مخاطرات سلامت و اقدامات بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه معاونت امور بهداشتی 19 مرداد ماه 1395
کنفرانس تاثیر ریزگردها بر سلامت دیده بان سلامت))
سلامتی عوامل زیست محیطی / اجتماعی /فردی اثر گذار بر سلامت Breast cancer Cardiovasc. diseases دلایل موثر Respiratory infections Physical inactivity تجارت Diabetes Lung cancer COPD دلایل وجود منابع حمل و نقل Respiratory diseases Cardiovasc. diseases پرتوها آلودگی هوا Injuries سلامتی عوامل شیمیائی تخریب اکوسیستم ها تغییرات آب و هوائی محیطهای قابل تکثیر برای عوامل منتقله سایر موارد Malaria Dengue Leishmaniasis etc. Malaria Cardiovasc. diseases Injuries etc. Malnutrition Diarrhea بهداشت و بهسازی منابع آب Diarrhea Malnutrition Intestinal parasites etc. مهاجرت بیابانزائی عوامل اجتماعی موثر بر سلامت عوامل ژنتیکی Drownings
مقدمه: پدیده گرد و غبار رویدادی طبیعی است و در بخش هایی از جهان که دارای مناطق خشک و بیابانی وسیع هستند ایجاد می شود. وجود بیابان های وسیع در کشورهای عربستان، عراق ، سوریه و ایران نمونه هایی از این مناطق هستند . دوره های خشکسالی طولانی می تواند احتمال بروز این پدیده را افزایش دهد. این پدیده کیفیت هوا را کاهش می دهد و عمق دید را کاهی به حدود 5 متر کاهش می دهد و می تواند اثرات سویی بر سلامت انسان بخصوص افراد دارای مشکلات تنفسی داشته باشد.
غبار عبارت است از افزايش ذرات جامد معلق در جو به طوري كه موجب تيرگي نسبي هوا شده و ميزان ديد افقي يا ديد عمودي كاهش يابد. ذرات جامد بصورت معلق در جو زمين همواره وجود دارند اما تراکم اين ذرات مانند هر متغير ديگري در جو زمين اگر از محدوده اي فراتر رود به مثابه يك حادثه غير مترقبه جوي ظاهر شده و خسارت زا و خطرناك خواهد بود.
تماس با گرد و غبار و اثرات آن بر سلامت متداولترین نشانه هایی که طی یک پدیده گردو غبار مشاهده می شود تحریک چشم ها و راههای فوقانی هوایی است. معمولا افراد زیر ممکن است آسیب پذیری بیشتری داشته باشند: نوزادان، کودکان و نوجوانان سالخوردگان زنان باردار افراد مبتلا به بیماری های تنفسی مانندآسم و برونشیت و آمفیزم بیماران قلبی
اثرات گرد و غبار بر سلامت افراد 1- آثار کوتاه مدت: شامل حسایت چشمها، بینی و حلق، عفونتهای دستگاه تنفسی، سردرد، تهوع و واکنش آلرژیک. 2- آثار بلند مدت: بیماری های مزمن تنفسی، سرطان ریه، بیماریهای قلبی عروقی و آسیب به سایر ارگانهای حیاتی بدن
اثر بر سلامت مهم ترین تأثيرات ذرات معلق بر سلامتي انسان به گونههاي ذيل تقسيم ميشود: آسیب های قلبی عروقی و تنفسي تأثيرات بر مكانيسمهاي دفاعي و ایمنی بروز و تشدید بیماری آسم تأثيرات سرطاني متفرقه...
ساير اثرات كاهش قابليت ديد در كنار اثرات مستقیم بر سلامتي انسانها تأثيرات ديگري نيز وجود دارند كه ميتوانند مخاطرهآميز باشند. آنها عبارتند از: آسيب به حيوانات و گياهان آسيب به مواد و خواص آنها آسيب به ابنيه تاريخي و فرهنگي كاهش قابليت ديد
گرد و غبار و تنفس ذرات گرد و غبار از نظر اندازه کاملا متفاوت هستند و از درشت (غیر قابل تنفس) تا ریز ( قابل تنفس) طبقه بندی می شوند. ذرات درشت گرد و غبار حداکثر می توانند به داخل بینی، دهان و حلق راه پیدا کنند اما ذرات ریز می توانند به اعماق بیشتر و نواحی حساس مجرای تنفسی و ریه نفوذ کنند. ذرات ریزتر دارای اثرات بالقوه مهمی بر سلامت انسان هستند. قسمتی از ذراتی که در پدیده گرد و غبار حضور دارند از نوع درشت یا غیر قابل تنفس هستند وتهدید جدی برای سلامت مردم ایجاد نمی کند. ولی ممکن است در افرادی که سابقه بیماری های تنفسی دارند مانند مبتلایان به آسم و آمفیزم مشکلاتی ایجاد نماید
اعلام وضعیت آلودگی هوا براساس محدوده PSI Pollution Standard Index اعلام وضعیت آلودگی هوا براساس محدوده PSI وضعیت PSI هشدار 250 > PSI > 100 اضطرار 350 > PSI > 250 بحران 350 < PSI شاخص آلودگي وضعيت هوا 0- 50 هواي پاك 50-100 هواي سالم 100-200 هواي ناسالم 200-300 هواي بسيار ناسالم 300> آلودگي هواي شديد شاخص آلودگي وضعيت هوا 0- 50 هواي پاك 50-100 هواي سالم 100-200 هواي ناسالم 200-300 هواي بسيار ناسالم 300> آلودگي هواي شديد شاخص آلودگي هو PSI : براي تعيين آلودگي هوا علاوه بر تعيين غلظت آلودگي از شاخص آلودگي هوا كه قابليت درك براي عموم مردم دارد استفاده مي شود. اين شاخص وضعيت آلودگي هوا را در حالت هاي پاك، سالم ، ناسالم ، بسيار ناسالم و آلودگي هواي شديد نشان مي دهد. PSI: Pollution Standard index
Cautionary Statements ذرات معلق Cautionary Statements Levels of Health Index Values None Good 0 – 50 Unusually sensitive people should consider reducing prolonged or heavy exertion Moderate 51 - 100 People with heart or lung disease, older adults ,and children should reduce prolonged or heavy exertion Unhealthy for sensitive groups 101 – 150 People with heart or lung disease ,older adults ,and children should avoid prolonged or heavy exertion. Every one else should reduce prolonged or heavy exertion Unhealthy 151 – 200 People with heart or lung disease, older adults ,and children should avoid all physical activity outdoors. Everyone else should avoid prolonged or heavy exertion Very unhealthy 201 – 300 People with heart or lung disease, older adults, and children should remain, indoors and keep activity level low .Every one else should avoid all physical activities outdoors. Hazardous 301 - 500
اقدامات پس از اعلام هریک از وضعیتهای سه گانه هشدار ، اضطرار و بحران به سازمان حفاظت محیط زیست ( ادارات کل محیط زیست استان ) و وزارت کشور ( استانداریها ) ، کمیته نظارت و هماهنگی مواقع اضطراری آلودگی هوا ، مرکب از نمایندگان تام الاختیار سازمان حفاظت محیط زیست ، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ،سازمان هواشناسی کشور، با مسئولیت استانداری تشکیل تا تصمیمات لازم را براساس این دستورالعمل اتخاذ و نتایج صرفاً از طریق دبیر کمیته به اطلاع سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران و یا سایر نهادهای ذیربط برای انجام اقدامات مربوط برساند و بر اجرای صحیح تصمیمات توسط ارگانهای ذیربط نظارت کند. دبیر این کمیته در استانداریها مستقر و دبیر آن مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خواهد بود
در زمان بروز پدیده گرد و غبار چه باید کرد؟ اقدامات احتیاطی زیر می تواند به شما کمک کند تا خود را از اثرات سوء گرد و غبار حفظ کنید و اثرات نا مطلوب این پدیده را بر سلامت خود به حد اقل برسانید. از فعالیت درخارج از منزل اجتناب کنید. اگر الزاما بایستی در هوای آزاد فعالیت کنید زمان آن را به حد اقل ممکن کاهش دهید. از ورزش سنگین بویژه اگر دارای مشکلات تنفسی و آسم هستید خود داری کنید. در خانه بمانید و در ها و پنجره ها را بسته نگاه دارید. درصورت امکان در اماکن دارای سیستم تهویه مطبوع بمانید. اگر دارای آسم هستید یا نشانه هایی مانند کوتاهی تنفس، سرفه و خس خس کردن و درد قفسه سینه را مشاهده نمودید بر نامه درمانی خود را دنبال کنید و اگر نشانه ها برطرف نشد با پزشک خود مشورت کنید.
ایمنی در شرایط بروز پدیده گرد و غبار در زمان بروز این پدیده میزان دید به سرعت کاهش می یابد. اگر در چنین شرایطی در جاده هستید و کاهش عمق دید بر توانایی دید شما تاثیر می گذارد آهسته تر برانید و در صورت لزوم با توجه کامل به علایم راهنمایی و رانندگی تا بر طرف شدن شرایط حاد، اتومبیل خود را در نقطه امنی متوقف نمایید. اگر اتومبیل شما دارای سیستم تهویه مطبوع است آن را در وضعیت چرخش مجدد هوا قرار دهید تا گرد و غبار ورودی به اتومبیل شما کاهش یابد
توجه به این موارد میتواند در کاهش اثرات جانبی گردو غبار موثر باشد: برای جلوگیری ازآلودگی مواد غذائی و آب آشامیدنی استفاده از پوشش مناسب برای مواد غذائی آماده مصرف ضروری است. لازم است مواد غذائی قبل از نگهداری در یخچال از ذرات و گرد و غبار زدوده شوند. برای کاهش تماس با گرد و غبار در محیط زندگی ، نظافت روزانه توصیه می شود.
آیا استفاده از ماسک در زمان بروز گرد و غبار به ما کمک می کند؟ آیا استفاده از ماسک در زمان بروز گرد و غبار به ما کمک می کند؟
توجه بهترين توصيه بهداشتي در زمان وقوع ريزگردها و طوفان گرد و غبار ماندن در فضاي بسته و كاهش فعاليت مي باشد چنانچه فرد ناگزير به استفاده از ماسك مي باشد موارد زير در استفاده و تهيه ماسك مناسب توصيه ميگردد
چنانچه فرد ناگزير به استفاده از ماسك مي باشد موارد زير در استفاده و تهيه ماسك مناسب توصيه ميگردد براي مواجهات كوتاه مدت مثل رفت و آمد از خانه تا مدرسه يا اداره، مسافرت با اتوبوس و توقف براي خريد و در محيط داخل، استفاده از ماسك ضرورتي ندارد. يك فرد سالم كه مجبور است براي چندين ساعت در فضاي آزاد و در زماني كه كيفيت هوا در محدوده خطرناك قرار دارد(شاخص بالاي 300) بماند مي تواند ميزان مواجهه خود را با استفاده از ماسك كاهش دهد. افراد داراي بيماریهاي قلبي و ريوي مزمن افراد مسن، و زنان باردار بايد از فعاليت در فضاي آزاد اجتناب كنند و اگر مجبور به فعاليت در محيط بيرون براي چندين ساعت هستند از ماسك مناسب استفاده نمايند وبا پزشك خود مشورت نمايند.
چنانچه فرد ناگزير به استفاده از ماسك مي باشد موارد زير در استفاده و تهيه ماسك مناسب توصيه ميگردد در زمان استفاده از ماسك اگر فرد احساس ناراحتي نمايد مي تواند براي چند لحظه ماسك را برداشته و دوباره استفاده كنند از ماسك مي توان تا زماني كه كثيف و تغيير شكل نداده و تنفس با آن سخت نشده استفاده نمود و نميتوان از يك ماسك به صورت مشترك استفاده كرد.
چنانچه فرد ناگزير به استفاده از ماسك مي باشد موارد زير در استفاده و تهيه ماسك مناسب توصيه ميگردد ماسكهايي كه در حال حاضر در دسترس مي باشند اغلب براي استفاده كودكان طراحي نشده اند. جهت موثر بودن كارايي، اين ماسك ها بايد به طور كامل در تمام مدت بر روي صورت بدون هيچ نفوذي از اطراف قرار گيرند كه اين امر براي كودكان مشكل مي باشد. علاوه بر اين كودكان در هنگام استفاده از ماسك احساس ناراحتي نموده و آنرا از روي صورت برداشته كه باعث عدم كارايي مناسب آن مي شود. ولی در نهایت، توصيه احتياطي براي كودكان كاهش زمان فعاليت بدني در محيط آزاد در شاخص بالاتر از 100 و اجتناب از فعاليت در محيط آزاد در شاخص بالاتر از 150مي باشد
نكته: ماسك هاي نرمال جراحي مي توانند بيني و دهان فرد را در برابر مواد محرك هوا محافظت كنند ولي در برابر فيلتر و جداسازي ذرات موثر نمي باشند. افراد مبتلا به عفونت تنفسي حاد ممكن است مايل به پوشيدن ماسك جراحي براي جلوگيري از گسترش عفونت باشند و يا فرد مي تواند براي مدت زمان كوتاه كه در مواجهه اجتناب ناپذير با هواي آلوده بيرون مثل ايستگاه BRT و يا حمل و نقل عمومي و مترو قرار دارد از اين نوع ماسك استفاده نمايد
انواع ماسكهاي مناسب براي استفاده در زمان گرد وغبار بیش از 8 گروه استاندارد از ماسک های تنفسی برای کنترل پارتیکل ها کاربرد دارد. از پارتیکل های میکروبی گرفته تا فیوم های ناشی از فعالیت های گداخت فلزی می باشد. در گروه ماسک های تنفسی که برای کنترل و مقابله با استنشاق ناشی از ذرات با منشاء معدنی و فرسایشی که مشابه با پدیده آلودگی هوا ناشی از ریزگردها می باشد در 3 گروه 3M , FFP1 , FFP2 معرفی می شوند Filtering Facepiece Particles
انواع ماسكهاي مناسب براي استفاده در زمان گرد وغبار ماسكهاي نوع FFPمي توانند به عنوان يك گزينه مناسب در زمان گرد و غبار مورد استفاده قرار گيرند اين ماسك بر اساس توانايي جداسازي ذرات هوا در سه گروه طبقه بندي مي شود. که مناسبترین آنها جهت ریز گردهاFFP2 می باشد
انواع ماسكهاي مناسب براي استفاده در زمان گرد وغبار ماسك FFP1 به دلیل ضریب حفاظتی پائین و بازه کوچکی در مقابله با ریزگردها با منشاء زمینی و معدنی در اولویت دوم قرار دارد. ماسك FFP3 به دلیل بازه وسیعی از ریزگردها که شامل مواد رادیو اکتیو آئروسل ها ی بیوشیمیائی و گروهی از فلزات سنگین به انضمام گروه FFP2 در انتخاب برای مقابله با ریزگردها در اولویت نمی باشد ماسكFFP2 كه استاندارد EN-149را دارد از لحاظ قابليت جداسازي ذرات، ضريب محفاظتي يا AFPاين نوع ماسك (Protective factor) برابر 10 مي باشد
طبق پروتکل های جهانی ماسک منتخب جهت مقابله با ریزگردها، در بزرگسالان ماسک FFP2 می باشد. ولی برای استفاده از این ماسک بایستی به ملاحظات مربوط به استفاده از ماسك ها را رعايت نمود
مصرف كننده بايد از جهت مناسب بودن و قرار گرفتن كامل ماسك بر روي دهان و بيني به طوري كه هيچ نفوذي از اطراف نداشته باشد مطمئن شود و آن را از لحاظ مناسب بودن اندازه و پوشش كامل بيني و دهان و تنفس بدون نشت از اطراف چك نمايد. با توجه به شرايط اقليمي و نوع كاربري ماسك برخي تمهيدات مثل كليپس بالاي ماسك براي فيكس شدن و محكم شدن روي صورت و دريچه روي ماسك تنفسي براي راحتي بيشتر مصرف كننده بخصوص در محيط هاي گرم و مرطوب صورت گرفته است.
سطح پايين گرد و غبار يامايعات بر پايه ميست FFP1 FFP2 FFP3 فاكتور حفاظتي AFP4 AFP10 AFP20 توانايي جداسازي در جريان 95 ليتر در دقيقه توانايي جداسازي 80% از ذرات توانايي جداسازي 94% از ذرات توانايي جداسازي 99% از ذرات نوع كاربري سطح پايين گرد و غبار يامايعات بر پايه ميست سطح متوسط گرد و غبار و ذرات ريز و ميست بر پايه آب يا روغن(سيمان، گرد و غبار چوب، گچ) . ( عمدتاً بر پایه املاح و ذرات معدنی می باشد که تشابه قابل ملاحظه ای با کیفیت ریزگردها دارد ) سطح بالاي ذرات گرد و غبار ريز، و ميست بر پايه روغن يا آب(پودرهاي داروييخطرناك، عوامل ميكروبي وبيولوژيك، فيبر) تشخيص آسان نوع ماسك بند زرد رنگ بند آبي يا يا حروف روي دريجه بند قرمز و يا حروف روي دريچه شكل ماسك ها(همه موارد مي تواند به صورت دريچه دار و بدون دريچه نوع فنجان و نوع پاكتي موجود باشد)
NIOSH ليستي از ماسكهاي مورد تاييد (نوع، نام كارخانه سازنده) را در وب سايت خود به آدرس زير قرار داده است http://www.cdc.gov/niosh/npptl/topics/respirators/disp_part/n95list1.html همچنين براي ماسكهاي داراي تاييديه اروپا موارد زيربايد در جعبه وجود داشته باشد: علامت CE EN-149:2001: كلاس ماسك مورد استفاده (به عنوان مثال FFP2) نام كارخانه سازنده براي ماسك هاي توليد داخل تاييديه وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي و سازمان غذا و دارو مورد نياز است
طبق قانون کار تهیه ماسک تنفسی به عنوان وسایل حفاظت فردی برای افراد شاغل بر عهده کارفرما می باشد
علت ايجاد اپيدمي آسم اين اپيدمي توسط تركيبي از عوامل مختلف كه همه آنها كاملا شناخته شده نيستند اتفاق مي افتد پارامترهاي هواشناسي گرده گياهان آلودگي هوا( ازن ) يونيزه شدن مواد عمليات كشاورزي اسپور قارچها تغييرات آب و هوايي
جمعيت در معرض خطر جمعيت زيادي در زمان وقوع پديده تندراسترم به بيمارستان ها و مراكز درماني و غيره مراجعه مي نمايند.كودكان و افراد جوان تر بيشتر در معرض خطر هستند افرادي كه نسبت به گرده و يا اسپور قارچها حساسيت دارند افرادي كه دچار سرماخوردگي (زكام همراه با حساسيت) و يا مشكلات تنفسي ديگرهستند و افرادي كه داراي آسم بدون تشخيص هستند ممكن است بيشترين مراجعين باشند تمام افرادي كه در زمان وقوع اين پديده دچار حمله آسمي مي شوند و يا به سختي نفس مي كشند با يد به مراكز درماني نزديك محل زندگي خود مراجعه كنند و يا با اورژانس تماس بگيرند
استفاده از سيستم هاي هشدار دهنده پيش بيني وقوع تندراسترمي كه باعث حمله هاي آسمي مي شود براي آموزش و سلامتي مردم مهم مي باشد. بنابراين سيستم هشدار دهنده مناسب براي پيش بيني و استراتژي هاي اطلاع دهنده مناسب براي آگاه سازي بيماران توصيه مي شود. زماني كه آسم مرتبط با تندراسترم پيش بيني مي شود افراد مبتلا به آسم و سرماخوردگي بايد در خانه بمانند و از داروهاي پيشگيرانه استفاده نمايند. زماني كه سازمان هواشناسي تندراسترم با مقياس بزرگ را پيش بيني مي نمايد بايد با كارشناسان ذيربط در زمينه كيفيت هوا و گرده گياهان و اسپور قارچها تماس حاصل گردد تا در صورت نياز از سيستم هشدار دهنده آسم مرتبط با تندر استرم استفاده شود. كارشناسان سازمان هواشناسي و سيستم هاي بهداشت و سلامت بايد با يكديگر براي تهيه بهترين سيتم هشداردهنده به اتفاق نظر برسند مراكز درماني و بيمارستانها بعد از اطلاع رساني و پيش بيني وقوع آسم مرتبط با تندراسترم بايد آمادگي لازم جهت پذيرش مراجعه كنندگان را داشته باشند.
از حسن توجه شما سروران و اساتید گرامی ، کمال تشکر و قدردانی را دارم
در پناه خدا باشيد