វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្មី Institute of New Khmer មហាវិទ្យាល័យគ្រប់គ្រងពាណិជ្ចកម្ម និងទេសចរណ៍ ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច Macro-Economic បង្រៀនដោយ៖ សាស្ត្រាចារ្យ៖ នៅ ប្រុស ឆ្នាំទី២ ឆមាសទី២
វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្មី Institute of New Khmer មហាវិទ្យាល័យគ្រប់គ្រងពាណិជ្ចកម្ម និងទេសចរណ៍ Chapter 3 : ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិតThe Measurement National Output and National Income បង្រៀនដោយ៖ សាស្ត្រាចារ្យ៖ នៅ ប្រុស ឆ្នាំទី២ ឆមាសទី២
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ គោលបំណងនៃមេរៀន៖ កំណត់និយមន័យផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប កំណត់អត្ថន័យនៃតម្លៃបន្ថែម ទំនិញអន្តរការី ទំនិញ ប្រើប្រាស់ចុងក្រោយ និងគណនតម្លៃបន្ថែម បង្ហាញអំពីទំនិញសេវាកម្មទាំងឡាយដែលគេមិនរាប់ បញ្ចូលក្នុង DGP បង្ហាញពីវិធីសាស្ត្រក្នុងការគណនាផលិតផលក្នុងស្រុក សរុប ប្រើប្រាស់គណនីចំណូលជាតិក្នុងការបកស្រាយសេដ្ឋកិច្ច
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ I. សេចក្ដីផ្ដើម៖ រង្វាស់ជាផ្លូវការពីរប្រភេទនៃផលិតផលជាតិគឺ៖ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP: Gross Domestic Product), ផលិតផលជាតិសរុប (GNP: Gross National Product) ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបសុទ្ធសាធ (NDP: Net Domestic Product), ផលិតផលជាតិសុទ្ធ (NNP: Net National Product)
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ II. ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (Gross Domestic Product): ដើម្បីវាស់នូវផលិតផលជាតិអ្នកសេដ្ខកិច្ចត្រូវបានប្រើប្រាស់នូវរង្វាស់មួយគឺ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (Gross Domestic Product)។ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប គឺជារង្វាស់រូបិយវត្ថុនៃទីផ្សារសរុបទំនិញ និងសេវាកម្មចុងក្រោយដែលបានផលិតនៅក្នុងព្រំដែននៃប្រទេស ដោយមិនគិតពីសញ្ជាតិនៃអ្នកផលិតដែលជាទូទៅគេគិតក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ។ ផលិតក្នុងស្រុកសរុបគឺរង្វាស់មួយដ៏សំខាន់ និងទូលំទូលាយដែលអ្នកស្ថិតិបានយកមកអនុវត្តន៍នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ច។
II. ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (Gross Domestic Product): កត្តាដែលមានឥទ្ធិពលទៅលើផលិតផលក្នុងសរុបរបស់សេដ្ឋកិច្ចគឺមានបី៖ - ទី១ គឺបរិមាណនៃធនធានដែលយកមកប្រើប្រាស់ក្នុងដំណើរការផលិតកម្ម។ - ទី២ គឺគុណភាពនៃធនធានទាំងនោះ ឧ. សេដ្ឋកិច្ចត្រូវមានការផ្គត់ផ្គង់នៃធនធានធម្មជាតិ និងទំនិញមូលធនគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីឲ្យមានផលិតភាពខ្ពស់។ - ទី៣ គឺប្រសិទ្ធិភាពក្នុងការប្រើប្រាស់ធនធានទាំងនោះ។ ប្រសិនបើពួកគេចេះប្រើប្រាស់ធនធានទាំងនោះក្នុងដំណើរការផលិតកម្មបានល្អប្រសើរ នោះផលិតក្នុងស្រុកសរុបនឹងកើនឡើង។
II. ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (Gross Domestic Product): បញ្ហាមួយដែលចោទសម្រាប់អ្នកសេដ្ឋកិច្ចនោះគឺ ត្រូវវាស់ និងគណនាផលិតផលក្នុងស្រុកតាមរបៀបណា? ពីព្រោះថាផលិតផលសម្រេចរបស់ក្រុមហ៊ុនមួយវានឹងក្លាយទៅជាវត្ថុធាតុដើមរបស់ក្រុមហ៊ុនមួយទៀត។ បើសិនជាយើងបូកបញ្ចូលតម្លៃផលិតផលក្រុមហ៊ុនទាំងអស់ នោះយើងនឹងទទួលបានចំនួនសរុបដែលលើសលុបពីផលិតផលសរុបជាក់ស្ដែងរបស់ខឿនសេដ្ឋកិច្ច។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ II. ការវាស់វែងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប៖ ១. ខ្នាតរូបិយវត្ថុ៖ ផលិតផលជាតិសរុបត្រូវបានគណនាដោយផ្អែកលើរូបិយវត្ថុ ហើយឯកតាគិតរបស់វាជារូបិយវត្ថុជាតិ។ តម្លៃទីផ្សារ (Market Value): គឺជារង្វាស់នៃតម្លៃផលិតកម្មនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចដែលវាជាផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបជាក់លាក់ស្ថិតក្នុងរយៈពេលខ្លី ហើយឯកតាគិតរបស់វាជារូបិយវត្ថុជាតិរបស់ប្រទេសនិមួយចំពោះប្រទេសកម្ពុជាគឺរៀល(៛) ជួនកាលធៀបទៅនឹងរូបិយប័ណ្ណបរទេសដូចជាដុល្លា ($) ជាដើម។
ខ្នាតរូបិយវត្ថុជាតិ (៛)
រូបិយប័ណ្ណបរទេស($)
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ II. ការវាស់វែងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប៖ ២. ទំនិញប្រើប្រាស់ចុងក្រោយ (Final Goods)៖ តម្លៃទំនិញ និងសេវាកម្មចុងក្រោយ (Final Goods & Service): ផលិតផលក្នុងសរុបក៏បានរាប់បញ្ចូលផងដែរនូវទំនិញ និងសេវាកម្មចុងក្រោយ។ ទំនិញ និងសេវាកម្មចុងក្រោយគឺជាទំនិញដែលបានទិញសម្រាប់ប្រើប្រាស់ចុងក្រោយហើយមិនធ្វើការបម្លែងដើម្បីលក់ឡើងវិញទេ។ កំហុសដែលនឹងកើតឡើងនៅក្នុងការគណនាផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបគឺការរាប់ពីរដង (Double Counting) ចំពោះបញ្ហារាប់ទ្វេរដងគេអាចដោះស្រាយបាន ដោយញែកផលិតផលជាពីរប្រភេទគឺ ផលិតផលសម្រេច និងផលិតផលអន្តរការី។ ផលិតផលអន្តរការី (Intermediate Goods) គឺជាទំនិញដែលគេយកទៅបម្លែងជាទំនិញមួយផ្សេងទៀត ដើម្បីលក់ឡើងវិញឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់ចុងក្រោយ (Final Consumer)។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ II. ការវាស់វែងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប៖ ២. ទំនិញប្រើប្រាស់ចុងក្រោយ (Final Goods)៖ តម្លៃបន្ថែម (Value Added): គឺជាការកើនឡើងនៃតម្លៃរបស់ទំនិញនីមួយៗ ក្នុងដំណាក់កាលនីមួយៗនៃដំណើរការផលិតកម្ម ឬជាតម្លៃសុទ្ធសាធនៃផលិតផលរបស់ក្រុមហ៊ុនមួយដែលជាការរួមវិភាគទានពិតប្រាកដចំពោះផលិតផលជាតិសរុប។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ឧ. ដំណាក់កាលវត្ថុធាតុដើមរហូតដល់ការលក់សៀវភៅ ឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលជាច្រើនដូចបរិយាយក្នុងតារាងខាង ក្រោម៖ ដំណាក់កាលអន្តរការី Intermediate Stage ចំនួនទឹកប្រាក់នៃការប្រតិបត្តិ Amount of Transaction តម្លៃទំនិញអន្តរការី Cost of Intermediate Goods តម្លៃបន្ថែម Value Added Tree sold to pulp company $0.05 $0.00 Pulp sold to wholesaler $0.60 $0.55 Paper sold to bookstore $0.75 $0.15 Paper sold to student $1.00 $0.25 Total $2.40 $1.40
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ - ដំណាក់កាលទី១៖ រោងចក្រក្រដាសទិញដើមឈើ ដើមឬស្សីពីព្រៃគប់ ឬពីប្រជាជនដើម្បីផលិតក្រដាស។ - ដំណាក់កាលទី២៖ អ្នកលក់ ឬរោងចក្រផលិតសៀវភៅ ទិញក្រដាសពីរោងចក្រក្រដាសដើម្បីផលិតសៀវភៅ។ - ដំណាក់កាលទី៣៖ អ្នកលក់សៀវភៅ ឬបណ្ណាគារទិញសៀវភៅពីអ្នកលក់ដុំ ឬរោងចក្រផលិតសៀវភៅ។ - ដំណាក់កាលទី៤៖ សិស្សានុសិស្ស និស្សិត ឬអ្នកប្រើប្រាស់ចុងក្រោយទិញសៀវភៅពីបណ្ណាគារ ឬអ្នកលក់រាយយកទៅប្រើប្រាស់ដើម្បីបំពេញសេចក្ដីត្រូវការរបស់ខ្លួន។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ តម្លៃទំនិញនីមួយៗកើនឡើងនៅក្នុងដំណាក់កាលនីមួយៗ នៅពេលដែលវាបំលែងរូបជាទំនិញមួយប្រភេទផ្សេងទៀតដើម្បីផ្ដល់នូវការពេញចិត្តដល់អ្នកប្រើប្រាស់។ តម្លៃនេះហៅថាតម្លៃបន្ថែមនៃដំណើរការផលិតកម្ម។ ក្នុងដំណើរការខាងលើមានដំណាក់កាលផលិតកម្មចំនួន៤ ដូច្នេះវាក៏មានតម្លៃចំនួន៤កើតឡើងផងដែរ។ ផលបូកសរុបនៃតម្លៃបន្ថែមនៃ៤ដំណាក់កាលផលិតកម្ម គឺស្មើរនឹង១ដុល្លារតម្លៃនេះបង្ហាញថាតម្លៃសរុបរបស់សៀវភៅមួយក្បាល គឺ១ដុល្លារ។ ដូច្នេះយើងអាចនិយាយបានថា តម្លៃទីផ្សាររបស់ទំនិញ និងសេវាកម្មគឺជាតម្លៃចុងក្រោយ ឬជាតម្លៃបន្ថែមនៃដំណាក់កាលនៃផលិតកម្មនីមួយៗ។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ II. ការវាស់វែងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប៖ ៣. ផលិតកម្មថ្មីៗ៖ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប GDP ក៏បានរាប់បញ្ចូលផងដែរនូវផលិតកម្មថ្មីៗ ដែលបានបង្ហាញនូវតម្លៃមិនប្រែប្រួលនៃទំនិញ និងសេវាកម្មចុងក្រោយទាំងអស់នៅក្នុងទីផ្សារដែលផ្ដល់ក្នុងរយៈពេលមួយ។ ចំពោះផលិតផលដែលសេសសល់ពីឆ្នាំចាស់មិនអាចចាត់ចូលជាផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបក្នុងឆ្នាំថ្មីបានទេ។ ឧ. ប្រសិនបើរថយន្តចំនួន១០ ដែលបានទីញក្នុងខែកម្ភៈ ឆ្នាំ២០១២ តម្លៃរបស់រថយន្តនេះមិនអាចរាប់ចូលក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបក្នុងឆ្នាំ២០១២បានទេប្រសិនបើរថយន្តនោះផលិតក្នុងឆ្នាំ២០១១។ ប៉ុន្តែតម្លៃរបស់វាត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងឆ្នាំដែលបានផលិតរួចមកហើយ(ឆ្នាំ២០១១)។ គួរគត់សំគាល់ថាប្រសិនបើទំនិញមួយមិនមែនជាផលិតកម្មថ្មីៗ ហើយត្រូវបានគេរាប់បញ្ចូលក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ពេលនោះការគណនាផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបនិងរាប់២ដង។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ III. អ្វីខ្លះដែលគេមិនបានរាប់បញ្ចូលក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប? មានដំណាក់កាលនៃទីផ្សារជាច្រើនដែលសេដ្ឋកិច្ចវិទូពុំបានបញ្ចូលវាទៅក្នុងការគណនាផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ដូចដែលយើងបានដឹងរួចជាស្រេចទៅហើយការគណនាផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបគឺផ្អែកលើមូលដ្ឋានតម្លៃទំនិញ និងសេវាកម្មចុងក្រោយ។ ដ្យាក្រាមខាងក្រោមបង្ហាញពីផ្នែកនៃដំណាក់កាលទីផ្សារដែលមិនបានរាប់បញ្ចូលនៅក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប និងផ្នែកដែលត្រូវគេរាប់បញ្ចូលទៅក្នុងផលិតផលជាតិសរុប។ ដ្យាក្រាមនេះបែងចែកជា៥ ចំណែក A,B,C,D,E ផ្នែកទាំងបីខាងដើមពុំបានគណនាក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបទេ។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ III. អ្វីខ្លះដែលគេមិនបានរាប់បញ្ចូលក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប? A គឺជាដំណាក់កាលនៃទីផ្សារ ដែលមិនបានគណនាចូលទៅក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបទេដូចជាទំនិញអន្តរការី សន្និធិជាដើម។ B គឺដំណាក់កាលនៃទីផ្សារ និងផលិតកម្មសេដ្ឋកិច្ចដែលមិនបានរាប់បញ្ចូលទៅក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបដែរ ដូចជាៈ ការលក់ថ្នាំខុសច្បាប់ ការលក់ទំនិញខុសច្បាប់ ការលក់គ្រឿងញៀន ល្បែងស៊ីសង និងពេស្យាកម្មជាដើម។ ចំពោះការប្រព្រឹត្តិខុសច្បាប់ទាំងនេះអ្នកលក់មិនដែលធ្វើរបាយការណ៍ឲ្យរដ្ឋាភិបាលបានច្បាសើលាស់ទេ។ ផ្ទុយទៅវិញបើគេបានរាយការណ៍ទៅឲ្យរដ្ឋាភិបាលបានច្បាស់លាស់នោះ គេនឹងអាចគណនាផលិតផលជាតិសរុបបានសុក្រិតតួរលេខ និងពិបាកទទួលបានប្រសិនបើអ្នកលក់ជាអ្នករត់ពន្ធអាភៀន កញ្ឆា ឬទំនិញល្មើសច្បាប់។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ III. អ្វីខ្លះដែលគេមិនបានរាប់បញ្ចូលក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប? C គឺជាដំណាក់កាលនៃទីផ្សារទំនិញ និងសេវាកម្មចុងក្រោយដែលយើងមិនបានរាប់បញ្ចូលក្នុងការគណនាផលិតផលជាតិសរុបដែរ ដូចជា ការងារមេផ្ទះ បាផ្ទះជាដើម។ D គឺដំណាក់កាលនៃទីផ្សារគ្រប់គ្រាន់ដែលមានទំនាក់ទំនងនឹងទំនិញ និងសេវាកម្មចុងក្រោយ។ ជាទូទៅផ្នែកនេះមានទំហំធំជាងគេ ហើយបើភាគរយផ្នែកនេះកាន់តែធំមានន័យថាសេដ្ឋកិច្ចមានភាពល្អប្រសើរ។ E គឺជាដំណាក់កាលនៃផលិតកម្មសេដ្ឋកិច្ចមួយដែរ ដែលត្រូវរាប់បញ្ចូលទៅក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបទោះជាវាមិនជាប់ទាក់ទងទៅនឹង ដំណាក់កាលនៃទីផ្សារក៏ដោយ។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ III. អ្វីខ្លះដែលគេមិនបានរាប់បញ្ចូលក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប? ឧទាហរណ៍ដែលបញ្ជាក់ពីដំណាក់កាលនោះគឺ៖ ចំណាយជាទំនិញ និងសេវាកម្មផ្ទៃក្នុង (Payment-in-kind) រួមមានការជំណាយនៃកត្តាផលិតកម្មផ្ទៃក្នុងទម្រង់ជាទំនិញ ឬសម្ភារ ដូចជា ស្បៀងដែលប្រើប្រាស់ដោយកសិករនៅពេលដែលធ្វើកសិកម្ម ផ្ទះឬលំនៅដ្ឋានសម្រាប់អ្នកចាត់ចែងក្រុមហ៊ុនរបស់ប្រើប្រាស់របស់ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន។ ផលិតកម្មសេវាកម្មរបស់ម្ចាស់ផលិតផ្ទាល់ (Owner-occupied house) រួមមានការសាងសង់ថ្មីរបស់ម្ចាស់ផលិតផ្ទាល់ ដូចជារោងចក្រថ្មី សំណង់អាគារ មូតែល សណ្ឋាគារ មន្ទីរពេទ្យ គិលានុបដ្ឋានត្រូវបញ្ចូលក្នុងតម្លៃក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបប
III. អ្វីខ្លះដែលគេមិនបានរាប់បញ្ចូលក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប? មិនបានរាប់បញ្ចូលពីផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប Excluded From GDP C B A E D ប្រតិបត្តិការទីផ្សារMarket Transactions ផលិតកម្សេដ្ឋកិច្ច Economic Production
III. អ្វីខ្លះដែលគេមិនបានរាប់បញ្ចូលក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប? Excluded Market Transaction: - Used Assets - Intermediate Goods - Stocks and Bonds B. Excluded Market Transactions and Economic production: - Illegal Dugs - Gambling - Prostitution A B
III. អ្វីខ្លះដែលគេមិនបានរាប់បញ្ចូលក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប? C. Excluded Economic Production: - Home Repairs - House Works D. Excluded Market Transactions and Economic production: - Manufactured Goods E. Included: Economic production: - Payment-in-kind Rent on owner-occupied housing C D E
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ IV. ការគណនាផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប គេមានវិធីសាស្ត្របីក្នុងការគណនាផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបគឺ វីធីសាស្ត្រចំណាយ (Expenditure Approach) វីធីសាស្ត្រចំណូល ( Income Approach) និងវិសាស្ត្រផលិតកម្ម ( Production Approach)។ ១. វិធីសាស្រ្តចំណាយ៖ វីធីសាស្ត្រចំណាយគឺជាវិធីសាស្ត្រមួយដែលត្រូវបានគេប្រើប្រាស់សម្រាប់គណនា GDP ដែលក្នុងនោះត្រូ។បានគេវាស់វែងចំនួនទឹកប្រាក់ដែលបានចំណាយទៅលើទំនិញចុងក្រោយនៅក្នុងការិយបរិច្ឆេទមួយ។ យើងអាចដឹងហើយថាភ្នាក់ងារសេដ្ឋកិច្ចមានចំនួន៤ធំៗគឺ គ្រួសារ សហគ្រាស រដ្ឋាភិបាល និងបរទេស ហើយភ្នាក់ងារទាំងអស់នេះក៏មាន៤ប្រភេទនៃការចំណាយផ្សេងៗគ្នាផងដែរ។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ IV. ការគណនាផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ១.១.ចំណាយទៅលើការប្រើប្រាស់របស់គ្រួសារ៖ (C: Consumption Expenditure) គ្រួសារបានចំណាយទៅលើទំនិញប្រើប្រាស់បានយូរ (Durable Goods) ដូចជា ទូរទស្សន៍ ម៉ាញ៉េ ម៉ាស៊ីនត្រជាក់ ទូទឹកកក គ្រឿងសង្ហារឹម រថយន្ត។ រីឯទំនិញដែលប្រើប្រាស់មិនបានយូរ (Non-Durable Goods) មានដូចជាបន្លែ ផ្លែឈើ ចំណីអាហារមួយចំនួនដែលរក្សាទុកមិនបានយូរ និងចំណាយលើសេវាកម្ម (Service) ដូចជាការថែទំាសុខភាព សម្ភស្ស មេធាវី និងការកំសាន្តជាដើម។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ IV. ការគណនាផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ១.២.ចំណាយទៅលើការវិនិយោគ៖ (I: Investment) ការវិនិយោគត្រូវបានគេប្រើនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ច ដោយយោងទៅលើការទិញនៃមូលធនថ្មីៗដូចជា ផ្ទះសម្បែង រោងចក្រ ឧបករណ៍ ព្រមទាំងសន្និធិ។ នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចគេប្រើប្រាស់នូវពាក្យនេះដែលផ្ទុយពីការប្រើប្រាស់ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដែលថាការវិនិយោគសំដៅទៅលើ ការទិញនូវប័ណ្ណភាគហ៊ុន ឬសញ្ញាប័ណ្ណ។ ការវិនិយោគសរុបនៅក្នុងមូលធនដោយវិស័យឯកជនត្រូវបានគេហៅថាការវិនិយដុល ( Gross Investment: I)។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ១.២.ចំណាយទៅលើការវិនិយោគ៖ (I: Investment) រោងចក្រ និងឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ (Plant and Equipment): ការផលិតទំនិញ និងសេវាកម្មប្រើប្រាស់នូវមូលធនដែលត្រូវបានគេប្រើដើម្បីជំនួយឲ្យលផិតកម្ម មានដូចជាគ្រឿង ម៉ាស៊ីន ឧបករណ៍ រោងចក្រជាដើម។ ចំនួនទំនិញមូលធនសរុបរបស់ខឿនសេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានគេហៅថា ស្តុកមូលធន (Capital Stock)។ ការបង្កើតទំនិញមូលធនថ្មីគឺជាសកម្មភាពមួយនៃការវិនិយោគ ហើយត្រូវបានគេហៅថាការវិនិយោគថេរ (Fixed Investment)។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ១.២.ចំណាយទៅលើការវិនិយោគ៖ (I: Investment) វិនិយោគកន្លែងស្នាក់នៅ (Residential Investment) អាគារផ្ទហល្វែងឬផ្ទះ គឺជាទ្រព្យសកម្មដែលផ្ដល់ផលរយៈពេលវែង។ ដោយសារទ្រព្យសកម្មបែបនេះត្រូវគ្នានឹងនោយមន័យវិនិយោគ ដែលបានលើកឡើងពីខាងដើមស្ដីសំណង់ កន្លែងស្នាក់នៅ នាំឲ្យអាគារផ្ទះថ្មីត្រូវបានគេចាត់ទុក្ខថាជាចំណាយវិនិយោគ ជាជាងចំណាយលើការប្រើប្រាស់។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយនៅពេលដែលបុគ្គលម្នាក់ៗទិញផ្ទះមួយល្វែងពីអ្នកសង់ ឬបុគ្គលម្នាក់ផ្សេងទៀត នោះទ្រព្យសកម្មដែលមានត្រូវបានគេផ្ទេរដោយស្រួល ប៉ុន្តែការផ្ទេរនេះមិនមែនជាផ្នែកមួយនៃចំណូលជាតិទេ លុះត្រាតែផ្ទះនោះត្រូវបានគេសង់ទើបចាត់ទុកថាជាការវិនិយោគកន្លែងស្នាកនៅ នៅក្នុងគណនីជាតិ។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ១.២.ចំណាយទៅលើការវិនិយោគ៖ (I: Investment) សន្និធិ (Inventoriess) សហគ្រាសស្ទើរតែទាំងអស់កាន់កាប់ស្តុកនៃមុខចូល និងទិន្និផលរបស់ពួកគេ។ ទំនិញទាំងនោះត្រូវបានគេហៅសន្និធិ។ សន្និធិនៃមុខចូល និងសម្ភារមិនទាន់សម្រេចអនុញ្ញាតឲ្យសហគ្រាសរក្សាទុក នៅពេលដំណើរការផលិតកម្ម កំពុងមមាញឹកទប់ស្កាត់ការប្រែប្រួលនៅក្នុងរយៈពេលខ្លី នៅក្នុងការទទួលមុខចូលដែលទិញពីសហគ្រាសផ្សេងៗ សន្និធិនៃទិន្នផលអនុញ្ញាតឲ្យសគ្រាសទប់ស្កាត់ នូវការប្រែប្រួលជាបណ្ដោះអាសន្ននៅផលិតកម្ម ឬការលក់។ ការបង្កើននូវសន្និធិ ចាត់ទុកថាជាការវិនិយោគនាពេលបច្ចុប្បន្នពីព្រោះវាតំណាងឲ្យទំនិញដែលបានផលិត ប៉ុន្តែមិនបានប្រើប្រាស់សម្រាប់ការប្រើប្រាស់នាពេលបច្ចុប្បន្នទេ។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ១.២.ចំណាយទៅលើការវិនិយោគ៖ (I: Investment) ទំនិញទាំងនេះត្រូវបានគេបញ្ចូលទៅក្នុងគណនីចំណូលជាតិនូវតម្លៃទីផ្សារ ដែលរួមមានប្រាក់ខែ និងចំណាយផ្សេងៗទៀតដែលសហគ្រាសបានបង្កើតនៅក្នុងការផលិតវា និងប្រាក់ចំណេញដែលសហគ្រាសទទួលបាននៅពេលដែលទំនិញត្រូវបានលក់។ ដូច្នេះនៅក្នុងករណីសន្និធិនៃទីន្នផលផ្ទាល់របស់សហគ្រាស បំណកស្រាយតាមចំណាយវាស់នូវអ្វីនឹងត្រូវបានចំណាយដើម្បីទិញសន្និធិនោះនៅពេលពួកគេបានលក់ ជាជាងអ្វីដែលបានចំណាយយូរហើយដើម្បីផលិតវា។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ១.២.ចំណាយទៅលើការវិនិយោគ៖ (I: Investment) ការវិនិយោគដុល និងការវិនិយោគសុទ្ធ (Gross Investment Vs Net Investment) ការវិនិយោគសរុបដែលកើតឡើងនៅក្នុងខឿនសេដ្ឋកិច្ចជាតិត្រូវបានគេហៅថា ការវិនិយោគដុល (Gross Investment) វិនិយោគដុលត្រុវបានគេចែកចេញជាពីរគឺ _ វិនិយោគជំនួស (Replacement Investment) គឺជាការវិនិយោគដើម្បីរក្សាកម្រិតនៃស្តុកមូលធនដែលមានឲ្យនៅដដែល។ វាត្រូវបានគេហៅផងដែរថាការបន្ថែមការប្រើប្រាស់មូលធន (Capital Consumption Allowance) ឬរំលោះ (Depreciation)។ - និងវិនិយោគសុទ្ធ (Net Investment) គឺជាការវិនិយោគដែលបង្កើននូវស្តុកមូលធន។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ១.៣. ការទិញរបស់រដ្ឋាភិបាល៖ (G: Government Purchases) នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលផ្ដល់ទំនិញ និងសេវាកម្ម ដែលក្រុមគ្រួសារចង់បាន ដូចជា ផ្លូវថ្នល់ និងការត្រួតពិនិត្យចរាចរណ៍យន្តហោះ វាច្បាស់ណាស់ថាកំពង់តែបន្ថែមទៅនឹងចំនួនសរុបដែលផលិតផលដែលអាចវាយតម្លៃបានដូចជា សហគ្រាសឯកជន ដែលផលិតរថយន្ត និងយន្តហោះដែលប្រាស់ថ្នល់ជាតិ និងផ្លូវអាកាស។ ជាមួយនឹងសកម្មភាពផ្សេងៗទៀតរបស់រដ្ឋាភិបាលហាក់បីដូចជាមិនច្បាស់លាស់ទេ។ តើចំណាយរបស់រដ្ឋាផិបាលដើម្បីបញ្ជូនអ្នកថែរក្សាសន្តិភាពទៅបរទេស ឬដើម្បីទូទាត់ឲ្យមន្ត្រី ស៊ីវិលត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាការរួមវិភាគទានទៅលើចំណូលជាតិ។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ១.៣. ការទិញរបស់រដ្ឋាភិបាល៖ (G: Government Purchases) អ្នកស្ថិតិចំណូលជាតិមិនគិតពីបញ្ហាដូចនោះទេ។ គេដាក់បញ្ចូលនូវការទិញទំនិញ និងសេវាកម្មទាំងអស់របស់រដ្ឋាភិបាលជាផ្នែកមួយនៃចំណូលជតិ (ចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាលលើទំនិញវិនិយោគ ត្រូវបានគេចាត់ចូលក្នុងការទិញទំនិញរបស់រដ្ឋាភិបាលជាជាងចំណាយវិនិយោគ។ ការទិញទំនិញ និងសេវាកម្មរបស់រដ្ឋាភិបាលជាក់ស្ដែងត្រូវបានគេតាងដោយអក្សរ G ។ យើងទទួលស្គាល់ថាមានតែការទិញទំនិញ និងសេវាកម្ម ដែលផលិតនាពេលបច្ចុប្បន្នដោយរដ្ឋាភិបាលទេ ដែលត្រូវបានគេបញ្ចូលជាផ្នែកមួយនៃ GDP ។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ១.៣. ការទិញរបស់រដ្ឋាភិបាល៖ (G: Government Purchases) ឧទាហរណ៍៖ នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលធ្វើការទូទាត់ទៅឲ្យអ្នកចូលនិវត្តន៍តាមរយៈនិរភ័យសង្គម (សង្គមឥតភ័យខ្លាច)។ វាមិនមែនជាជាការទិញទំនិញ និងសេវាកម្មដែលផលិតនាពេលប្ចុប្បន្ន ដោយអ្នកចូលនិវត្តន៍ទេ។ ការទូទាត់នេះ មិនបន្ថែមទៅលើផលិតផលសរុបទេ។ ដូចគ្នានេះដែរចំពោះការទូទាត់សម្រាប់ធានារ៉ាប់រង និកម្មភាព សុខុមាលភាព និងអត្រាការប្រាក់លើបំណុលជាតិ (ដែលបង្វែរចំណូលពីអ្នកបង់ពន្ធទៅអ្នកកាន់កាប់សញ្ញាប័ណ្ណរបស់រដ្ឋាភិបាល) ។ ទាំងនេះគឺជាការឧទាហរណ៍ចំណាយផ្ទេរ ( Transfer Payments) ដែលជាចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាលមិនត្រូវបានផ្ដល់មកវិញនូវទំនិញ និងសេវាកម្មដែលនបានផលិតនៅពេលបច្ចុប្បន្នទេ។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ១.៣. ការទិញរបស់រដ្ឋាភិបាល៖ (G: Government Purchases) សមាសធាតុទាំងអស់នេះវាមិនមែនជាផ្នែកមួយនៃចំណាយលើផលិតផលសរុបរបស់ជាតិទេ ដូច្នេះមិនត្រូវបានគេដាក់បញ្ចូលនៅក្នុង GDP ទេ។ ការពិតណាស់អ្នកទទួលបាននូវចំណាយផ្ទេរ ជានិច្ចកាលចំណាយលើការប្រើប្រាស់របស់ពួកគេ។ ចំណាយបែបនេះត្រូវបានចាត់ទុកជាចំណាយប្រើប្រាស់ផ្សេងទៀតដែរ។ ដូច្នេះនៅពេលដែលសំដៅទៅលើការទិញរបស់រដ្ឋាភិបាលជាផ្នែកមួយនៃចំណូលជាតិតាងដោយ G យើងដាក់បញ្ចូលការទិញទំនិញ និងសេវាកម្មដែលបានផលិតបច្ចុប្បន្នរបស់រដ្ឋាភិបាលទាំងអស់ ដកចេញនូវចំណាយផ្ទេររបស់រដ្ឋាភិបាលទាំងអស់ចេញ។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ១.៤. ការនាំចេញសុទ្ធ៖ (Net Exports) សមាសធាតុទី៤នៃចំណាយសរុបកើតឡើងពីពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ។ តើការនាំចេញ និងការនាំចូលជៈឥទ្ធិពលយ៉ាងដូចម្ដេចលើចំណូលជាតិ? ការនាំចូលជាចំណាយរបស់អ្នកនៅក្នុងស្រុកទៅលើផលិតផលរបស់បរទេស រីឯការនាំចេញគឺជាចំណាយរបស់បរទេសមកលើផលិតផលដែលបានផលិតដោយអ្នកនៅក្នុងស្រុក។ ការនាំចូល (Imports) ចំណូលជាតិរបស់ប្រទេសមួយគឺជាតម្លៃនៃផលិតផលចុងក្រោយសរុបនៅក្នុងប្រទេសនោះ។ ប្រសិនបើអ្នកទិញម៉ូតូមួយគ្រឿងដែលផលិតនៅប្រទេសថៃមានតែម្នាក់តូចនៃតម្លៃនោះតែបុណ្ណោះ ដែលនឹងតំណាងឲ្យចំណាយលើផលិតកម្មកម្ពុជា។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ការនាំចូល (Imports) មួយផ្នែកនៃចំណាយនេះតំណាងឲ្យការទូទាត់សម្រាប់សេវាកម្មរបស់ឈ្មួយកម្ពុជា និងសម្រាប់ការដឹកជញ្ជូនដែលនៅសេសសល់ប៉ុន្មានគឺជាផលិតផលដោយសហគ្រាសថៃ និងចណាយលើផលិតផលរបស់ថៃ។ ប្រសិនបើអ្នកទៅកំសាន្តនៅប្រទេសវៀតណាមភាគច្រើននៃការចំណាយរបស់អ្នក និងចំណាយទៅលើទំនិញ និងសេវាកម្មដែលផលិតក្នុងប្រទេសវៀតណាម ដូច្នេះវានឹងរួមចំណែកនៅក្នុង GDP របស់វៀតណាមជាជាងរបស់កម្ពុជា។ ដូចគ្នានេះដែរនៅពេលដែលសហគ្រាសរបស់ប្រទេសកម្ពុជាចំពាយវិនិយោគលើម៉ាស៊ីនមួយគ្រឿងដែលធ្វើឡើងមួយផ្នែកដែលជាវត្ថុធាតុដើមនាំចូលមានតែមួយផ្នែកប៉ុណ្ណោះចំណាយលើផលិតកម្ពុជាដោយប្រទេសដែលផ្គតផ្គង់វត្ថុធាតុដើមនោះ។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ការនាំចូល (Imports) ដូចគ្នានេះដែរចំពោះការចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាលទៅលើប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ ផ្លូវថ្នល់ ស្ពានជាដើម មួយផ្នែកធំនៃការចំណាយនេះគឺសម្រាប់សម្ភារនាំចូល មានតែមួយផ្នែកប៉ុណ្ណោះសម្រាប់ទំនិញ និងសេវាកម្មដែលផលិតក្នុងស្រុក។ ចំណាយប្រើប្រាស់ ចំណាយវិនិយោគ និងចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាលទាំងអស់នេះមានលាយនូវការនាំចូល ដើម្បីឈានដល់ចំណាយសរុបលើផលិតផលរបស់កម្ពុជាយើចាំបចា់ត្រូវដកចំណាយលើការនាំចូលមួយចំនួនពីចំណាយរបស់កម្ពុជាសរុបដែលតាងដោយអក្សរ “M”។
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ការនាំចេញ (Exports) បើសិនជាសហគ្រាសរបស់កម្ពុជាលក់ទំនិញទៅឲ្យក្រុមគ្រួសាររបស់ប្រទេសថៃ ទំនិញទាំងនោះជាផ្នែកមួយនៃចំណាយលើការប្រើប្រាស់របស់ថៃ ប៉ុន្តែក៏ចូលចំណាយលើផលិតផលរបស់កម្ពុជាផងដែរ។ ការនាំចេញត្រូវបានគេតាងដោយអក្សរ “X” ការដកចេញនូវការនាំចូល “X-M” ដែលគេតាងដោយ “NX” ចំណូលសរុប=ចណាយសរុប GDP=C+I+G+(X-M)
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ . ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបដែលអាចវាស់វែងពីផ្នែកចំណាយស្មើនឹងផលបូកសមាសធាតុចំណាយទាំង ៤ ដែលបានពិភាក្សាខាងលើដូច្នេះអាចសរសេរបានដូចខាងក្រោម៖ GDP(Y)=C+I+G+(X-M)មានន័យថា GDP ដែល គណនាពីផ្នែកចំណាយ គឺជាផលបូកទៅលើចំណាយនៃការប្រើប្រាស់ ចណាយវិនិយោគ ចំណាយលើការទិញរបស់រដ្ឋាភិបាល និងចំណាយលើការនាំចេញសិទ្ធសាធ
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ការនាំចេញ (Exports) GDP(Y) : ចំណូលសរុប ឬផលិតផលជាតិសរុប C: ចំណាយរបស់គ្រួសារ I: ចំណាយរបស់សហគ្រាស (ចំណាយវិនិយោគ) G: ចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាល (X-M): ការនាំចេញសុទ្ធ (ចំណាយរបស់ពិភពខាងក្រៅ)
Table 1 GDP and Its Components Copyright©2004 South-Western
វីធីសាស្ត្រទាំងបី Three Approaches National Expenditure =National Output = National Income 1. វីធីសាស្ត្រចំណាយ Expenditure approach 2. វីធីសាស្ត្រចំណូល Income approach 3. វិសាស្ត្រផលិតកម្ម Production Approach
វិធីសាស្រ្តចំណាយ/Expenditure Approach GDP = C + I + G + (X- M) C = Private consumption expenditure I = Investment Expenditure G = Government Consumption Expenditure X = Value of Exports M = Value of Imports
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ផលិផលក្នុងស្រុកសរុបតាមវិធីសាស្ត្រចំណាយ (ពាន់លាន) ឆ្នាំ 2005 2006 2007 ការប្រើប្រាស់ចុងក្រោយ 23,500 25,268 28,829 ការបង្កើតមូលធនអចលនវត្ថុដុល 4,864 6,161 6,796 បម្រែបម្រួលនៃសារពើភណ្ឌ -109 -110 -111 ការនាំចេញ 16,505 19,461 21,693 ការនាំចូល 18,736 21,720 24,246 កំហុសស្ថិតិ 26 1,000 2,229 លិតផលក្នុងស្រុកសរុប 26,050 30,060 35,190 បម្រែបម្រួលសារពើភណ្ឌគឺមានការខូចខាត និងបាត់បង់នូវរបស់របរមួយចំនួន
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ GDP 2005= 23,500+4,864+16,505+26-(109+18,736)=26,050 DGP2006= 25,268+6,161+19,461+1,000-(110+21,720)=30,060 GDP2007= បម្រែបម្រួលសារពើភណ្ឌគឺមានការខូចខាត និងបាត់បង់នូវរបស់របរមួយចំនួន
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ សន្ទស្សន៍បរិត្តផរណានៃផលិតផលជាតិសរុប៖ សន្ទសន្សន៍បរិត្តផរណាផសស(ឬសន្ទស្សន៍ថ្លៃផសស) = ផសស ចារឹក ផសស ពិត សន្ទសន្សន៍បរិត្តផរណាផសស(ឆ្នាំទី១) = ផសស ចារឹក ផសស ពិត = 175 175 X 100= 100 សន្ទសន្សន៍បរិត្តផរណាផសស(ឆ្នាំទី២) = ផសស ចារឹក ផសស ពិត = 178.5 172.5 X 100=103.5 សន្ទសន្សន៍បរិត្តផរណាផសស(ឆ្នាំទី៣)= ផសស ចារឹក ផសស ពិត = 201 185 X 100=108.6 បម្រែបម្រួលសារពើភណ្ឌគឺមានការខូចខាត និងបាត់បង់នូវរបស់របរមួយចំនួន
ជំពូកទី៣៖ ការវាស់វែងផលិតផលជាតិ និងចំណូលជាតិ ការប្រែប្រួលគិតជាភាគរយនៃសន្ទស្សន៍បរិត្តផរណា គឺជាអត្រាអតិផរណា៖ អត្រាអតិផរណាសម្រាបឆ្នាំទី២= សន្ទស្សន៍ឆ្នាំទី២ −សន្ទស្សន៍ឆ្នាំទី១ 100 X100 អត្រាអតិផរណាសម្រាបឆ្នាំទី៣= សន្ទស្សន៍ឆ្នាំទី៣ −សន្ទស្សន៍ឆ្នាំទី២ 100 X100 បម្រែបម្រួលសារពើភណ្ឌគឺមានការខូចខាត និងបាត់បង់នូវរបស់របរមួយចំនួន