دستگاه گوارش زماني كه شما غذايي را مي بينيد ، بو مي كنيد و يا حتي در انتظار خوردن يك شيريني پاي سيب در حال پخته شدن هستيد ، ترشح بزاق دهان و اسيد معده شروع مي شود. قبل از اينكه تكه اي از پاي سيب را بخوريد ، سيستم گوارشي تحريك و آماده فعاليت مي شود. بعد از ورود اولين تكه شيريني به داخل دهان، بسياري از قسمت هاي سيستم گوارشي به طور اتوماتيك و به دنبال هم شروع به فعاليت مي كنند. 1

دهان و غدد بزاقي بعد از ورود اولين لقمه غذا به داخل دهان ، غدد بزاقي شروع به ترشح بزاق مي نمايند تا غذا در حين جويدن نرم شود. بزاق به مقدار روزانه حدود 1 ليتر ، توسط سه جفت غدد بزاقي و تك سلو ليهاي پراكنده در سطح دهان ترشح مي شود. غدد بزاقي شامل يك جفت غدد بناگوشي ، يك جفت تحت فكي و يك جفت زير زباني مي باشند. در حالي كه طعم شيرين پاي سيب حس مي شود و دندان ها آن را خرد مي كنند ، زبان نيز بزاق را با ماده غذايي مخلوط مي نمايد. اين عمل باعث مي شود تا پاي سيب ، نرم، مرطوب و به شكلي قابل بلعيدن در آيد. 2

مري هنگامي كه پاي سيب قورت داده مي شود، ماهيچه هاي گلو و دهان آن را به سمت بالاي مري حركت مي دهند. بلع مروي به وسيله امواج دودي اوليه و ثانويه انجام مي شود. ماهيچه هاي مري با ايجاد حركات موجي موجب راندن غذا به طرف معده مي شوند كه به اين فرآيند حركات دودي گفته مي شود. در انتهاي مري دريچه اي به نام دريچه تحتاني مري قرار دارد كه قبل از رسيدن غذا به انتهاي مري باز مي شود تا غذا به راحتي وارد معده شود و پس از عبور غذا اين دريچه منقبض مي شود تا مانع بازگشت غذا از معده به مري شود. 3

معده بعد از ورود غذا به معده، معده با ماهيچه هاي قوي خود شروع به هضم بيشتر غذا مي كند. شيره معده كه غني از اسيد و آنزيم است از غدد موجود در ديواره معده ترشح مي شود. امواج دودي معده سبب مخلوط سازي محتويات معده مي شوند و به اين ترتيب شيره هاي گوارشي و غذاي جويده شده با هم مخلوط مي شوند. پس از آن كه غذا كاملا با ترشحات معده آميخته شد ، مخلوطي به نام كيموس به دست مي آيد. با هر انقباض و حركت موج دودي ، مقدار بسيار كمي از كيموس (غذاي نيمه گوارش يافته ) به سمت دريچه خروج معده و ابتداي روده كوچك (دوازدهه) مي رود و بقيه كيموس براي هضم بهتر در معده باقي مي ماند تا به تدريج از معده خارج شود. 4

لوزالمعده (پانكراس)، كبد و كيسه صفرا لوزالمعده يكي از غدد بسيار مهم دستگاه گوارش است كه ترشحات خود را از طريق مجرايي به دوازدهه مي ريزد. لوزالمعده آنزيم هاي گوارشي را ترشح مي كند كه موجب شكستن پروتئين ها، كربوهيدراتها و چربي ها مي شود. همچنين هورمون هاي انسولين و گلوكاگون كه به كنترل قند خون (گلوكز) كمك مي كنند، در لوزالمعده توليد مي شود. كبد اعمالي مانند ذخيره مواد غذايي، تصفيه كردن و فرآوري مواد شيميايي در غذا و توليد صفرا (محلولي است كه به هضم چربي ها و زدودن مواد زائد كمك مي كند) را به عهده دارد. كيسه صفرا، صفرا را نگهداري مي كند. هنگامي كه غذاي چرب وارد دوازدهه مي شود، كيسه صفرا منقبض شده و باعث جريان يافتن صفرا از مجاري صفراوي به ميان روده كوچك مي شود. 5

روده كوچك روده كوچك از سه قسمت دوازدهه ، ژژنوم و ايلئوم تشكيل شده است. روده كوچك به خصوص دوازدهه و ژژنوم ، محل اصلي هضم و جذب مي باشد. در اين بخش غذا به مولكولهاي كوچكتري شكسته مي شوند تا بتوانند جذب شوند . سپس مواد به آرامي به قسمت نهايي و طولاني روده كوچك (ايلئوم) رانده مي شوند. تا انتهاي روده كوچك بيشتر مواد قابل استفاده براي بدن ، جذب مي شوند. باقيمانده غذا كه مخلوطي از آب، الكتروليت ها مانند سديم و كلرايد و مواد زائد مانند الياف گياهي و سلولهاي مرده جدا شده از ديواره روده مي باشند به انتهاي ايلئوم مي رسند. 6

روده بزرگ آنچه وارد روده بزرگ مي شود عمدتا موادي هستند كه سلول هاي بدن قادر به استفاده از آن ها نيستند و يا دستگاه گوارش قدرت هضم آن ها را ندارد. همچنان كه مواد باقيمانده از كولون عبور مي كنند جذب عمده آب و يون ها صورت مي گيرد و مدفوع كه شامل ماده شكل يافته و نرمي است باقي مي ماند تا از بدن دفع شود. 7

هضم سالم نوع غذايي كه مي خوريد، ورزشي كه انجام مي دهيد، ميزان استراحت شما درطول روز و نيز سطح استرس ، تمام اين موارد بر سلامت و سيستم گوارش شما تاثير مي گذارند. عادتهاي خوب و مناسب زندگي مي تواند به سلامت سيستم گوارش در بلند مدت كمك كند مانند: تغذيه مناسب و آداب صحيح غذا خوردن كنترل مناسب وزن ورزش منظم كنترل استرس عدم استعمال دخانيات مصرف بااحتياط داروها 8

http://his.ut.ac.ir Reference:www.mayoclinic.com ترجمه: نرگس رحمتي تنظيم : مريم فتحي