Alþjóðaviðskipti 9

Alþjóðaviðskipti Hvað ræður því hvort lönd flytja inn ákveðna vöru eða flytja hana út? Hverjir tapa og hverjir hagnast af viðskiptum á milli landa? Hvaða rök eru færð fyrir viðskiptahindrunum? 7

Jafnvægi án viðskipta Gerum ráð fyrir Landið er í einangrun og framleiðir stál. Á stálmarkaðinum eru aðeins innlendir söluaðilar. Enginn má flytja út stál né kaupa það til landsins. 7

Heimsmarkaðsverð og hlutfallsyfirburðir Ef landið hefur alþjóðaviðskipti, mun það kaupa eða selja stál á alþjóðamörkuðum? Ef landið hefur hlutfallsyfirburði í framleiðslu er verð á heimamarkaði lægra en á heimsmarkaði, og því er útflutningur hafinn á viðkomandi vöru. Ef landið hefur ekki hlutfallsyfirburði þá er verð á heimamarkaði hærra en heimsmarkaðsverð, og þá er tilefni til þess að flytja inn viðkomandi vöru. 12

Alþjóðaviðskipti hjá þeim sem flytja út Verð Framboð á heimamarkaði Verð eftir verslun Heims-verð Eftirspurt magn á heimamarkaði Framboðið magn á heimamarkaði Verð fyrir verslun Flutt út Eftirspurn á heimamarkaði Magn 14

Alþjóðaviðskipti hjá þeim sem flytja út Verð Framboð á heimamarkaði A Flutt út Verð eftir verslun Heimsverð D B Verð fyrir verslun C Eftispurn á heimamarkaði Magn 14

Alþjóðaviðskipti hjá þeim sem flytja út Verð Framboð á heimamarkaði A Neytendaábati fyrir verslun B Verð eftir verslun Heimsverð Verð fyrir verslun C Framleiðendaábati fyrir verslun Eftirspurn á heimamarkaði Magn 14

Alþjóðaviðskipti hjá þeim sem flytja út Verð Framboð á heimamarkaði A Neytendaábati eftir verslun Flutt út Verð eftir verslun Heimsverð D B Framleiðenda- ábati eftir verslun Verð fyrir verslun C Eftirspurn á heimamarkaði Magn 14

Breytingar á velferð hjá landi sem flytur út Fyrir viðskipti Eftir viðskipti Breyting Neytendaábati A + B A - B Framleiðendaábati C B + C + D + (B + D) Heildarábati A + B + C A + B + C + D + D Svæði D er aukning í heildarábata sýnir því ávinning af utanríkisviðskiptum.

Velferðaráhrif viðskipta hjá landi sem flytur út Heimaframleiðendur hafa hagnast en neytendur hafa tapað. Viðskiptin auka heildarvelferð hjá allri þjóðinni. 20

Utanríkisviðskipti og land sem flytur inn Verð Framboð á heimamarkaði Verð fyrir verslun Heims- verð Verð eftir verslun Framboðið magn á heimamarkaði Eftirspurt magn á heimamarkaði Flutt inn Eftirspurn á heimamarkaði Magn 21

Hvernig utanríkisviðskipti hafa áhrif á velferð Framboð á heimamarkaði A Verð fyrir verslun B D Heims- verð Verð eftir verslun C Innflutn-ingur Eftirspurn á heimamarkaði Magn 21

Hvernig utanríkisviðskipti hafa áhrif á velferð Framboð á heimamarkaði A Neytendaábati fyrir verslun Verð fyrir verslun B Framleiðendaábati fyrir verslun Verð eftir verslun Heimsverð C Eftirspurn á heimamarkaði Magn 21

Hvernig utanríkisviðskipti hafa áhrif á velferð Framboð á heimamarkaði A Neytendaábati eftir verslun B D Verð fyrir verslun Verð eftir verslun Heimsverð C Framleiðendaábati eftir verslun Innflutt Eftirspurn á heimamarkaði Magn 21

Velferðaráhrif áhrif viðskipta hjá því landi sem flytur inn Hagur heimaframleiðenda versnar, en hagur neytenda heima fyrir batnar. Viðskiptin auka heildarvelferð þjóðarinar þar sem ávinningur neytenda er meiri en tap framleiðenda. Ávinningur þeirra sem hagnast er meiri en tap hinna. Þegar öllu er á botninn hvolft, eykst heildarábatinn 20

Tollar Tollar eru skattar á innfluttar vörur. Tollar hækka verð á innfluttum vörum því sem nemur tollinum yfir heimsmarkaðsverði.

Framboð á heima-markaði Áhrif tolla Verð Framboð á heima-markaði Verð með tollum Q2S Q2D Tollur Heims-verð Verð án tolla Q1S Innfl. m. tollum Q1D Eftirspurn á heimam. Magn Innflutningur án tolla 31

Innflutningur án tolla Áhrif tolla Verð Framboð á heimam. Neytendaábati fyrir tolla Framleiðenda- ábati fyrir tolla Verð án tolla Heims-verð Eftirspurná heimam. Q1S Q1D Magn Innflutningur án tolla 31

Innflutningur án tolla Áhrif tolla Verð Framboð á heima-markaði A Neytendaábati með tollum B Verð með tollum Tollur Verð án tolla Heims-verð Innfl. með tollum Eftirspurn á heimam. Q1S Q2S Q2D Q1D Magn Innflutningur án tolla 31

Innflutningur án tolla Áhrif tolla Verð Framboð á heima-markaði C G Framleiðenda- ábati eftir tolla Tollur Heims-verð Innfl. m. tollum Eftirspurn á heimam. Q1S Q2S Q2D Q1D Magn Innflutningur án tolla 31

Framboð á heima- markaði Innflutningur án tolla Áhrif tolla Verð Framboð á heima- markaði E Tolltekjur Verð með tollum Tariff Verð án tolla Heims-verð Innfl. m. tollum Eftirspurn á heimam. Q1S Q2S Q2D Q1D Magn Innflutningur án tolla 31

Innflutningur án tolla Áhrif tolla Verð Framboð á heima-markaði A D F Velferðartap B Verð með tollum C E Tollur Verð án tolla Heims-verð G Innfl. m. tollum Eftirspurn á heimam. Q1S Q2S Q2D Q1D Magn Innflutningur án tolla 31

Áhrif tolla á velferð Fyrir toll Eftir Toll Breyting Neytendaábati A+B+C+D+E+F A + B - (C+D+E+F) Framleiðendaábati G C + G + C Tekjur ríkisins Engar E + E Heildarábati A+B+C+D+E+F+G A+B+ C+ E+ G - (D + F) Svæði D+F sýnir minnkun heildarábata og táknar því velferðartap (e. deadweight loss) af tollinum.

Áhrif tolla Tollar draga úr magni innfluttra vara og færir heimamarkað nær því jafnvægi sem væri ánutanríkisviðskipta. Tollar mun draga úr heildarábata sem er vísað til sem velferðartaps (e. deadweight loss). 30

Innflutningskvótar takmarka magn innfluttra vara. Kvótar á innflutningi Innflutningskvótar takmarka magn innfluttra vara. 38

Áhrif innflutningskvóta Verð A Eftirspurn á heimamarkaði Framboð á heimamarkaði Jafnvægi án viðskipta Framboð á heimamarkaði + Innflutt magn Kvótar B Verð með kvóta Jafnvægi með kvóta D Q S E' Q D C F Heimsmarkaðs- verð Heims- mark- aðs- Verð án kvóta = E" Q S Q D G Innflutningur með kvóta Magn Innflutningur án kvóta Copyright © 2004 South-Western

Áhrif kvótans Kvótinn veldur einnig umframbyrði líkt og tollar. Áhrifin geta þó orðið verri ef fyrirtækin bítast um innflutningsleyfi og eyða til þess stórum fjármunum. Ef stjórnvöld selja innflutningsleyfi á markaðsvirði, verða tekjurnar jafnar því sem um tolla væri að ræða og áhrifin verða því þau sömu. 30

Bæði tollar og innflutningskvótar . . . Hækka verðlag. Draga úr velferð neytenda. Bæta hag innlendra framleiðenda. Valda umframbyrði. 38

Jákvæð áhrif utanríkisviðsskipta Aukið vöruúrval Lægri kostnaður vegna stærðarhagkvæmni Aukin samkeppni Meira flæði hugmynda

Röksemdir fyrir tollum Vernda störf Þjóðaröryggi Vögguiðnaður Ósanngjörn samkeppni Skiptimynt í alþjóðasamningum Tekjuöflun fyrir ríkið 39

Viðskiptasamningar North American Free Trade Agreement (NAFTA) er dæmi um marghliða samninga (á milli Bandaríkjanna, Mexíkó og Kanada). Samningurinn um EES er annað dæmi. En þar sömdu EFTA löndin (þar með talið Ísland) við ESB um niðurfellingu tolla.

Heimssamningar The General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) vísar til langvinnra samninga á milli heimslanda um frjálsa verslun. GATT viðræðurnar hafa minnkað meðaltolla frá 40% í stríðslok og til þess að vera 5% nú. GATT hefur nú breytt um nafn og heitir WTO (World Trade Organization)

Í hnotskurn Áhrif fríverslunar geta verið metið með því að bera saman verð á heimamarkaði við heimsmarkaðsverð. Lágt verð heima fyrir bendir til þess að landið hafi hlutfallsyfirburði í framleiðslu nefndrar vöru og muni flytja hana út. Hátt verð heima fyrir bendir til þess að aðrir hlutar heimsins hafi hlutfallsyfirburði í framleiðslu nefndrar vöru og sú vara verði flutt inn.

Í hnotskurn Þegar vörur eru fluttar út hagnast framleiðendur heima fyrir en neytendur tapa. Þegar vörur eru fluttar inn hagnast neytendur en innlendir framleiðendur tapa.

Í hnotskurn Tollar (skattur á innflutning) færa markaðinn nær því jafnvægi sem væri án utanríkisviðskipta og draga því úr hagræði viðskipta. Innflutningskvótar hafa sambærileg áhrif.

Í hnotskurn Það eru færð margvísleg rök fyrir tollavernd eins og verndun starfa og þjóðaröryggis, hlúa að vaxtarbroddum, koma í veg fyrir ósanngjarna samkeppni og svara innflutningshöftum erlendis. Hagfræðingar trúa því að fríverslun sé yfirleitt besti kosturinn sem völ er á.