ИОРРМ Решавање проблеми и донесување одлуки 27 јуни 2009 ЕСП Развој и управување на човечки ресурси Лидија Таскова Попова, MBA

Вовед Идентификување и дефинирање проблем Модел и алатки за решавање проблеми Донесување одлуки Алатки и техники за донесување одлуки Планирање и организирање 10-те правила за донесување добри одлуки

Ситуација - проблем

Дефинирање проблем Што е проблем?

Проблем е загатка; мистерија; неразрешено прашање; ситуација која што бара решение и план. „Проблем е шанса да се покажеме во најдобро светло“     Дјук Елингтон

Проблем е простор помеѓу идеалните и моменталните услови. МОМЕНТАЛНИ ИДЕАЛНИ ПРОБЛЕМ Би сакал/а ... Но ...

Како гледаме на проблемите? Фактори: Перцепција Карактер на личноста Верувања Околина Вредности Стаф

Перцепција Односот на луѓето кон проблемот е базиран на перцепцијата од тоа што е реалната ситуација, а не на реалната ситуација.

Класификација на проблемите Моментален проблем (веќе се случил) Проблем што се очекува да се случи Проблем што сакаме да спречиме да се случи

Два вида на решенија Програмски (уходаност) – рутински Не - програмски Обично проблемот е уникатен и комплексен Се бара посебен третман Обично се пристапува со внимание, детална анализа, креативност, со употреба на алатки за решавање проблеми и донесување одлуки

Модел за решавање проблеми

ЧЕКОР 1: Идентификација на проблемот Идентификација на можниот проблем Резиме

Анализа на причините Алатки за анализа на причините Поставување прашања Fishbone (Причини и последици) Flow Chart (Дијаграм) И други (SWOT; Анализа на ризици, ...)

Алатка – Поставување прашања Што се случило? Кога се случило? Каде се случило? Кој се е вклучен или засегнат? Зошто се случило?

Cause and Effect diagram (Причина и последица) Fishbone – Процедури Ученици Методи Наставници Слаби тест резултати Нема контрола на процедурите Нема вклученост од учениците Нема истражување кај студентите Нема професионално надградување Не се мотивирани Нема стандарди Не добро изработени наставни материјали

Flow Chart Дијаграм

Дефинирање на реалниот проблем Целосна слика за проблемот со причини, можни последици, фактори вклучени или засегнати, место, време (се што го прави проблемот проблем)

Да се одлучува решително Три начини за пристaпување кон проблемот: Да се одложува се до моментот кога нема потреба од донесување одлука, или додека проблемот стане уште поголем Да се донесе брза одлука (нешто што во моментот ќе сметаме дека добро решение) со малку или без размислување Да се употреби професионален пристап и да се донесе одлука базирана на издржани практики на донесување одлуки

ЧЕКОР 2: Донесување одлуки Идентификување на алтернативни решенија Избирање на најдобро решение

Идентификување на алтернативни решенија Листа на можни решенија врз основа на добиените податоци од анализата на проблемот Споредба на алтернативните решенија како и нивна евалуација врз основа на дадени критериуми (цел, време, пари, придобивки, посакувани резултати, ризици и друго) Употреба на алатки и техники (Decision Tree – Дрво за одлучување; Pareto 80/20 rule – правило 80/20; Decision Matrix Analysis – Grid и други)

Decision Tree (Дрво на одлучување) Бирање помеѓу алтерантиви со проектирање можни исходи

Pareto 80/20 rule – правило 80/20 Кога е потребно да се донесе одлука за најбитните промени при решавање на проблемот Идејата е со 20% работа (промени) да се реши 80% од проблемот. Начин на употреба: Листа на проблеми и (алтернативи или опции) за решавање на проблемот Да се групираат проблемите во поголем проблем За секоја група да се употреби број што покажува колку пати се јавил проблемот Препорака – да се работи на решавање на проблемот со највисока оцена

Decision Matrix Analysis - Grid Кога треба да се земат во предвид многу фактори Секој број се множи со бројот на важност и се собира Фактори: Цена Изглед Боја Мотор Седишта Багаж Вкупно Важно: 4 5 1 2 3 Спортска кола 27 Комбе 28 Фамилијарна кола 25 Караван 36

ЧЕКОР 3: Планирање и организирање План на активности Имплементација

Стилови на донесување одлуки Директен (ниска толеранција за нејаснотии и се стремат кон рационално) Аналитички (поголема толеранција за нејаснотии одколку луѓето со директен стил; рационално) Концепциски (разгледуваат многу алтернативи) Бихевиорален (интуитивно)

10 правила за донесување добри одлуки 1. Фокусот треба да биде на најбитните работи. Од сите работи еден фактор е најбитен и мора да му се даде приоритет. 2. Не треба да се донесуваат одлуки се додека не сте спремни. Не донесувајте импулсивни одлуки. 3. Донесувањето одлука треба да биде можност за подобрување. 4. Најдобрите одлуки обично се оние кои што ги одолговлекуваме

10 правила за донесување добри одлуки 5. Реалното гледање на одлуката ќе ја направи одлуката вистинска 6. Секогаш треба да се размислува за тоа какви ќе бидат последиците и по одредено време (позитивни и негативни) 7. Големите одлуки најдобро е да се заменат со помали – чекор по чекор. Наместо да се направи нешто заради тоа што „тоа е најдоброто што може да се направи“, треба да се превземат мали чекори, да се соберат сите можни податоци и потоа да се донесе одлука.

10 правила за донесување добри одлуки 8. Не треба да се разгледуваат само една или две алтернативи. Секогаш има повеќе. 9. Пред се друго, треба да се земе во предвид како одлуката прво ќе не засегне нас 10. И најбитно – Што е тоа што сакаме да го постигнеме? Која е целта? Тоа нека ни биде водич.

ПРАШАЊА?

Благодарам на вниманието