UNIVERZITET U ZENICI PEDAGOŠKI FAKULTET SMJER: MATEMATIKA I INFORMATIKA SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA: OPERATIVNI SISTEMI I RAČUNARSKE MREŽE TEMA: MREŽNI PROTOKOLI PROFESOR: v.as.dr. Samir Lemeš STUDENTICA: Azra Kasumović ZENICA, MAJ 2011.

KLJUČNE RIJEČI Protokol OSI referentni model FTP - File Transfer Protocol HTTP – Hyper Text Transfer Protocol UDP – User Datagram Protocol DNS - Domain Name Service TCP/IP – Transfer Control Protocol / Inernet Protocol PPP – Protokol za daljinski pristup računarskoj mreži Telnet SMTP – Simple Mail Transfer Protocol NetBIOS – omogućava praćenje sesija Hub Switch uređaji koji rade od 1. – 3. sloja OSI referentnog modela Router

“ Pogrešno su ti prenijeli poruku, ne čini to!!! ” MREŽNI PROTOKOL Mrežni protokol je skup standardnih pravila za prikaz, ovjeravanje podataka te provjeravanje od grešaka koje je potrebno izvršiti da bi se podatak uopće poslao. Specifikacije koje protokol obično uključuje su: format poruke koja se prenosi i tretman greške u komunikaciji. “ Pogrešno su ti prenijeli poruku, ne čini to!!! ”

OSI Referentni model i TCP / IP model Grupisanje protokola se vrši .u 7 različitih slojeva po tzv. OSI modelu. Osim OSI modela koristi se i TCP / IP model sa 4 sloja.

Application Presentation Session Transport Network 2. Data Link 1. Physical OSI referentni mode 7. slojeva OSI referentnog modela: - Aplikacijski ( servisi ) - Prezentacijski ( format podataka ) - Sloj sesije - Transportni ( korekcija grešaka, pouzdanost ) - Mrežni ( putanje ) - Podatkovani ( fizičke adrese, topologija) - Fizički ( kablovi, naponi ) OSI referentni model

Primjer klijentske aplikacije Remote Desktop servisa Protokoli aplikacijskg sloja (7) Aplikacijski sloj (Aplication layer ) je najviši sloj i to su aplikacije koje koristimo i njihovo djelovanje vidimo na monitoru kao npr. mail klijenti, HTTP, i sl. Zadatak Remote Desktop servisa jeste da omogući pristup i rad na udaljenim računarima na kojima je instaliran MS Windows i uključen Microsoft Terminal Services. Primjer klijentske aplikacije Remote Desktop servisa

Telnet U aplikacijski sloj spada i telnet – servis i protokol koji služi za pristup za rad na udaljenom računaru ( eng. remote login ) korištenjem lokalnog računara kao terminala. Pristup POP3 serveru putem telnet klijenta

Protokoli prezentacijskog sloja (6) Prezentacijski sloj (Presentation layer) vrši konverziju podataka ( u cijele brojeve ). Svi podaci koji se šalju u mrežu moraju biti mrežnog formata. FTP: dvosmjerni prenos datoteka sa servera na klijent i obrnuto. SMTP: protokol za prenos E-mail poruke.

Protokoli sloja sesije (5) Sloj sesije ( Session layer ) uspostavlja sesije i definiše redoslijed akcija, sinhronizaciju kao osnovu za izvršavanje aplikacija i sl. NetBIOS omogućava praćenje sesija između klijenta i servera i obezbjeđuje njihov nesmetan i neprekidan rad.

Protokoli transportnog sloja (4) Transportni sloj (Transport layer) treba da osigurava pouzdan prenos podataka. Obezbjeđuje prijem i slanje paketa podataka odgovarajućim redoslijedom i u odgovarajućem formatu. TCP: Set protokola za obezbjeđenje transporta podataka, otkrivanje i korekciju grešaka.

Protokoli mrežnog sloja (3) Ovaj sloj (Network layer) omogućava komunikaciju otvorenih sistema u uspostavljanju produžavanja i prekida komunikacije. Na ovom sloju “žive i rade” protokoli. Gavna mu je funkcija prenos podataka kroz cijelu mrežu, od izvora do odredišta. IP: Internet protokol

Protokoli sloja podataka (2) Podatkovani ( Data Link ) definiše strategiju dijeljenja pristupa fizičkom mediju. To je interfejs između fizičkog medija koji se koristi za prenos podataka i aplikacija koji te podatke koristi. U ovom sloju se koristi PPP.

Slojevi koaksijalnog kabla Fizički sloj (1) Fizički ( Physical layer) sloj definiše fizičke i električne komponente mreže. Princip se zasniva na prenosu 0 (nula) i 1 (jedinica) preko komunikacionog kanala ( bakarna žica, optičke staklene niti, koaksijalni kablovi,...) Definiše detekciju prenosa, vrši višekorisnički prenos podataka i otkriva druge korisnike. Slojevi koaksijalnog kabla

Komunikacija OSI slojeva

Uređaji između mreža unutar 3. OSI sloja Router Da bi se spriječilo ( ili barem umanjilo) lutanje paketa kroz mrežu i smanjila vjerovatnoća retransmisije, u globalnim mrežama koriste se uređaji nazvani usmjerivači ili routeri. Serial router Usmjeravaje paketa na osnovu tabele rutiranja

Router Router je mrežni uređaj koji prosljeđuje pakete podataka između računarskih mreža unutar 3. OSI sloja.

Paketski prenos U svakom routeru, paket se prima, sprema i nakon izvjesnog vremena šalje drugom routeru ili nekom uređaju ( u našem slučaju kompjuteru ). Uspostavljanje veza, prenos podataka i raskid veza određeni su setom protokola koji su nadležni za jedan od sljedećih poslova: „handshaking“ – uspostavljanje veze, Pregovaranje o različitim karakteristikama veze, Definicija početka i kraja poruke, Definicija formata poruke, Definisanje pravila za obradu oštećenih ili nepravilno formatiranih poruka (ispravka grešaka), Utvrđivanje neočekivanog prekida veze i definisanje daljih koraka u tom slučaju, Prekid veze.

Računar sa lijeve strane slike šalje poruku računaru na desnoj strani. Na slici je ilustrovan osnovni princip komunikacije paketa. Računar sa lijeve strane slike šalje poruku računaru na desnoj strani. Predajni (izvorni) računar dijeli sadržaj poruke na niz paketa (1-3). Izvorni računar šalje paket po paket routeru sa kojim je povezan. Na ovaj način paket krečući se po svojoj putanji stiže na svoje krajnje ishodište. Komunikacija paketa

... Računar s namjenskim operativnim sistemom. Router donosi inteligentne odluke o najboljoj putanji za prenos podataka.

Hub ( Hab ) Hub je mrežni uređaj koji također funkcioniše na prvom OSI sloju (fizičkom sloju ). Na hub-u postoji više konektora ( obično su to RJ – 45 konektori ). Na svaki konektor se priključuje po jedan kabal, preko kojeg se povezuje po jedna radna stanica ili server. Različite veličine hub-ova Konektor RJ45 i utičnica

Switch ( Svič ) To je uređaj koji prosljeđuje podatke od jednog mrežnog segmenta do drugog putem određene linije. Veoma značajna mogućnost koju switch posjeduje je da se na svaki port switch-a može priključiti stanica sa odgovarajućim portom. Najčešći problem koji se javlja kod upotrebe switch-a je preopterećenje. Switch

Hvala vam za pažnju.