دانشگاه امیرکبیر فصل HIS قسمت دوم
سیستمهای اطلاعات بیمارستانی پشتیبانی فعالیتهای کلینیکی و مراقبت بهداشتی در بیمارستان مدیریت تراکنشهای روزانه بیمارستانی ارزیابی کارایی بیمارستان و پیش بینی هزینه در درازمدت
اجزای مدیریت HIS خدمات رسانی مواد مورد نیاز انباشتن پرداختها شارژ دوباره بودجه بندی صورتحساب بیمار محاسبه نمودن هزینه
اجزای مدیریت HIS مدیریت پرستار قرارهای کلینیکی سیستم شناسه پزشکان سیستم بهداشت کارمندان سیستم ثبت اطلاعات پزشکی سیستم پاتولوژی سیستم داروخانه سیستم رادیولوژی
اجزای مدیریت HIS سیستم مراجعه به پزشک سیستم ثبت سرطان سیستم ADT بیمار
سیستم اطلاعات رادیولوژی پردازش روی بیمار و ثبت فیلم مانیتور کردن وضعیت بیمار زمان بندی آزمونها تهیه گزارشات تشخیصی و فرمت بندی آنها همراه با امضای دیجیتالی نگهداری اطلاعات هزینه ها
معماريهاي يک HIS سيستم يکپارچه(monolithic system) سيستمهاي تحولي (evolutionary system) سيستمهاي توزيعشده (distributed system)
تلفيق برنامههاي HIS از نقطه نظر کاربر، حداقل 3 نوع تلفيق وجود دارد: تلفيق دادهها: به اين معني که دادههاي ثبت شده در يک برنامه کاربردي در صورت لزوم، در دسترس برنامههاي کاربردي ديگر باشد. و اين امر بايد بهطوري صورت گيرد که با اطمينان، تضاد نداشته باشد. تلفيق نمايش: به اين معني که دادههاي برنامههاي کاربردي گوناگون، بهصورت کامل و منسجم (Consistent) براي کاربر حاضر شود. تلفيق عملياتي: به اين معني که توابع برنامههاي کاربردي مختلف، بسته به شرايط کاربر، در اختيار کاربر واجد صلاحيت قرار گيرد. عبارت مجتعسازي کامل(Complete Integration) هنگامي به کار ميرود که تمام سه نوع تلفيق، بهطور مشترک تحقق يابند.
استانداردهاي مبادله پيغام EDIFACT که از آن معمولا براي ارتباط با سيستمهاي خارج از خود سازمان استفاده ميشود. HL-7 که از آن معمولا براي ارتباطهاي داخلي سازمان، استفاده ميشود.
اصول HL7 V2.3 واسط بین برنامه های کاربردی ارتباط رویدادگرا مثلا یک ADT موجب فعال شدن پیغام بین دو برنامه کاربردی می شود. تعریف داده هایی که باید تبادل شوند زمان مورد نیاز برای تبادل و گزارش خطاهای برنامه
فرمت پیغام HL7 v 2.3 پیغام از چندین قسمت تشکیل شده است. قسمتها از سه حرف از قبل تعریف شده تشکیل شده اند . MSH Message header segment EVN Event type segment PID Patient ID SEGMENT NK1 Next of kin segment PV1 Patient visit segment
HL7 V 2.3مثال قسمت عنوان پیغام MSH||STORE|MISSION|MIME|LAUREL|199801181007|security|ADT|MSGG00201|||<CR> قسمت نوع پیغام EVN|01|199801181005||<CR>
HL7 V 2.3مثال قسمت شناسه بیمار PID|||PATID1234567||Doe^John^B^II||19470701|m||c|371 MAIN AVE^SAN FRANCISCO^CA^94122-0619||415-681-2888||||||||<CR>
HL7 V 2.3مثال قسمت خویشاوندی NK1|Doe^Linda^E||wife|<CR> قسمت خویشاوندی NK1|Doe^Linda^E||wife|<CR> قسمت ملاقات بیمار PV1|1|I|100^345^01||||00135^SMITH^WILLIAM^K||SUR|ADM|<CR>
HL7 V 2.3مثال قسمت خویشاوندی NK1|Doe^Linda^E||wife|<CR> قسمت خویشاوندی NK1|Doe^Linda^E||wife|<CR> قسمت ملاقات بیمار PV1|1|I|100^345^01||||00135^SMITH^WILLIAM^K||SUR|ADM|<CR>
ساير استانداردها ASN/1 DICOM ASTM و EUCLDIES
در دسترس بودن و حفاظت اطلاعات حفاظت از دادهها، ترکيبي است از اقدامات سختافزاري و نرمافزاري همراه با رويههاي انجام مربوط به آنها. اين اقدامات، ممکن است در راستاي قوانين دسترسي باشند و يا در راستاي ايجاد اطمينان از گرفتن منظم پشتيبان (back-up).
روندها پشتيباني از مراقبت بيمار (Support of patient care ) پرستاري دادههايي كه در فرآيند مراقبت از بيمار توليد و ثبت ميشوند + دادههايي كه از بخشهاي تشخيص كمكي دريافت ميشوند پرستاري گرفتن سفارش و يا خدمات
منابع اطلاعاتي بهداشتي منابع اطلاعاتي بهداشتي (HIR) شامل تمام نمودهاي ذخيرهسازي دادهها، آناليز و نمايش و ارتباطات در مقوله بهداشتي عمومي را شامل مي شود. و شامل : شبکههاي اطلاعاتي مراقبت بهداشتي بهداشت عمومي مراقبت بهداشتي حرفه اي (OHC) ثبتنام، شامل بانکهاي بافت و بانکهاي خون نظارت شامل کشيکها
كاربران HIR تأمينکننده ايمني محققين دارويي تجهيزات پزشکي صنايع مهندسي پزشکي پزشکي بازرسين مراقبت بهداشتي مراقبت حرفه اي
مشخصات سيستم HIR اطلاعات شخصي 1- بيماري ها 2- سکونت 3- مراقبتهاي در منزل 4- اهداکنندگان 5- کساني كه تأمين مراقبت از بهداشتي ميکنند جهات ديگر 1- مدل دستگاه 2- عدد سريال 3- مواد شيميايي 4- نمونههاي باکتري يا انگلي 5- نسخههاي دارويي 6- نمونه بافت، عضو يا خون
سيستمهاي اطلاعاتي جغرافيايي (GIS) اين سيستمهاي اطلاعاتي، دادههاي جغرافيايي را مديريت ميکند و شامل: مديريت داده آناليز و بررسي نمايش دادهها
سيستمهاي اطلاعاتي جغرافيايي (GIS) ( ادامه ) برنامه هاي کاربردي معمولاً شامل مجموعههايي از دادههاي محلي که به عنوان يک لايه يا پوشش لايهاي شناخته ميشوند. به عنوان مثال دادههاي محيطي ، سرويسهاي مراقبت بهداشتي، سرويسهاي آموزشي، انتقالات عمومي، سرويسهاي اورژانس، داده هاي همهگير، يا دادههاي ثبتنام. بسياري از کاربردهاي GIS در مراقبت بهداشتي بين فاکتورهاي محيطي و شرايط بهداشتي متمرکز می شوند.
DW 1- هزينهبندي فعاليت بيمار 1- هزينهبندي فعاليت بيمار 2- گسترش طول عمر سيستمهاي وراثتي در بيمارستانهاي تجارتي 3- فراهم آوردن دسترسي به دادهها از سيستمهاي مجزا، قديمي و غيرسازگار 4- استخراج گزارشات و افزايش سرعت دادههاي استاتيکي بيمار 5- استخراج الگوهاي مالي و بازرسي و رسيدگي کارمندان پزشکي
فضاهاي منابع اطلاعاتي بهداشتي - شبکههاي اطلاعاتي بهداشتي - منابع اطلاعاتي بهداشتي عمومي - سيستمهاي مديريتي پشتيباني مراقبت خانگي سيستمهاي مراقبت بهداشتي حرفهاي
دفتر ثبت اسناد (Registry) يکي از پايههاي منابعاطلاعاتي براي تحقيقات و پشتيباني حفاظت است. يک تعريف قديمي عبارت است از جمعآوري رکوردها بخصوص رکوردهاي قانوني و شرعي و پارلماني يا خصوصيات عمومي که از جزئيات و رکوردهاي رسمي تشکيل شده است تعاريف جديد، كاربرديتر از تعريف قرن 15 مي باشد. اين تعريف معمولاً منحصر به ثبتهايي است كه پزشكي الکترونيکي را نگهداري مي كند و منحصر به يک موضوع ميشوند
نظارت و مراقبت بهداشتي و كشيكها نمودهاي مهم سيستمهاي كشيك و مراقبت عبارتند از : 1- انواع مدل رياضي كه استفاده ميشود كه بايد مطابقتي به الگوهاي فركانسها داشته باشد. 2- تخمين دادههاي از دست رفته 3- آمارهايي جهت اعلام بهداشتي براي پزشكان و كساني كه در شيفت مراقبت هستند.
اندام ، بافت و بانكهاي خون اين مقوله تاريخچه طولاني دارد و معمولاًوابسته به هر دو مقوله وضع قانوني و ميزان كنترل مستقيم قانون و دولت دارد. در حقيقت كدبندي واحدهاي خوني يكي از استفادههاي اوليه تكنولوژي باركد ميباشد. بانكهاي خون از سيستمهاي مولد اساسي است. ولي آنها نيازهاي اساسي براي كنترل زمان و ايمني دارند. بانكهاي خون نبايد فقط اهداكننده را ثبت كنند بلكه بايد مشخص كنند آيا مبتلا به HIV - سفليس يا هپاتيت هستند يا خير. تبادل اعضاء و بانكهاي بافت از لحاظ ساختاري شباهت زيادي به بانك خون دارند ولي از نظر محدوديتها متفاوتند. بانك بافت به جزء آنهايي كه جهت خريد و فروش فريز شدهاند يا جهت تحقيقات بكار ميروند بقيه داوطلب پيوندزدن به بيماران بوده و از لحاظ پنجره زماني محدوديت دارند.
HIS در ایران در چند سال گذشته مراکز بهداشتی درمانی کشورمان به ویژه بیمارستانها در صدد مکانیزه کردن سیستمهای مدیریت اطلاعاتی خود برآمده اند. در ابتدا مقصود از همچنین فعالیتهای کاهش هزینه ها ، پرت های در آمد ناشی از کاغذ بازیهای موجود در سیستمهای دستی و اداری بوده است اما اکنون به مرحله ای رسیده ایم که بهبود کیفیت ارائه خدمات درمانی اهمیتی روزافزون می یابد هدف آن است که کلیه اطلاعات بهداشتی و درمانی هر فرد در طول عمرش در قالب یک پرونده الکترونیکی ذخیره شود که در هر نقطه ای از کشور از طریق شبکه سراسری کامپیوتری قابل دسترسی باشد .
HIS در ایران امروزه در بسیاری از بیمارستانهای کشورمان سیستمها ی کامپیوتری مختلفی برای اداره امور مربوطه به پذیرش – ترخیص – آزمایشگاه – رادیولوژی – داروخانه – حسابداری – و غیره راه اندازی شده است که هر یک توسط تولید کننده ای از بیرون یا به دست نیروهای مهندسی شاغل در بیمارستان تهیه شده و هر یک از این سیستمها قالب اطلاعات مخصوص به خود را دارد و به همین جهت در حال حاضر اطلاعات سیستمهای بیمارستانی اجرا شده در ایران عملا قابلیت تبادل اطلاعات را با یکدیگر ندارند. اما هم اکنون نیاز روز افزونی برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات کلینیکی – پاراکلینیکی و اداری بیمارستانها احساس می شود.
HIS در ایران از سوی دیگر با توجه به فشارهای اقتصادی جهت کاهش هزینه های اداری بیمارستانها مسئولان این مراکز مایل اند برای مکانیزه کردن بخشهای زیر مجموعه خود حق انتخاب بیشتری داشته باشند و امکان آن را داشته باشند که برای هر بخش زیر مجموعه خود بهترین نرم افزار را که جوابگوی نیازهای آنان باشد از میان محصولات نرم افزاری تولید کنندگان مختلف انتخاب کنند نه آنکه به صرف انعقاد قرارداد با یک شرکت جهت مکانیزه کردن یک واحد زیر مجموعه ملزم باشند نرم افزارهای سایر بخشهای زیر مجموعه را از همان شرکت تهیه کنند همچنین تمایل اغلب مسئولان آن است که روند مکانیزه کردن بیمارستان به صورت تدریجی و گام به گام باشد و نه به صورت انقلابی و ناگهانی به نحوی که مجموعه سیستم اطلاعات بیمارستانی متشکل از اجزای مجزا اما مرتبط با یکدیگر باشد.
متاسفانه اغلب نرم افزارهای موجود در ایران به اقتضای تقاضای مشتری تهیه شده اند و نه بر اساس یک نگرش جامع نگر منطقی و سیستمی ، بنابراین چون برای مشتریان متفاوت تهیه شده اند سازگار با یکدیگر نیستند و برقراری ارتباط بین آنها در محیط شبکه امری بس دشوار و پر هزینه است هم از نظر مالی برای خریدار و هم از نظر نیروی مهندسی برای تولید کننده وجود استانداردهای مورد توافق با کاهش هزینه های مذکور هم به نفع تولید کنندگان نرم افزارهای اطلاعات بیمارستانی و هم به نفع استفاده کنندگان از آنهاست . امروزه استاندارد HL7 به عنوان پروتكل مطمئن و به صرفه برای یکپارچه سازی نرم افزارها ی مختلف کاربردی ، در محیطهای بهداشتی – درمانی شناخته شده است.
استاندارد (Health Level 7) HL7 در سال 1987 کمیته ای متشکل از تولید کنندگان نرم افزاری ، نمایندگان نرم افزاری ، نمایندگان بیمارستانهای و دانشگاههای معتبر علوم پزشکی تشکیل شد تا برقراری ارتباط بین نرم افزارهای تولید کنندگان مختلف را تسهیل کند. این کمیته هر چند ماه یک بار در نقاط مختلف امریکا تشکیل جلسه می دهد و نمایندگان کشورهای دیگر از جمله استرالیا – آلمان – ژاپن – هلند – زلاند نو و کانادا نیز درآن شرکت دارند. استاندارد(HL7) در سال 1992 از سوی اداره مرکزی استانداردهای بازار مشترک اروپا و در سال 1994 از طرف ANSIبه عنوان یک ارگان استاندارد ساز معتبر به رسمیت شناخته شد. این گروه در حال حاضر بیش از 1500 عضو حقیقی دارد و صدها بیمارستان در سراسر دنیا دارای سیستمهای اطلاعات بیمارستانی مبتنی بر این اساندار هستند.
در استاندارد HL7ساختارکلی رابطهای زیر تعریف شده است: پذیرش ترخیص و انتقال بیمار مدیریت درخواست و پاسخ ثبت دستور پزشک مشاهدات بالینی و نتایج پاراکلینیکی انواع جستجوها امور مالی
نکات قابل توجه در این استاندارد: امکان تبادل اطلاعات در انواع بستری های سخت افزاری و نرم افزاری پیش بینی شده ساختار جای دهی اطلاعات از پیش فرض نشده است بلکه ذخیره و پردازش اطلاعات می تواند به صورت متمرکز یا نا متمرکز باشد. استاندار به گونه ای است که با شناسایی نیازهای جدید توسعه تدریجی سیستمها را ممکن می سازد مبتنی بر تجربیات گذشته و استانداردهای پذیرفته شده موجود است و در عین آنکه در جهت منافع تولیدکننده خاصی نیست دست شرکتها را برای ابتکار عمل باز میگرداند گرچه در اصل برای استفاده در بیمارستانها تدوین شده است در نهایت قابل استفاده در کلیه محیط های بهداشتی درمانی خواهد بود این استاندارد گردش کارجدیدی را به بیمارستان تحمیل نمی کند بلکه صرفـا روشی برای تبادل اطلاعات است . بنابراین راه اندازی هر سیستم مبتنی HL7در هر بیمارستان شیوه اجرایی خاص خود را خواهد داشت . هماهنگی تنگاتنگی با سایر استانداردهای پذیرفته شده انفورماتیک پزشکی دارد.
نمونه ای از HIS در ایران خصوصیات برجسته سیستم IHIS مطابق با فراگیرترین استاندارد جهانی تبادل اطلاعات پزشکی بنام HL7که هم اکنون با سابقه 24 ساله در تمام جهان در حال استفاده است . برخورداری از کامل ترین و قویترین سیستم تامین امنیت در سطوح و وسعت دسترسی کاربران . برخورداری و پشتیبانی از اکثر استانداردهای مطرح مهندسی- پزشکی . در برگیرنده غنی ترین بانکهای اطلاعات پزشکی از جمله SNOMED ، ICD_9.CM، ICD_10 ، تعرفه کالیفرنیا و ........ طراحی سیستم بر اساس وقایع پزشکی (medical event based)بطوریکه براحتی بر گردش کار جاری محیط های کلینیکی منطبق می شود. برخورداری از محیط کاملا visual
امکان استفاده کامل از mouse در ورود اطلاعات بطوریکه ورود اطلاعات تنها در 5/2% موارد بصورت تایپ است . انعطاف و سهولت فراوان سیستم در تغییر و تطبیق در فرهنگهای مختلف بیمارستانی . امکان ایجاد ارتباط اینترنتی و اینترانتی . پشتیبانی و استفاده از سیستمهای رایج و قابل اعتماد امضاء الکترونیکی بصورت کارت های هوشمند و اثر انگشت . استفاده از سیستمهای نرم افزاری جهت آرشیو ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات تصویری .
مشخصات فنی سیستم طراحی سیستم بصورت Dynamic Object Oriented ( DOO) ایجاد پرونده الکترونیکی بیمار بصورت multimedia شامل متن – صدا- تصویر- انیمیشن و فیلم ایجاد پرونده الکترونیکی بیمار بصورت جامع و قابل استفاده اشتراکی (distributed)در سطوح مختلف شبکه ای برنامه نویسی سیستم با استفاده از زبان قدرتمند visual C ++ طراحی شده بر اساس ساختارهای مدرن client/server با هدف استفاده حداکثر از نسل سرویس دهنده های جدیدwindows xp – windows 2003 دسترسی به بانکهای اطلاعاتی از طریق SQL جهت استفاده از موتورهای بانکهای اطلاعاتی مشهور از جمله ms sql server قابلیت استفاده از زبان فارسی بصورت Unicode و چند زبانه قابلیت انطباق Dynamic صفحات کاربر جهت رفع نیاز هر بیمارستان