Поим, предмет, видови, надлежни органи, странки, постапка Управен спор Поим, предмет, видови, надлежни органи, странки, постапка

Поим на управен спор Управниот спор е форма на организирана, систематска судска контрола над законитоста на управните акти Два система на судска контрола, односно управен спор – англосаксонски (САД, Англија и др., се применува common law и надлежност на редовно судство) и европско-континентален (Франција, Германија, Белгија, Италија, Скандинавски земји и др. европски држави, примена на посебни управно-правни норми и надлежност на специјализирани управни судови)

Предмет на управен спор Систем на генерална (општа) клаузула Систем на енумерација Систем на општа клаузула со негативна енумерација

Систем на генерална (општа) клаузула Сите правни акти на административните органи (општи и конкретни) претставуваат предмет на управно-судска контрола. Нема поединечно набројување на актите кои можат да бидат предмет на управен спор во законот, туку со една одредба се опфатени генерално сите акти.

Систем на енумерација Предмет на управен спор можат да бидат само оние акти на администрацијата кои се изрично во закон наброени. Историски, овој систем прв настанува. Системот на енумерација предвидува ограничен досег на судската контрола врз актите на административните органи.

Систем на генерална клаузула со негативна енумерација Сите акти на административните органи се предмет на управен спор, со исклучок на актите наведени (наброени) во законска одредба кои претставуваат исклучок од општото правило. На пример, такви акти најчесто се оптите правни акти на административните органи, актите на законодавниот орган, на шефот на држава, на влада и сл.

Систем на позитивна енумерација Новиот Закон за управни спорови (ЗУС) во РМ содржи систем на позитивно набројување Изрично се наброени поединечните акти на Владата, на органите на е.л.с., други државни органи и организации со јавни овластувања, акти донесени во прекршочна постапка, изборна постапка, акти за именување и разрешување од вршење јавни функции, дури и општи правни акти кои уредуваат поединечни односи, споровите од управни договори и поединечни управни акти за кои за решавање во втор степен не е обезбедена друга правна заштита.

Видови управни спорови Објективни и субјективни Спор на законитост и спор на полна јурисдикција Претходни (спор на молчење на администрација) и дополнителни

Објективни и субјективни управни спорови Објективен управен спор е спор чиј предмет на решавање е објективна правна ситуација или општ правен акт Субјективен управен спор е спор чиј предмет на решавање е субјективна правна ситуација или конкретен управен акт

Спор на законитост и спор на полна јурисдикција Спор на законитост е управен спор во кој се врши контрола над законитоста на актот, при што судот може да го поништи незаконитиот акт и да го врати на неговиот доносител на повторно решавање Спор на полна јурисдикција е спор во кој судот го поништува незаконитиот акт и истовремено мериторно го решава предметот со пресуда која во целост го заменува актот

Претходен и дополнителен спор Претходен спор е спорот на молчење на администрација. Се води управно-судска постапка против акт кој не е донесен, токму поради неговото недонесување од страна на надлежниот орган, со што се повредени правата на странката Дополнителен спор е управен спор кој се води против донесен конечен управен акт.

Органи надлежни за водење на управно-судска контрола во РМ Управен суд на Република Македонија Првостепен суд, соствен од 29 судии избрани од Судскиот совет на РМ Решава во совет од тројца судии

Виш управен суд Вишиот управен суд е надлежен: Вишиот управен суд е надлежен:  1) да решава по жалбите против одлуките на Управниот суд; 2) да одлучува за судир на надлежности меѓу органите на Републиката, меѓу општините и градот Скопје, меѓу општините на градот Скопје и по споровите настанати за судир на надлежности меѓу општините и градот Скопје и носителите а јавните овластувања, ако тоа е предвидено со закон, доколку со Уставот или законите не е предвидена поинаква судска заштита и  3) да врши други работи определени со закон."

Органи надлежни за водење на управно-судска контрола во РМ Врховен суд на Република Македонија Одлучува по вонредни правни средства (обнова на судска постапка) Решава во совет од тројца судии

Странки во управен спор Тужител – незадоволна странка од конечниот управен акт. Кај управни договори може да биде било која страна – договарач Тужен – доносителот на актот кој се оспорува (јавно-правен субјект). Кај управните договори може и приватниот субјект како содоговарач Заинтересирано лице – лице на кое со поништувањето на оспорениот управен акт би му се нанело штета

Основи за покренување управен спор Неправилна примена на закон Ненадлежност на доносителот на актот Погрешно и непотполно утврдена фактичка состојба

Фази во управно-судска постапка Поведување на управен спор со тужба: назив, седиште, име и презиме, адреса на тужителот; управен акт против кого се поднесува; причини; тужбен петит (навод) во кој правец и опсег се бара поништување; рок 30 дена

Фази во управно-судска постапка Претходна постапка А) Се испитуваат формални елементи на тужбата. Б) Решение за отфрлање на тужбата. В) Решение за поништување на актот заради тешки формални недостатоци.

Фази во управно-судска постапка Редовна постапка А) Одговор на тужба до 30 дена Б) Доставување на сите списи на барање на судот В) Нејавна седница (судија известител и двајца судии) Г) Усна расправа во случаи предвидени со ЗУС

Судски одлуки во управен спор Решенија Пресуди

Судски решенија Отфрлање на тужба Запирање на управно-судска постапка: А) откажување од тужба Б) донесен нов управен акт во текот на управниот спор Забрана на понатамошно вршење на дејствие на службено лице со кое, спротивно на закон непосредно му се спречува или ограничува на поединец или правно лице остварување на слобода или право, а не е обезбедена друга правна заштита

Судски пресуди Пресуда за анулација/пресуда во спор на законитост или поништувачка пресуда и пресуда во спор на полна јурисдикција Пресуда во спор на молчење на администрација Уважувачки и одбивачки пресуди

Виш управен суд декември 2010 Вишиот управен суд како второстепен против одлуките на Управниот суд странките можат да изјават жалба во рок од 15 дена од денот на доставување на одлуката преку Управниот суд до Вишиот управен суд, додека тужениот орган може да поднесе жалба преку Државниот правобранител на Република Македонија

Вонредни правни лекови Повторување на постапка На барање (тужба) на странката се повторува постапка окончана со пресуда или решение Во рок од 30 дена од денот кога странката дознала за причината за повторување или од денот на доставување на одлуката (субјективен рок). Повторување не може да се бара по истекот на пет години од правосилноста на одлуката (објективен рок) По тужбата за повторување на постапката решава судот кој ја донел пресудата (ја отфрла со решение или ќе ја прифати/одбие со пресуда)

Вонредни правни лекови Причини за повторување на постапка: Ако странката дознае за нови факти, или најде или стекне можност да употреби нови докази врз основа на кои спорот би бил поповолно решен за неа, доколку тие би биле изнесени или употребени во поранешната постапка Ако до одлука на судот дошло поради кривично дело на судија или службеник во судот, или е издејствувана со измама на застапникот или полномошникот на странката Ако одлуката е заснована врз судска пресуда која подоцна е укината Ако одлуката се заснова врз лажен доказ Ако странката може да ја употреби поранешната одлука донесена во ист управен спор Ако на заинтересираното лице не му била дадена можност да учествува во управниот спор По одлука на Европскиот суд за човекови права