به نام خدا «پیش بینی نقض قرارداد در کنوانسیون بیع بین المللی و حقوق ایران» استاد: جناب دکتر فیضی چکاب دانشجو: سید سعید همدانی مقدم پاییز 93

مقدمه کنوانسیون بیع بین المللی از یک مقدمه و چهار بخش تشکیل شده است قلمرو اجرا و مقررات کلی 2. انعقاد قرارداد 3. فروش کالا 4. مقررات نهایی نقض قابل پیش بینی یکی از مباحث فصل «مقررات مشترک ناظر بر تعهدات بایع و مشتری» است یکی از موضوعات مهم حقوق قراردادها در اکثر سیستم های حقوقی ، نقض قرارداد و ضمانت اجراهای ناشی از آن است نقض احتمالی قرارداد ،ترجمه اصطلاح انگلیسی Anticipatory Breach است که برخی به نقض فرضی یا نقض قابل پیش بینی نیز ترجمه کردند

مفاهیم و شرایط اعمال نظریه نقض قرارداد نقض قرارداد یا پیمان شکنی به معنای امتناع و خودداری طرفین قرارداد از انجام تعهدات قراردادی است و آن زمانی است که برای انجام تعهد ناشی از قرارداد، موعدی معین شده است که تخلف از این موعد نقض محسوب می شود نقض اساسی و غیر اساسی ماده 25 کنوانسیون: نقض قرارداد توسط یکی از اصحاب دعوا هنگامی اساسی محسوب می شود که منجر به ورود آن چنان خسارتی به طرف دیگر شود که وی را به طور عمده از آنچه استحقاق انتظار آن را به موجب قرارداد داشته است محروم نماید، مگر اینکه طرف نقض کننده چنین نتیجه ای را پیش بینی نمی کرده ویک فرد متعارف همانند او نیز در شرایط و اوضاع و احوال مشابه چنین نتیجه ای را نمی توانسته است پیش بینی کند

شرایط اعمال نظریه پیش بینی نقض قرارداد وجود معیارهای معقول احتمال نقض تحقق نوعی آگاهی است که پیش از فرا رسیدن موعد انجام تعهد یک طرف ، طرف دیگر به این نتیجه می رسد که قرارداد از سوی متعهد انجام نخواهد شد شرایط اعمال نظریه وجود معیارهای معقول احتمال نقض رویه های قضایی و داوری بین المللی حکایت از آن دارند که عدم اطمینان به اجرای تعهدات وقتی زمینه ساز تعلیق و فسخ قرارداد توسط متعهدله می شود که متکی به معیارهای معقول و جدی باشد کامل بودن امتناع از انجام قرارداد نقض احتمالی قرارداد باید به صورت عمده یا اساسی باشد عدم وجود قصد اجرای قرارداد فقدان آمادگی و قصد اجرای قرارداد از سوی متعهد ناتوانی متعهد در اجرای تعهد یا اظهارات و رفتار ایشان

ضمانت های اجرایی پیش بینی نقض قرارداد تعلیق اجرای قرارداد در کنوانسیون ماده 71 کنوانسیون بیع بین المللی که در 3 بند تنظیم شده است الف: شرایط و علل تعلیق بند 1 ماده 71 کنوانسیون : 1. چنان چه پس از انعقاد قرارداد معلوم شود که یکی از طرفین به علل زیر ، بخش اساسی تعهدات خود را ایفا نخواهد نمود، طرف دیگر حق خواهد داشت، اجرای تعهدات خود را معلق نماید: الف – نقصان فاحش در توانایی متعهد به انجام تعهد یا در اعتبار ب – نحوه رفتار او در ایجاد مقدمات اجرای قرارداد یا در اجرای قرارداد A party may suspend the performance of his obligations if, after the conclusion of the contract, it becomes apparent that the other party will not perform a substantial part of his obligations as a result of: (a) a serious deficiency in his ability to perform or in his creditworthiness; or (b) his conduct in preparing to perform or in performing the contract.

تعلیق اجرای قرارداد در حقوق ایران ب: منع تسلیم کالای ارسالی بند 2 ماده 71 کنوانسیون : 2. چنان چه بایع پیش از ظهور جهات موصوف در بند پیش ، کالا را ارسال نموده باشد، می تواند از تسلیم آن به مشتری جلوگیری کند. هر چند مشتری دارای سندی باشد که او را محق به وضع ید بر کالا می کند پ: اخطار تعلیق بند 3 ماده 71 کنوانسیون: 3. طرفی که اجرای تعهدات خود را خواه قبل از ارسال کالا یا بعد از آن ، معلق می نماید مکلف است فورا اخطار تعلیق را جهت طرف دیگر ارسال نماید و در صورتی که طرف مزبور در زمینه ایفای تعهد خود تضمین کافی ارائه دهد ، اجرای تعهد خود را از سر بگیرد تعلیق اجرای قرارداد در حقوق ایران در حقوق ایران مقرره ای که همانند مقررات کنوانسیون ، موجبات تعلیق اجرای قرارداد را بر مبنای پیش بینی نقض فراهم آورد ، وجود ندارد. حق حبس از مواردی است که میتوان این ضمانت اجرا را در حقوق ایران تجویز کرد

فسخ قرارداد در کنوانسیون بیع بین المللی کالا بر اساس ماده 72 کنوانسیون ، سه شرط برای اعمال فسخ پیش از موعد قابل استنباط است (1) If prior to the date for performance of the contract it is clear that one of the parties will commit a fundamental breach of contract, the other party may declare the contract avoided. (2) If time allows, the party intending to declare the contract avoided must give reasonable notice to the other party in order to permit him to provide adequate assurance of his performance. (3) The requirements of the preceding paragraph do not apply if the other party has declared that he will not perform his obligations. الف – روشن بودن نقض طرفی که قصد اعلام فسخ قرارداد را دارد باید اطمینان یابد که طرف مقابل مرتکب نقض اساسی خواهد شد.

قراردادهای اقساطی ب – تحقیق نقض اساسی پ – اخطار قبلی قصد فسخ قرارداد شرط دیگری که ماده 72 مقرر می دارد این است که باید « روشن شود یکی از طرفین مرتکب نقض اساسی قرارداد خواهد شد ...» پ – اخطار قبلی قصد فسخ قرارداد شرط سومی که برای فسخ پیش از موعد می توان مطرح کرد اخطار نمودن فسخ پیش از اعمال آن به طرف مقابل است. اخطار موقعی لازم است که زمان چنین اجازه ای را می دهد قراردادهای اقساطی فسخ یکی از اقساط قرارداد- بر اساس ماده 73 کنوانسیون در قراردادهایی که تعهد طرف قراردادبه طور پی در پی و به دفعات متعدد اجرا می گردد، اگر طرف متعهد مرتکب نقض اساسی در اجرای یکی از این تعهدات خود شود ، طرف مقابل حق خواهد داشت که قرارداد را در بخش مربوط به آن تعهد فسخ نماید فسخ تمام قرارداد- وقتی است که تعهدات انجام شده قبلی به گونه ای با تعهدات انجام نشده آتی ارتباط و پیوستگی داشته باشد که به هیچ وجه نتوان از بخش انجام شده ، استفاده منظور قرارداد را نمود

فسخ قرارداد در حقوق ایران در حقوق ایران قاعده ای کلی در موضوع مورد بحث وجود ندارد. مصادیقی مشابه با نهاد مذکور در ماده 72 کنوانسیون در این حقوق مشاهده می شود. در قانون مدنی و تجارت مواردی را می توان ملاحظه کرد که با پیش بینی نقض تعهد توسط یک طرف، به طرف مقابل حق داده شده که قرارداد را فسخ کند خیار تفلیس ماده 380 ق.م 2. خیار تعذر تسلیم قانون تجارت : مواد 530 و 533

منابع مقالات: رفیعی، محمد تقی و حسینی، منصوره(1391)،”بررسی تطبیقی ضمانت های اجرایی نقض قابل پیش بینی قرارداد در کنوانسیون بیع بین المللی کالا، اصول قراردادهای تجاری بین المللی و حقوق ایران “ ، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 3، شماره 2 امینی، منصور ، مافی،همایون و اعظمی چهار برج، حسین( 1390)،”بررسی حق فسخ ناشی از پیش بینی نقض قرارداد در کنوانسیون بیع بین المللی کالا و حقوق ایران “ ، مطالعات حقوقی، دوره 3 ، شماره 1 اندرز، داوود(1389)،”تعلیق اجرای تعهد به واسطه نقض احتمالی در کنوانسیون بیع بین المللی کالا “، فصلنامه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 40 ، شماره 3 کتاب ها: صفایی ، سید حسین و دیگران(1392)، حقوق بیع بین المللی، چاپ چهارم،تهران: انتشارات دانشگاه تهران