سازمان بین المللی دریانوردی استادمربوطه : دکتر فیضی گردآورنده : تینا صدقیانی و فرزانه فیاضی

فهرست برنامه استراتژیک ، برنامه کاری سطح بالا و معیارهای عملکرد تاریخچه اهداف ساختار اسناد حقوقی برنامه استراتژیک ، برنامه کاری سطح بالا و معیارهای عملکرد عضویت در IMO طرح داوطلبانه ممیزی کشورهای عضو IMO محیط زیست دریایی و آلودگی امنیت و محیط زیست دریایی دزدی دریایی

تاریخچه حجم بالای فعالیت های دریایی باعث گردیده تا کشتیرانی به یکی از صنایع بزرگ بین المللی تبدیل گردد که  يكي از پرخطر‌ترين صنایع محسوب مي‌شود.از دیر بازبدنبال وضع قوانینی برای کاهش خطردریایی و افزایش ایمنی سفرهای دریایی بوده اند . لذا نیازبه ایجاد ارگاني دائمي بود. از اواسط قرن 19، مسئله تشكيل يك سازمان بين‌المللي ، كه به صورت مؤثرتري ايمني كشتيراني را تضمین نماید در چندين كشور دریایی مطرح شد؛ اما اين اميدها تا تشكيل سازمان ملل متحد به واقعيت نپيوست.

در ششم مارس 1948، اجلاس بين‌المللي ژنو عهدنامه‌اي درباره تشكيل سازمان دريانوردي مشورتي بين الدول به تصويب رساند. این عهدنامه در سـال 1958 لازم‌الاجـراء گردید و سازمان جديدالتأسيس يك سال بعد براي اولين بار تشكيل جلسه داد . طی 7 اصلاحيه بین  سالهاي 1964تا 1993 تغييراتي در آن انجام گرفت : زير مجموعه شوراي اقتصادي اجتماعي سازمان ملل متحد است و مستقيماً زير نظر اين شورا فعاليت مي كند . 1- مهمترين اين تغييرات افزايش يك ركن اصلي در رابطه با كمك هاي فني بخصوص به كشورهاي در حال توسعه 2- تغيير نام آن به سازمان بين المللي دريانوردي (IMO) 3- ایجاد کمیته تسهیل

اين سازمان در لندن واقع است و تنها سازمان تخصصي سازمان ملل متحد است که مقر آن انگلستان مي باشد.

اهداف رسیدگی به کلیه مسائل مربوط به دریانوردی که ممکن است از طرف یکی از ارگان یا یکی از سازمانهای تخصصی ملل متحد به سازمان محول شود. تشويق دولت ها در زمينه تصويب بهترين استاندارد هاي عملي درمورد ايمني دريانوردي و جلوگيري و كنترل آلودگي دريايي توسط كشتي ها. ایجاد هماهنگی و همكاري بين كشورهاي عضو در زمينه وضع مقررات مؤثر در كشتيراني بين المللي

- تسهیل مبادله اطلاعات و مشورت بین اعضا. - تسهیل مبادله اطلاعات و مشورت بین اعضا. -  تهیه پیش نویس کنوانسیونها، موافقتنامه ها و سایر اسناد بر حسب لزوم تشکیل کنفرانسهای بین المللی جهت تصویب آنها.

ساختار مجمع شورا کمیته های اصلی کمیته های فرعی دبیرخانه

مجمع - بالاترين ركن اجرايي سازمان بوده كه از نمايندگان كشورهاي عضو تشكيل شده است. - مجمع هر 2 سال يكبار تشكيل جلسه مي‌دهد؛ در صورت لزوم، جلسات فوق‌العاده نيز بنا به تقاضای یک سوم اعضا از دبیر کل با شصت روز اعلام قبلی تشکیل می شود  - فقط اعضای اصلی حق رای در مجمع را دارند. - اجلاس عمومي مجمع، علني است. وظایف مجمع تدوین آئین نامه های داخلی مجمع ایجاد هرگونه ارگان فرعی در صورت لزوم و یا ارگان دائمی بنا به توصیه شورا انتخاب اعضای شورا

دریافت و بررسی گزارشات شورا و اظهار نظر نسبت به مسائلی که به آن ارجاع می شود تصویب بودجه و تعیین ترتیبات مالی سازمان  بررسی هزینه ها و تصویب حسابهای سازمان تصویب مقررات و دستورالعملهای مربوط به ایمنی دریانوردی و جلوگیری و کنترل آلودگی دریایی بوسیله کشتیها اتخاذ تصمیم در مورد تشکیل کنفرانسهای بین المللی یا پیگیری روشهای دیگر بمنظور تصویب کنوانسیونهای بین المللی یا اصلاحیه ها ارجاع هر موضوعی که در محدوده وظایف سازمان قرار دارد به ارگانهای دیگر سازمان

شورا - نهاد اجرايي سازمان محسوب مي‌شود و تحت نظر مجمع ، مسئوليت نظارت بر كارهاي سازمان را بر عهده دارد. اعضای شورا برای مدت دو سال ، بوسیله رای گیری مخفی بین اعضاء اصلی ، توسط مجمع انتخاب می شوند . - در حال حاضر شورا متشکل از 40عضو بوده که به ترتیب زیر انتخاب میگردند : گروه (A): ده عضو از کشورهایی که بیشترین سهم را در ارائه خدمات کشتیرانی بین المللی دارند. گروه (B) : ده عضو از کشورهایی که بیشترین سهم را در تجارت بین المللی دریایی دارند. گروه (C) : بیست عضو از کشورهایی که شامل بندهای (1) و (2) نشده ولی دارای منافع خاص در حمل و نقل دریایی و دریانوردی بوده و با انتخاب آنها از حضور نمایندگان کلیه مناطق جغرافیایی عمده دنیا در شورا اطمینان حاصل می شود.

گروهC چین یونان ایتالیا ژاپن نروژ کره انگلیس آمریکا روسیه پاناما هند گروه A گروهB گروهC چین یونان ایتالیا ژاپن نروژ کره انگلیس آمریکا روسیه پاناما  برزیل هند آلمان اسپانیا کانادا  هلند فرانسه سوئد آرژانتین  بنگلادش سنگاپور ، باهاما قبرس ، اندونزی فیلیپین ، مصر ترکیه،مالت دانمارک، شیلی آفریقای جنوبی مالزی ،استرالیا کنیا، نیوزیلند عربستان سعودی جامائیکا،تایلند نیجریه و مکزیک

وظایف شورا  بررسي پيش‌نويس برنامه كار و برآورد بودجه سازمان و ارائه آن به مجمع دریافت گزارشات و پیشنهادات کمیته ها و دیگر ارگانها و ارائه آنها به مجمع و کشورهای عضو ارائه گزارش فعالیتهای سازمان در فاصله زمانی بین دو اجلاس مجمع در هر اجلاس مجمع ارائه بیلان مالی سازمان بهمراه نظرات و پیشنهادات شورا به مجمع هماهنگ‌سازي فعاليتهاي ارگانهای  سازمان انتخاب دبیر کل با تصویب مجمع.

دبیرخانه وظائف دبیرخانه : مسئولیت انجام امور اداری و هماهنگی اجرایی را داشته، در راس آن دبیر کل می باشد . وظائف دبیرخانه :  دبیرخانه کلیه مدارکی را که در اجرای بهتر وظایف سازمان مفید است نگهداری نموده و باید در تهیه ، جمع آوری و توزیع مدارک ، اسناد دستور جلسات ، یادداشتها و اطلاعاتی که در کار سازمان لازم است ، اقدامات لازم را انجام دهد. دبیر کل باید بیلان مالی هر سال و بودجه تخمینی بر مبنای هر دو سال را تهیه و به شورا ارائه نماید. دبیر کل کلیه اعضا را از فعالیتهای سازمان مطلع میسازد.

کوجی سکیمیزو در صدوششمین جلسه شورا در ژوئن 2011 برای مدت چهار سال به عنوان دبیر کل انتخاب گردید

کمیته های اصلی 1-کمیته ایمنی دریانوردی: Maritime Safety Committee (MSC) بالاترین رکن فنی سازمان است ،متشکل از کلیه اعضای سازمان وحداقل سالی یکبار تشکیل جلسه دهد. وظایف: بررسی کلیه موضوعات درصلاحیت سازمان مثل علائم کمک ناوبری، ساخت و تجهیز شناورها، تکمیل خدمه از نقطه نظر ایمنی، مقررات جلوگیری از تصادم در دریا، حمل و نقل کالاهای خطرناک، الزامات و روشهای ایمنی دریانوردی، اطلاعات هیدروگرافی، دفتر وقایع و اسناد دریانوردی، بررسی سوانح دریایی، تجسس و نجات، و سایر موضوعات موثر در ایمنی دریانوردی. سیستمی را جهت انجام هرگونه وظیفه ارجاعی در چارچوب کنوانسیون، مجمع یا شورا، و یا امور ناشی از سایر اسناد بین المللی مورد قبول سازمان ایجاد نموده.

…….. 2- كميتة حفاظت از محيط زيست دريايی The Marine Environment Protection Committee (MEPC) متشکل از کلیه اعضاء سازمان است كه در چارچوب اهداف سازمان مسئوليت بررسي مسائل مربوط به جلوگيري و كنتـرل آلودگي توسط كشتيها را بر عهـده‌ دارد. كمیته مذكور، در ابتدا به عنوان نهاد فرعي مجمع تشكيل و در سال 1985، به يكي از اركان اصلي آن تبديل شد. . این کمیته حداقل سالی یکبار تشکیل جلسه میدهد . بررسی اقدامات مقتضی به منظور تسهیل اجرای کنوانسیونهای مرتبط ، آمادگی جهت تحصیل اطلاعات علمی، فنی و هرگونه اطلاعات علمی دیگر در ارتباط با جلوگیری و کنترل آلودگی دریایی توسط کشتیها و ارائه آن به دولتها، بویژه کشورهای درحال توسعه همکاری با سازمانهای منطقه ای

3-کمیته حقوقی :Legal Committee(LEG) مرکب از تمامی دولت‌های عضو سازمان است. در سال ۱۹۶۷ به عنوان رکنی فرعی در پاسخ به مسائل حقوقی و مشکلات زیست محیطی برآمده از عواقب فاجعهٔ غرق شدن کشتی توری کانیون تأسیس شد اما متعاقب آن فاجعه، تبدیل به رکن دائمی شد. هر گونه امور حقوقی در محدودهٔ وظایف سازمان را انجام می‌دهد. صلاحیت انجام هر وظیفه‌ای که از طرف کمیته‌های سازمان، مجمع یا هر امر ناشی از سایر اسناد بین‌المللی مورد قبول سازمان را که به آن احاله می‌شود، بر عهده دارد ارائه گزارش کار کمیته به شورا

4- كميتة همكاريهاي فني: TC))Committee Cooperation Technical مرکب از تمامی دولت‌های عضو سازمان است. در ۱۹۶۷ به عنوان رکن فرعی شورا تأسیس شد اما بعد از اجرایی شدن اصلاحات کنوانسیون آیمو در ۱۹۸۴ به یکی از کمیته‌های رسمی سازمان تبدیل شد. ارائه همکاری فنی، به ویژه به کشورهای در حال توسعه  انجام هرگونه موضوع واگذار شده در صلاحیت سازمان و در ارتباط با پروژه های همکاریهای فنی که از طرف برنامه عمران سازمان ملل متحد تامین هزینه می شود و برای اجرای آن، سازمان بعنوان آژانس هماهنگ کننده یا اجرایی عمل می کند.

5- کمیته تسهیلFacilitation Committee(FAL) : بعنوان يكي از اركان فرعي شورا در مه 1972 تشكيل شده مسئوليت آن حـذف تشريفـات اداري غیر ضروری و یا کاهش این تشریفات كشتيراني بين‌المللي است. طی قطعنامه 7 نوامبر 1991 به مجموعه کمیته های اصلی سازمان پیوست . حضور در كميته تسهيل براي کلیه كشورهاي عضو سازمان آزاد است.

کمیته های فرعی:COMMITTEES SUB ایمو دارای 9کمیته فرعی می باشد هدف کمک به کمیته ‌هاي ايمني دريانوردي و حفاظت از محيط زيست دريايي است عضویت در این کمیته ها آزاد است

کمیته ايمني ناوبري حمل گازها و مایعات بصورت فله حمل گازها و مایعات  بصورت فله   حمل کالاهای خطرناک، خشک و کاتینرها ارتباطات رادیویی و جستجو و نجات دریایی  کمیته حفاظت در مقابل حريق    اجرای مقررات کشور صاحب پرچم استانداردهاي آموزشي و نگهباني  در دریا کمیته تعادل، خط شاهین بارگیری و ایمنی شناورهای ماهیگیری  طراحي كشتي و تجهیزات آن کمیته ايمني ناوبري  

اسناد حقوقی(Legal Documents) : عهد نامه ها (كنوانسيون ها)  Conventions الحاقیه ها (پروتكل ها)  Protocols اصلاحيه ها Amendments توصیه ها ، آئین نامه ها و راهنماها PROPOSALS, CODES, GUIDELINES قطعنامه ها  Resolutions

کنوانسیون ها - کشورهای عضو سازمان جهانی دریانوردی كه رسماً به يك كنوانسيون پيوسته اند، الزاماً مي بايست تمام مفاد آن كنوانسيون را رعايت نمایند. - كشورهايي كه به یک كنوانسيون نپيوسته اند، الزامي به رعايت مفاد آن ندارند ليكن این عمل ممکن است تبعاتی داشته باشد : از دست دادن اعتبار جهاني به واسطه نپيوستن به يك كنوانسيون بين المللي كه داراي اهداف جهاني در راستاي بهبود فرآيندهاي دريانوردي است. عدم امكان ورود كشتي هاي متعلق به آن كشور به بنادر ساير كشورهاي عضو كنوانسيون. عدم امكان بهره گيري از حمايت هاي سازمان و ساير كشورهاي عضو كنوانسيون در بعد مالي (وام هاي جهاني)، خدمات تكنيكي و خدمات فني و مشاوره اي در جهت رفع مشكلات مرتبط با مفاد كنوانسيون. از دست دادن بازار جهاني و تحمل صدمات مالي و اقتصادي مرتبط با بازار كشتي و كشتيراني.

اهداف و محورهای اصلی کنوانسیون ها ايمني دريانوردي (Maritime Safety)  ممانعت از بروز آلودگي دريايي (Prevention of Maritime Pollution) مسئوليت ها و جبران خسارات (Liability and Compensation)

برنامه استراتژیک ، برنامه کاری سطح بالا و معیارهای عملکرد: برنامه استراتژیک : مجمع دوره 6 ساله معیارهای عملکرد برنامه کاری سطح بالا: مجمع برنامه کاری دوسالانه بودجه نتیجه محور (result_based budget)

عضویت در IMO: ایران در سال 1958 به IMOپیوسته است. اعضای دولتی 170 عضو دولتی سازمانهای غیر دولتی NGOs 78NGO بین المللی تا به امروز سازمانهای بین دولتیIGOs 63 IGO تا به امروز ایران در سال 1958 به IMOپیوسته است.

طرح داوطلبانه ممیزی کشورهای عضو IMO: قطعنامه A.946(23) تعریف امتیازات طرح روند تصویب قطعنامه A.974(24) طرح ممیزی در ایران

محیط زیست دریایی و آلودگی: عهدنامه 1954 تانکر توری کنیون Torrey Canyon برنامه همکاری فنی IMO تغییرات آب و هوایی محیط زیست دریایی و آلودگی:

آیا IMOبه بهبود وضعیت امنیت و محیط زیست دریایی کمک کرده است؟ تحولات حمل و نقل دریایی کنترل آلودگی

دزدی دریایی تاریخچه و روند تحولات : 1- تنگه مالاکا، سنگاپور و دریای جنوبی چین 2- شرق و غرب آفریقا (سومالی و خلیج عدن) حوزه های اهم نگرانی IMO (سه حوزه) همکاری منطقه ای

منابع سازمان های بین المللی دکتر موسی زاده WWW.imo.org www.shahidrajaeeport.pmo.ir www.pmo.ir