Savremeni privredni sistemi Ekonomski fakultet Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Razvoj formi malog srednjeg i velikog biznisa. Preduzetništvo – rađa inovacije. Ovo je jedna od osobina ekonomskih sistema koja se ne analizira često u uporednim ekonomskim sistemima. Mali biznis može ostati kao privatan biznis. Velika većina registrovanih firmi u SAD i drugim tržišnim privredama spada u ovu kategoriju. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Mala preduzeća koja rastu susreću se sa dva problema – finansiranja i organizacije. Kako bi prevazišla finansiranje mogu postati partnerstva. No, partnerstva i dalje podrazumevaju solidarno garantovanje dugova celokupnom imovinom. Preduzeća koja rastu imaju mogućnost da se inkorporiraju. Postaju društva sa ograničenom odgovornošću gde garantuju dugove samo do granice učešća sopstvene imovine. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Ta preduzeća dobiajaju sufixe – d.o.o., LTD – Limited ili Inc. – Incorporated. Korporacije mogu biti privatne i javne. Javne (Public) su one koje se kotiraju na berzi. Da bi se kotirale na berzi moraju imati prospektus firme (kratak opis) i due diligence (uvid nezavisnih auditora u rad firme) i investicionog bankara koji će garantovati otkup njihovih akcija po određenoj ceni. On se javlja kao underwriter. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Da bi se firma plasirala na berzu mora da prođe i SEC – Securities and Exchange Commission – Komisiju za hartije od vrednosti. Cilj svega ovoga je da ne bude prevara na berzi. Sve nove emisije hartija moraju ići na potvrdu SEC-a. To ne znači, da su prevare nemoguće kao što je pokazao slučaj B. Madoff-a koji je izveo piramidalnu prevaru u iznosu od 50 milijardi dolara. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije U 2000 godini u SAD bilo je – 18 miliona ekonomskih subjekata od čega- 70% privatne firme 10% partnerstava 20% Korporacija Ukupni prihodi – 10 triliona $ 6% privatne firme 4% partnerstva 90% korporacije. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Korporacije i motivacije njihovih menadžera otvaraju problem principal-a i agenta. Disperzija akcija dovodi do fenomena mogućnosti kontrolnog paketa sa daleko ispod 51% učešća u vlasništvu. Menadžerska revolucija – stavlja menadžere u ključni položaj odlučivanja. Dolazi do podele na sitne i krupne akcionare. Motivi i ciljne funkcije postaju različite. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Važan doprinos analizi korporacija dao je John Kenneth Galbraith u knjizi – Nova industrijska država ( The New Industrial State) tokom 1960-tih. Centralna ideja ove knjige je da postoji dugoročno planiranje krupnih korporacija koje je iznuđeno tehnološkim nivoom razvoja. Motivacija menadžera je, takođe, dugoročna jer planiranje novih proizvoda zahteva takav pristup. Krupni akcionari rukovodeći se dobitku na berzi kroz razliku u ceni akcija. To znači da dividende nisu primarna motivacija. kože 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Korporacije, sa svoje strane, sve manje zavise od spoljnjeg finansiranja, jer usled poreskih podsticaja se sve više samofinansiraju. Celokupna ova analiza – vuče na teoriju konvergencije po kojoj će centralno-planiranje sve više dobijati tržišne elemente, a tržišni sistem sve više planske. U suštini svi su stakeholder-i – sindikati, menadžeri, krupni akcionari i država. 2017 Ivan Vujačić

Galbraith – identifikacija sa Korporacijom Sitni akcionari Radnici i sindikati Tehnostruktura Menadžeri i krupni akcionari 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Ova idilična slika se može kritikovati (vidi Bob Fitch preporučeni članak). No, važnija od toga je činjenica da su se sa deregulacijom tržišta bitno promenilo ponašanje i motivacija, tako da Galbraith-ov opis krupnih korporacija više odgovara Evropskim krupnim korporacijama danas , nego američkim koje su se u ovakav model možda uklapale 60-tih godina. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Od 1980-ih jača američka tradicija oslanjanja na finansijska tržišta radi prikupljanja investicionih sredstava, mada samo-finansiranje ostaje značajno. Tako, na primer u 1993 - tipična godina - emisija akcija je iznosila 154 milijardi $ - emisija obveznica je iznosila 114 milijardi $ - samofinasiranje je iznosilo 121 milijardi $ - drugi izvori - 75 milijardi $ 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije No, dolazi do dominacije berzi – Sve je veće prisustvo institucionalnih akcionara (penzioni fondovi i uzajamni fondovi – mutual funds). To znači sve veći pritsak na menadžment jer sa posedovanjem sve većeg broja akcija moguća je laka smena menadžmenta. Javlja se tržište korporativne kontrole. Mnogi smatraju da iz ovih razloga postoji fokus menadžmenta na kratkoročne – kvartalne rezultate. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Ova slika se u poslednje vreme menja- Smanjuje se broj javnih korporacija i njihova kapitalizacija na berzi. Ovo drugo je verovatno posledica ne samo manjeg broja nego i krize. Istovremeno, broj IPO-a (Initial Public Offering) se drastično smanjio. Facebook je učinio da se sa aspekta vrednosti to ne vidi tako jasno. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Ova slika se u poslednje vreme menja- Smanjuje se broj javnih korporacija i njihova kapitalizacija na berzi. Ovo drugo je verovatno posledica ne samo manjeg broja nego i krize. Istovremeno, broj IPO-a ( Initial Public Offering) se drastično smanjio. Facebook je učinio da se sa aspekta vrednosti to ne vidi tako jasno. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Smanjenje IPO je prilično očigledno. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Zbog čega se ovo dešava? Razlog se nalazi u principal – agent problemima Jensen sa Harvard Business School je još 1989. predvideo pad javne korporacije. Njegov predlog je bio da se menadžerske plate vežu za uspeh firme. Ovo očigledno nije dalo rezultate. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Facebook je teška srca ušao u IPO, jer je kao privatna kompanija imao preko 500 shareholdera , pa je morao da objavljuje rezultate kao da je javna korporacija. Zuckerberg je zadržao upravljačka prava. Pad janih preduzeća je od 1997. do 2012. opao za 38% u SAD I za 48% u velikoj Britaniji. Broj IPO je opao sa prosečno oko 311 godišnje u periodu od 1980 – 2000 u SAD, na oko 100 u periodu 2001 – 2011. Ivan Vujačić 21

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Sličan je trend i u drugim evropskim zemljama. Istovremeno, povećan je deo spajanja koja idu u okviru privatnih firmi radi prikupljanja dodatnog kapitala. Koliko je zapravo jak ovaj trend i da li prisustvujemo jednom novom fenomenu koji na prvi pogled nije tako vidljiv? Šta su razlozi za to? Ivan Vujačić 22

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Razlozi se nalaze u pravnim inovacijama koje su dovele do toga da mnoga partnerstva sada imaju ograničenu odgovornost. Limited Liability Limited Partnerships ( LLLP) Publicly Traded Partnerships (PTP) Real Estate Investment Trusts ( REIT) Ivan Vujačić 24

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Master Limited Partnerships ( MLP) Regulated Investment Company ( RIC) Business Development Company ( BDC) Sve ove forme se koriste – jer između ostalog imaju poreske olakšice. Partnerstva plaćaju porez samo jednom. Samim tim veća im je profitabilnost. Ivan Vujačić 25

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije U najnovije vreme javljaju se start-up kompanije. U njima veliku ulogu imaju anđeli investitori i visoko rizični ulagači – venture capital Novo u njima je što razvoj tehnologije omogućava jeftine inpute, brz razvoj i rast. Veliki broj ovih firmi skuplja kapital u fazama. Novina je što se stvaraju tačno definisane ugovorne obaveze u okviru kojih postoji stimulacija za sve učesnike. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Veliki broj ovih kompanija je mustru uzeo iz Silikonske doline. U osnovi, one mobilišu inovativni talenat. Niski troškovi inicijacije firme. Inkorporiraju se on-line za cenu od par stotina dolara. Mogu da prikupe novac on-line preko Kickstartera. Mogu da iznajme programere sa UPwork. Mogu da rentiraju obradu podataka sa Amazona. Mogu da nađu proizvođače sa Alibaba. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Mogu da vrše plaćanja preko Square. Vizio je najveći prodavac televizora u SAD u 2010. godini sa samo 200 zaposlenih. WhatsAPP je ubedio Facebook da ih kupe za 19 milijardi dolara u momentu kada su imali 60 zaposlenih i 20 miliona dolara prihoda. Sve to govori o novom svetu u nastajanju i brzini primene inovacija. 2017 Ivan Vujačić

Savremeni ekonomski sistemi Korporacije Javne firme su bile sa nama 150 godina. Bile su centralne u realizovanju inovacija. Bile su bitne u mobilizaciji kapitala i stvaranju zaposlenosti. Bile su ključne u stvaranju novog – kreativna destrukcija. Bile su regulisane i zbog toga transparentne. Pružale su mogućnost malim ulagačima da učestvuju u stvaranju novih lidera u ekonomskim sektorima. 2017 Ivan Vujačić

HVALA 2017 Ivan Vujačić

2017 Ivan Vujačić

2017 Ivan Vujačić

2017 Ivan Vujačić