انجام واكسيناسيون درافراد در معرض خطر(پرسنل پزشكي ودندانپزشكي وآزمايشگاهها-همجنس بازان-هموفيلها-همودياليزيها-زندانبانان ومسئولين وبيماران مراكز نگهداري عقب ماندگان ذهني-معتادين تزريقي-افراد با شركاي جنسي متعدد-تماسهاي خانوادگي افرادHBSAg+-نوزادان متولد از مادران HBSAg+-بيماران نيازمند ترانسفوزيون مكرر-ساكنين ومسافرين به مناطق بسيار اندميكHBV) رعايت احتياطات استاندارد

واكسيناسيون دوزاژ واكسن در كودكان تا 10سال:10ميكروگرم0.5cc تزريق:1-عضلاني در عضله دلتوئيد2- داخل جلدي دفعات:سه نوبت 0و1و6 ولي در افراد نقص ايمني چهارنوبت 0و1و2و6يا12 پاسخ دهي:بيش از 90%افراد زير 40 سال پاسخدهي عالي دارند. فاكتورهاي موثر:سن-چاقي-سيگار – نقص ايمني

هر چه تيتر آنتي بادي بعد از واكسيناسيون بالاتر باشد مدت زمان بقاي آن نيز بيشتر است. در بچه ها تييتر هاي بالاي10000MIU/mlممكنست ايجاد شود در صورت كاهش تيتر زير10MIU/ml ممكنست عفونت رخ دهد ولي اغلب ساب كلينيكال است. حتي در صورت ناپديد شدن آنتي بادي بعد از واكسيناسيون مصونيت عليه بيماري وجود دارد.

در صورت عدم پاسخدهي به واكسن بايد مجدداٌ واكسيناسيون انجام گيرد (50% پاسخ خواهند داد) در صورت عدم پاسخ به واكسيناسيون مجدد بايد بدنبال هر تماس ايمنوگلبولين در يافت كنند. تجويز همزمان واكسن وايمنوگلبولين در پاسخدهي به واكسن اختلال ايجاد نميكند.

مدت زمان دقيق ايمني ايجاد شده توسط واكسن هپاتيت B مشخص نيست اما حدوداً90-80% افراد داراي ايمني كامل سطوح Anti HBs حفاظتي براي حداقل 5 سال و80-60% براي 10 سال دارند. پس از آن وحتي زمانيكه antiHBs غير قابل شناسايي ميشود حفاظت عليه بيماري هپاتيت B وآنتي ژن HBsAg وعفونت HBV مزمن باقي ميماند.

درحال حاضر واكسيناسيون يادآور بصورت روتين توصيه نميشود درافراددياليزي كنترل ساليانه antiHBs پس از واكسيناسيون توصيه ميشود وزمانيكه سطح antiHBs به زير 10mIU/ml برسد واكسيناسيون يادآور توصيه ميشود

پيشگيري پس از تماس افراديكه قبلاٌ به ويروس هپاتيت Bآلوده شده اند براي تمام عمر مصون هستند ونيازي به درمان پيشگيري بعد از تماس ندارند. بدنبال هرگونه تماس با خون يا ترشحات بدن فردHBSAg+در يك فرد واكسينه نشده بايد دوره واكسيناسيون سريعاٌآغاز گردد. در صورت نياز به واكسن يا HBIGبايد هرچه سريعتر(طي 24 ساعت)انجام گيرد.در صورت گذشت زمان بيش از يكهفته كارآيي HBIGزير سوال خواهد رفت.

براي افراديكه تماس مستقيم مخاط يا تلقيح جلدي مستقيم خون وفراورده هاي خوني HBsAg مثبت داشته اند مثل needlestick عضلاني،خوردن يا تماس با مخاط) تك دوز عضلاني HBIG به ميزان 06/0 ml/kg بلافاصله بعد از تماس زده شود.سپس در هفته اول يك دوره واكسيناسيون هپاتيت B آغاز ميشود.د رافراديكه درتماس جنسي با بيمار داراي هپاتيت B بوده اند تك دوز عضلاني HBIG به ميزان 06/0 ml/kg در 2 هفته اول پس از تماس وسپس يك دوره كامل واكسن هپاتيت B آغاز ميشود.زماني كه واكسن هپاتيت B و HBIG با هم توصيه ميشوند بايد زمان تزريق يكسان ومحل تزريق جدا باشند.

در صورتيكه فرد واكسينه شده ولي از پاسخ ايمني خود باخبر نيست بايد آنتي بادي وي چك شود .در صورت كافي بودن سطح آنتي بادي در هيچ حالتي نياز به پيشگيري نيست. اما در صورت ناكافي بودن پاسخ ايمني اگر فرد منشا HBSAg+باشد يك دوزHBIGويك بوستر دوز واكسن بايد داده شود.

پيشگيري از HCV اجتناب از اهداء خون وعضو توسط افرادآلوده نياز به حفاظت تماس جنسي يا پرهيز از بارداري وقطع شير دهي نمي باشد. رعايت احتياطات استاندارد وهمه جانبه در صورت تماس با خون وترشحات فرد آلوده بايد مشاوره وآزمايش اليزا Anti HCVوALTبراي فرد مصدوم صورت گيرد ودر صورت منفي بودن 4تا6 ماه بعد تكرار گردد.PCRطي 4تا6 هفته بعد از تماس جواب ميدهد. تست اليزاي مثبت بدليل اختصاصيت پايين بايد با RIBAتائيد شود.

در صورت نیدل استیک شدن باید بلافاصله بررسی جهت رد عفونت قبلی صورت گیرد نیاز به درمان پیشگیری نیست در صورت مثبت شدن HCV RNA درمان بمدت 24 هفته با اینترفرون وریباویرین انجام میشود

پيشگيري از عفونت HIVدر جامعه

پيشگيري از انتقال جنسي 1-كاهش رفتارهاي نامطمئن جنسي(ترويج خويشتن داري جنسي يا كاهش تعداد شركاي جنسي) 2-تشويق به استفاده از كاندوم 3-درمان وكنترول عفونتهاي منتقله از راه جنسي 4-مطلع سازي شريك جنسي

پيشگيري از انتقال HIV از راه خون وساير بافتها غربالگري خونهاي اهدايي غربالگري اهداءكنندگان عضو

در حال حاضر تخمين زده ميشود كه خطر انتقال HIVاز طريق انتقال خونهاي غربال شده بين يك در1500000اهداء در ايالات متحده ميباشد. انتقال ازطريق پيوندكبد،قلب،كليه،پانكراس،استخوان و پوست گزارش شده ولي بافتهاي نسبتاًبدون عروق مثل قرنيه وبافتهاي پردازش شده همراه خطر انتقال نمي باشد.

پيشگيري از طريق اعتياد تزريقي 1-درمان ترك اعتياد 2-برنامه هاي امداد خياباني 3-برنامه هاي تعويض سرنگ وسوزن پرهيز ازتزريق مواد مخدر واستفاده از اشكال غير تزريقي در صورتيكه امكان ترك نيست يا درمان جايگزين با متادون استفاده از وسايل تزريق يكبار مصرف،پرهيز ازاشتراك در ابزار تزريق ويا استريل كردن وسايل تزريق(جوشاندن يا ضد عفوني كردن ) 4-تلاشهاي آموزشي در مورد ايدز وبرنامه هاي مشاوره وآزمايش HIV- 5-فرد معتاد تزريقي در صورت اجبار در تزريق واستفاده مجدد از سرنگ،سرنگ خود را ابتدا با مايع سفيد كننده كه به ميزان يك بيستم رقيق شده شستشو داده ومحلول بمدت 30 دقيقه در داخل سرنگ قرار داده شود ودرانتها براي از بين بردن مواد سفيد كننده سرنگ با آب جوشيده چند بار شستشو داده شود.

پيشگيري از انتقال پري ناتال 1.مشاوره زمان حاملگی وتست HIVقبل از بارداری 2-از بين بردن ريسك فاكتورها (عوامل خطر)مثل درمان بيماريهاي مقاربتي ( STD ) در مادر،انجام سزارين بجاي زايمان 3-عدم تغذيه با شير مادر 4-درمان کامل برا ی موارد نیازمنددرمان که بادرمان مادر شانس انتقال به 1% یا کمتر کاهش می یابد 5.اقدامات مامائی که باعث تماس کمتر جنین با مادر شود

پیشگیری از انتقال از طریق صدمات شغلي صدمات كم خطر(ريسك متوسط) صدمه با سوزنهاي ثوپر ونازك مانند سوزن بخيه تماسهاي زير پوستي وسطحي تماس با مايعات بدن در صورتي كه خون قابل رويت نداشته باشند تماس با پوست سالم در سطح وسيع ويا در مدت زمان بيش از چند دقيقه صدمات بي خطر(بدون ريسك) تماس پوست سالم در سطح كوچك يا مدت كوتاه با خون يا مايعات بدن تماس با مايعات غير خوني وبالقوه غير عفوني مثل اشك. صدمات پر خطر(ريسك بالا) صدمه با سوزن كلفت وتوخالي صدمات عميق صدمه با وسايل داراي خون واضح صدمه با سوزنهايي كه از داخل رگ بيمار خارج شده باشند سوزن مربوط به فردي باشد كه دچار عفونت حاد يا ايدز باشد /يا بار ويروس بالاتر از 1500كپي يا CD4كمتز از 350 باشد

خطر انتقال در صدمات شغلي احتمال انتقال ويروس HIVدر فرورفتن سوزن آلوده 0.3درصداست. احتمال انتقال ويروس HCV3-1.8درصد است. احتمال انتقال ويروس HBV30درصد است البته بسته به وضعيت HBeAgدارد.

پيشگيري اوليه(جلوگيري از تماس با ويروس): احتياطات استاندارد: كليه نمونه هاي خون ومايعات بدن بايد پرخطر تلقي شوند. شستن دستها بايد بطور صحيح قبل وبعد از معاينه هر بيمار وبا آب وصابون انجام شود(مدت 15ثانيه براي معاينه معمولي وحداقل 3تا5 دقيقه در صورت آلودگي) قبل از تماس با خون ومايعات بدن بجز عرق چه خوني چه غير خوني بايد از دستكش استفاده كرد.

استفاده از گان وپوشش چشم معمولاٌ لزومي ندارد مگر زمانهايي كه خطر پاشيدن به صورت يا لباس وجود داشته باشد.

اتاق خصوصي نياز نيست مگر در موارد خاص غذاي بيماران در ظروف عادي مثل ساير بيماران سرو شده ونياز به جداسازي ظروف نيست.

وسايل آلوده اي كه مجدداٌ استفاده خواهد شد اول بايد از آلودگي هاي قابل رويت پاك وسپس در ظروف مخصوص گذاشته وجهت ضدعفوني حمل شوند.

سوزنهاي استفاده شده هرگز نبايد سرپوش گذاري وخم يا شكانده شده وبلافاصله در سطلهاي مخصوص غير قابل نفوذانداخته شوند. زماني كه اين سطلها به ميزان دوسوم پرشدند بايد از گردونه مصرف خارج وبعد از ضد عفوني به زباله شهري وارد شوند

Do not bend or recap needles Resheathing is a hazardous cess. The health care worker moves the used needle towards the resheathing cap … Source: BMA booklet 1990 - Code of Practice for the Safe Use and Disposal of Sharps Do not bend or recap needles What not to do! ...and misses, jabbing the hand holding the cap. Resheathing should be avoided always

زمانيكه خون يا مايعات خوني در مكاني ميريزند: زمانيكه خون يا مايعات خوني در مكاني ميريزند: اولين اقدام پوشيدن دستكش ودر صورت لزوم ساير پوشش هاي محافظتي است. با دستمال قابل جذب مواد قابل جمع آوري برداشته شود. محل با آب وصابون شسته شود. محل با محلول رقيق شده يك دهم هيپوكلريت سديم ضد عفوني شود.(محلول بايد حداكثر در 24 ساعت اخير تهيه شده باشد) در صورتيكه شيشه شكسته ولوازم تيز ديگر در محل ريخته باشداول روي آنها را با حوله پوشيده محلول هيپوكلريت سديم روي آن ريخته وبعد ازده دقيقه مراحل فوق الذكر را اجراء مي نمائيم.

براي ضد عفوني وسايل چند بار مصرف حتي المقدور از استريليزاسيون حرارتي(اتوكلاو)استفاده ميشودودر صورت عدم دسترسي از مواد ضدعفوني كننده در سطح بالا استفاده شود.

در صورتيكه پرسنل بهداشتي ضايعات وزخمهاي باز ودرماتيت داشته باشندتا زمان بهبودي كامل از مراقبت مستقيم بيماران وتماس با وسايل آلوده معاف شوند.در غير اين صورت استفاده از دستكش وحتي در مواردي دو دستكش توصيه شده است.

پيشگيري از صدمات حين انجام اعمال تهاجمي وجراحي پيشگيري از صدمات حين انجام اعمال تهاجمي وجراحي اعمالي كه بيش از 5/2تا3 ساعت طول ميكشند وهمچنين در صورتيكه بيمار حين جراحي خوني بيش از 250تا300 سي سي از دست بدهد .وهمچنين اعمال زنان با شكم باز-هيستركتومي واژينال-اعمالي كه بر روي عروق اصلي انجام ميشوند وجراحي هاي ارتوپدي بالاترين ريسك انتقال را دارا هستند. بايد از اعمالي استفاده كرد كه حداقل خصوصيات تهاجمي را داشته باشندمثلاٌ تكنيك فيبر اپتيك

بايد حتي المقدور از وسايل ديگري غيراز سوزن واجسام تيز استفاده كرد بايد حتي المقدور از وسايل ديگري غيراز سوزن واجسام تيز استفاده كرد. مثل چسب مخصوص وچسبهاي بافتي بجاي بخيه والكتروكوتر بجاي اسكالپل واستفاده از سوزنهاي بخيه مخصوص خميده وبا نوك كند پرهيز از شلوغ كردن محل عمل با دستهاي متعدد پرهيز از تبادل وسايل بصورت مستقيم استفاده حتي المقدور از وسايل بجاي دست وتكنيكهاي no touch استفاده از دو دستكش بجاي يك دستكش

پيشگيري از صدمات در دندانپزشكي رعايت احتياطات استاندارد پوشش دائم دستكش-ماسك وعينك وروپوش محافظ استفاده از ابزارهاي يك بار مصرف مثل سوزن ودستكش وماسك استريل نمودن وسايل براي هر بيمار شستشو با آب فراوان وپاك نمودن سطوحي كه قابل استريل كرن نيستند. استفاده از وسايلي كه نياز به recapكردن سرنگهاي بيحسي را برطرف ميكند. استفاده محدودتر از انگشتان در طي انجام بخيه وتجويز بيحسي موضعي(اسپري) دقت عمل بر محل وسايل تيز پوشانيدن محل تماس دستگاه راديولوژي با يك كاغذ غير قابل نفوذ اجتناب از دست زدن به يونيت ودستگاهها بمنظور حركت دادن آنها

پيشگيري ثانويه(بعد از تماس): شستشوي محل با آب فراوان وصابون ومراقبت زخم(استفاده از ماده ضد عفوني ضروري نيست) مانع از بيرون آمدن خون نشويد. ارزيابي خطر انتقال(نوع تماس-نوع وميزان ماده عفوني-وضعيت عفوني فرد منشا واستعداد فرد مصدوم) شروع درمان ضد رترويروس پيگيري فرد مصدوم 72 ساعت بعد از تماس وپايش عوارض درماني تشويق به حفظ آرامش ورعايت احتياطات لازم

شرايط شروع درمان پيشگيري كليه موارد تماس با ريسك بالا ومتوسطدر صورتيكه فرد منشا HIV+ باشد بدون در نظر گرفتن مرحله بيماري وبار ويروس تماس كم خطر در صورتيكه فرد منشا پر خطر باشد(علامت دارباشد يا بار ويروس بالايي داشته باشد) زماني كه وضعيت فرد منشا مشخص نباشد وجود رفتارهاي پرخطر ارزيابي وموردي تصميم گيري ميشود. درمان ساير تماسها بدليل عوارض داروها واحتمال ضعيف انتقال توصيه نشده است .

درمان پيشگيري زيدويدين 300 ميلي گرم BD + لاميوودين 150 ميلي گرم BD +/- افاویرنز600 میلی گرم یک بار درروز هر چه سريعتر بعد از تماس شروع(24تا36 ساعت اول)وبمدت 4 هفته بعد از تماس ادامه مي يابد.

اقدامات وپيگيري هاي بعدي علاوه بر انجام تست HIV اوليه براي فرد مصدوم تستهاي پيگيري پس از شش هفته وسه ماه شش ماه بعد از تماس توصيه ميشود. آموزش در مورد علايم عفونت اوليه وعوارض دارويي حتي المقدورنداشتن تماس جنسي ويا استفاده از كاندوم طي شش تادوازده هفته اول بعد از تماس عدم اهداء خون تا6الي12 هفته عدم شير دهي وحاملگي عدم نياز به انفصال از كار پرسنل بهداشتي درماني

از توجه وحوصله شما متشکرم