Akhyata in Traditional Marathi Grammar Sushant Devlekar CFILT sushant@cse.iitb.ac.in 23 November 2004

Outline Definition History Damale’s Treatment to verb Classification of Akhyata Tables of Akhyata Salient Features Limitations 23 November 2004

Definition Akhyata : It is a group of suffixes. These suffixes are terminating and they agree with person. Akhyata attaches to a verb root to form a verb form. e.g. कर + तो = करतो verb root + Akhyata = verb form The term and concept of Akhyata is borrowed from Sanskrit grammar. 23 November 2004

History The previous grammarians like Dadoba Panduranga were giving only verb forms, without a systematic segmentation. e.g. करतो, बसतो, खेळतो etc. They assumed a one-to-one mapping from form to tense. e.g. करतो : present tense 23 November 2004

History contd. They ignored usages where the same form shows more than one tense. e.g. मी करतो (I do). मी नंतर करतो (I will do it later.) 23 November 2004

Damale’s Treatment to Verbs It systematically segments the verb forms in to verb root and suffixes. It groups the suffixes according to their usage in different person, number and gender. It names the groups of suffixes according to the phoneme they contain. e.g. takhyata, vakhyata, lakhyata etc. It gives priority to form rather than meaning. 23 November 2004

Classification of suffixes 23 November 2004

Classification of Akhyata On the basis of different forms which are used in different persons, and number There are seven groups namely Prathama takhyata Dvitiya takhyata Lakhyata Vakyata/ avakhyata I-akhyata U-akhyata Ilakytata 23 November 2004

Classification contd. On the basis of inflection for gender salinga : agrees with gender. alinga : does not agree with gender Prathama takhyata, Dvitiya takhyata, Lakhyata and vakyata/ avakhyata are salinga I-akhyata, U-akhyata, Ilakytata are alinga 23 November 2004

Prathama takhyata पुरुष एकवचन अनेकवचन पुल्लिंग स्त्रीलिंग नपुंसक लिंग प्रथम तों, तो त्यें, तें, ते (तें) द्वितीय तोस त्येस, तेस, तीस (तेंस) तां, ता तृतीय तो त्ये, ते, ती तें, ते तं(तS) तात 23 November 2004

Parathama takhyat 23 November 2004 पुरुष एकवचन अनेकवचन पुल्लिंग   पुल्लिंग स्त्रीलिंग नपुंसक लिंग प्रथम मी बसतों/ बसतो मी बसत्यें/ बसतें/ बसते (तें) आम्ही बसतों/ बसतो द्वितीय तू बसतोस बसत्येस/ बसतेस/ बसतीस (तेंस) तुम्ही बसतां/ बसता तृतीय तो बसतो ती बसत्ये/ बसते/ बसती ते बसतें/ बसते /बसतं(बसतS) ते/ त्या/ ती बसतात 23 November 2004

Dvitiya takhyata पुरुष पुल्लिंग स्त्रीलिंग नपुंसक लिंग ए. अ. प्रथम तों, तो त्यें, तें, ते (तें) (तों) द्वितीय तास तां, तेत, ता तात तीस तां, त्या ता, तात (तेंस) (तां तींत) तृतीय ता ते ती त्या तें, तं(तS) तीं, ती 23 November 2004

Dvitiya takhyata 23 November 2004 पुरुष पुल्लिंग स्त्रीलिंग नपुंसक लिंग   ए. अ. प्रथम मी बसतों/ बसतो आम्ही बसतों/ बसतो मी बसत्यें/ बसतें/ बसते (तें) (तों) द्वितीय तू बसतास तुम्ही बसतां/ बसतेत/ बसता/ बसतात तू बसतीस तुम्ही बसतां/ बसत्या/ बसता/ बसतात (तेंस) (तां तींत) तृतीय तो बसता ते बसते ती बसती त्या बसत्या ते बसतें/ बसतं(बसतS) ती बसतीं/ बसती 23 November 2004

Lakhyata पुरुष पुल्लिंग स्त्रीलिंग नपुंसक लिंग ए. अ. प्रथम द्वितीय लों, लो ल्ये, लें ले, ली (लें) (लों) द्वितीय लास लां, लांत, लेत लात लीस लां, लांत, ल्या, त, लात (लेंस) (लां, लांत) तृतीय ला ले ली ल्या लें, ले लं(लS) लीं, ली 23 November 2004

Lakhyata 23 November 2004 पुरुष पुल्लिंग स्त्रीलिंग नपुंसक लिंग ए. अ.   ए. अ. प्रथम मी बसलों/ बसलो आम्ही बसलों/बसलो मी बसल्ये/ बसलें/ बसले/ बसली (लें) (लों) द्वितीय तू बसलास तुम्ही बसलां/बसलांत/ बसलेत/ बसलात तू बसलीस तुम्ही बसलां/बसलांत/बसल्या/ बसत/बसलात (लेंस) (लां, लांत) तृतीय तो बसला ते बसले ती बसली त्या बसल्या ते बसलें/बसले/ बसलें/बसले/ बसलं(बसलS) ती बसलीं/ बसली 23 November 2004

Vakhyata/Avakhyata पुरुष पुल्लिंग स्त्रीलिंग नपुंसक लिंग ए. अ. प्रथम आवा आवे आवी आव्या (आवें) (आवीं) द्वितीय आवास आवे, आवेत, आवं (आवS) आवीस आव्या आव्यात (आवेंस) (आवीं आवींत) तृतीय आवे आवेत आवें आवं (आवS) आवीं, आवींत आवी आवीत 23 November 2004

Vakhyata/Avakhyata 23 November 2004 पुरुष पुल्लिंग स्त्रीलिंग नपुंसक लिंग   ए. अ. प्रथम मी बसावा आम्ही बसावे मी बसावी आम्ही बसाव्या (आवें) (आवीं) द्वि ती य तू बसावास तुम्ही बसावे/ बसावेत/बसावं (बसावS) तू बसावीस तुम्ही बसाव्या/ बसाव्यात (आवेंस) (आवीं आवींत) तृ तो बसावा ते बसावे/बसावेत ती बसावी त्या बसाव्या/ बसाव्यात ते बसावें/बसावं (बसावS) ती बसावीं/ बसावींत/ बसावी/बसावीत 23 November 2004

I-akhyata पुरुष एकवचन अनेकवचन प्रथम ई ए ऊं, ओं, ऊ, ओ द्वितीय स आं, आ तृतीय त 23 November 2004

I-akhyata 23 November 2004 पुरुष एकवचन अनेकवचन प्रथम मी (करी) बसे आम्ही बसूं/बसों/बसू/बसो द्वितीय तू बसस तुम्ही बसां/बसा तृतीय तो/ती/ते (करी) बसे ते/त्या/ती बसत 23 November 2004

U-akhyata पुरुष एकवचन अनेकवचन प्रथम ऊं(ओं) ओ ऊं(ओं) द्वितीय - (ई ए) आ तृतीय ऊ ओ (ऊत) ओत 23 November 2004

U-akhyata 23 November 2004 पुरुष एकवचन अनेकवचन प्रथम मी बसूं(बसों)/बसो आम्ही बसूं(बसों) द्वितीय तू बस(ई ए) तुम्ही बसा तृतीय तो/ती/ते बसू बसो ते/त्या/ती (बसूत) बसोत 23 November 2004

Ilakhyata पुरुष एकवचन अनेकवचन प्रथम ईन एन ऊं, ऊ द्वितीय शील आल तृतीय ईल एल तील 23 November 2004

Ilakhyata 23 November 2004 पुरुष एकवचन अनेकवचन प्रथम मी (करीन) बसेन मी बसूं/बसू द्वितीय तू बसशील तुम्ही बसाल तृतीय तो ती ते (करील) बसेल ते त्या ती बसतील 23 November 2004

Salient Features Considers actual data Analyses segments of verb forms systematically. Interprets all different meanings of a single form. 23 November 2004

Limitations Many suffixes have become out of date. e.g. त्यें, तें, त्येस, तीस Chakhyata(चाख्यात) is not mentioned. Determination of akhyata of gauna dhatu(गौण धातू ) 23 November 2004

Chakhyata/ayachakhyata पुरुष पुल्लिंग स्त्रीलिंग नपुंसक लिंग ए. अ. प्रथम आयचो आयचे आयची ? द्वितीय आयचास आयचात आयचीस तृतीय आयचा आयचे आयची आयच्या आयचे , आयचं(आयचS) 23 November 2004

Chakhyata/ayachakhyata पुरुष पुल्लिंग स्त्रीलिंग नपुंसक लिंग   ए. अ. प्रथम मी बसायचो आम्ही बसायचो मी बसायचे बसायची ? द्वितीय तू बसायचास तुम्ही बसायचात तू बसायचीस तृतीय तो बसायचा ते बसायचे ती बसायची त्या बसायच्या ते बसायचे , बसायचं(बसायचS) 23 November 2004

Gauna dhatu Gauna dhatu: verb roots of those verb forms in which the segmentation of verb roots and suffixes is no clear cut. आहे, नाही, होतो, नव्हतो, पाहिजे, हवा, नको, नये are verb forms of Gauna dhatu They all agree with person and number Damale has tried to segment them, but his efforts are not satisfactory. 23 November 2004

Main references शास्त्रीय मराठी व्याकरण, मोरो केशव दामले, संपा. कृ.श्री. अर्जुनवाडकर, १९७०, देशमुख आणि कंपनी, पुणे. मराठी व्याकरण : वाद आणि प्रवाद, कृ.श्री. अर्जुनवाडकर, प्रथमावृत्ती, १९८७, सुलेखा प्रकाशन, पुणे. 23 November 2004

Thank You Font size 23 November 2004