نحوه طراحی محتوای آموزشی دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی پست الکترونیکی: drmtavakoli @ gmail.com کاشان – آبان ماه 1390

تعریف محتوای آموزشی تبیین کننده هدف هاي برنامه است و يادگيري از طريق آن تحقق مي يابد. دانش ها، مهارت ها و نگرش هاي مرتبط با موضوع آموزشی و تجربه هاي فراگیران و مدرسان، محتوای آموزشی را شکل می دهد. محتوای آموزشی بعنوان دانش، مهارت ها و گرايش ها و ارزشهايي است که بايد ياد گرفته شود. دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 1 20

خصوصیات محتوا به خودي خود هدف نيست، بلکه وسيله ای است برای رشد و تعالی فراگیران است. محتوا نبايد فقط به ارایه آموزه های تخصصي، اکتفا کند، بلکه بايد در بردارنده ملاحظات اخلاقي و معنوي نيز باشد. محتوا بايد موجب درک عميق و نه درک سطحي از دانش شود. دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 2 20

خصوصیات محتوا باید پيوستگي دقيق داشته تا مانع پراکندگی موضوع شده و يادگيري عميق ايجاد کند. فرصت هايي براي سطوح شناختي بالاتر مانند استدلال، حل مساله، تفکر انتقادي و خلاقيت فراهم کند. فرصت هايي براي رشد و توسعه نگرشها و ارزشها فراهم کند. به تحول فراگیران کمک کند تا به فراگيرانی مستقل مادام العمر تبديل شوند. دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 3 20

خصوصیات دارای منابع معتبر باشد. مبتنی بر نياز و علايق فراگیران طراحی شود. با توجه به سطح علمی، فرهنگی و باورهای فراگیران تهيه شود. توالی مباحث آن منطقی بوده و از آنچه فراگیران مي دانند، به سمت آنچه نمي دانند، حرکت کند. دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 4 20

خصوصیات محتواي آموزشي: انتقال دانش يا اطلاعات و آگاهي (حیطه شناختی یا دانشی) انتقال مهارت در انجام تغيير رفتار مورد نظر (حیطه حرکتی) ايجاد نگرش صحيح در فراگير نسبت به لزوم انجام مهارت كسب شده و تغيير رفتار لازم (حیطه عاطفی) دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 5 20

خصوصیات در طراحي محتوای آموزشي بايد ديد كه فراگیران: Must to Know به چه دانشي نياز دارند. كدام كارهاي عملي را باید انجام دهند. بايد چه نگرش و طرز برخوردي كسب كنند. Must to Know Must to do دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 6 20

نتیجه گیری نحوه طراحی محتوا بر اساس: و تحلیل مخاطب اهداف رفتاری 7 20 دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 7 20

اهداف رفتاری از تجزيه هدف هاي كلي بدست مي آيد. شامل مهارتها و توانايي هايي است كه فراگيران در جريان آموزش به آن دست می يابند. رفتار هاي قابل اندازه گيري و مشاهده است. شامل: 1- محتوا 2- شرايط 3- معيار 4- فعل رفتاري مثال : قد نوزاد را در حالت خوابيده و با 1% خطا اندازه گيري كند. فعل ضابطه يا معيار شرایط محتوا دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 8 20

K A P انواع حيطه هاي يادگيري حیطه دانشی (شناختی) Knowledge(cognitive)domain حیطه نگرشی (عاطفی) Attitude (Affective)domain حیطه مهارتی (روانی – حرکتی) Practice (Psychomotor )domain K A P دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 9 20

مفهوم حیطه های یادگیری 1.حیطه شناختی ( Cognitive ) حفظ و بخاطر آوردن دانش و اطلاعات جدید است. 2.حیطه عاطفی ( Affective ) تغییر در نگرش ها ، ارزش ها و احساسات است. 3.حیطه روانی حرکتی ( Psychomotor ) بدنبال تغییراتی است که برای کسب یک مهارت فیزیکی ایجاد می شود. دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 10 20

سطوح حیطه شناختی از ساده به پیچیده: 1- آگاهی (دانش) : جنبه حفظی / بخاطر سپردن نامها – آدرس و .... افعال رفتاری: بنویسد، نام ببرد ، تعریف کند. 2- ادراک ( فهمیدن) : حفظ و یادآوری جملات خاص و جدید توسط فراگیر افعال رفتاری: توضیح دهد، مثال بزند، تمیز دهد، .. 3- کاربرد ( بکار بستن): بکارگیری اصول و مفاهیم ، فرمولها، روشها / حل مسایل ریاضی / افعال رفتاری: محاسبه کند، بکار ببرد 4- تجزیه و تحلیل : قادربه خرد کردن مطالب به اجزای ریزتر و تشخیص روابط اجزا / قادر به تشخیص نظریه های مردود و قادر به تشخیص حقیقت و استنباط شخصی / افعال رفتاری: تجزیه کند، ارتباط دهد، تفکیک کند. 5- ترکیب : قادر به اتصال اجزا باشد و نتیجه جدید پیدا کند/ گزارش نویسی افعال رفتاری: اصلاح کند. 6- ارزشیابی : نقد آثار با استفاده از معیارهای درونی و بیرونی دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 11 20

سطوح حیطه شناختی (دانشی) ارزشیابی ترکیب تجزیه و تحلیل کاربرد درک دانش دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 12 20

سطوح حیطه نگرشی بمنظور اجرای این حیطه باید مراحل زیر، پشت سر هم طی شود: 1- مواجهه با موضوع ( گرفتن یا دریافت کردن ): ایجاد محرک یا تمایل فراگیر را به طرق مختلف مثل نمایش فیلم یا تعریف یک داستان و ... با مساله مورد نظر مواجه می کنیم. هدف کلی : با دقت گوش کند/ افعال رفتاری : بپرسد، توصیف کند، اشاره کند. 2- واکنش یا پاسخ دادن به محرک : فراگیر نسبت به طرز فکر و ارزش مورد نظر واکنش نشان می دهد. بعد از مرحله بالا حتما باید پیگیری صورت گیرد در غیر این صورت فراگیر به پاسخ دیر یا اصلا نمیرسد. هدف کلی : در بحث کلاس شرکت کند /افعال رفتاری : جواب دهد. 3- ارزش گذاری : ارزش مورد نظر توسط فراگیر پذیرفته شده و نسبت به آن تعهد پیدا می کند. هدف کلی : خود را مسوول بداند / افعال رفتاری: گزارش کند. دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 13 20

سطوح حیطه نگرشی 4- سازماندهی یا تدوین : بعد از پذیرش ارزش ،فراگیر آنرا در ساخت ارزشی خود سازمان دهی می کند. مثل طبقه بندی مایملک/ وظیفه مربی این است که فراگیر جای صحیح ارزشها را در ساختار ارزشی خود پیدا کند و متناسب با جایگاه آن عمل کند. اهداف کلی : به میل خود مسوولیت قبول می کند – توانائیها و ضعف های خود را می شناسد و قبول می کند/ اهداف رفتاری: ادغام می کند/ هواخواهی می کند/تعمیم می دهد. 5- درونی شدن ارزشها یا تبلور شخصیت: ارزش مورد نظر در رفتار او تجلی پیدا می کند .بدون اینکه مراقبی مواظبت کند. اهداف کلی : عادات خوب را حفظ می کند . آگاهانه عمل می کند. افعال رفتاری : تشخیص می دهد. عمل می کند . تجدید نظر می کند و .... دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 14 20

سطوح حیطه عاطفی تبلور ارزش در شخصیت سازماندهی ارزش ها سازماندهی ارزش گذاری پاسخ دادن توجه دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 15 20

سطوح حیطه روانی حرکتی فکر و عمل دخالت دارند. باید علاوه بر زمینه معلوماتی برای انجام فعالیت، مهارت هم پیدا کرد. 1- آمادگی و تقلید: آمادگی ذهنی : فراگیر بطور نظری در جریان مهارت قرار می گیرد . کلاس تئوری تزریق واکسن آمادگی فیزیکی : نحوه استفاده از قسمتهای مختلف بدن را برای اجرای مهارت یاد می گیرد. آمادگی عاطفی : فایده و کاربرد مهارت را می آموزد  مربي چند بار مهارت را انجام می دهد. 2- اجرای مستقل: اجرای عمل بدون کمک مربی ولی با نظارت او ادامه دارد. وسایل را آماده می کند/ اندازه می گیرد- مرتب می کند. دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 16 20

سطوح حیطه روانی حرکتی 3- سرعت و دقت : مهارت را تا حدود زیاد یاد گرفته ولی سرعت و دقت کافی را ندارد  تمرین بیشتر هدف کلی : درست وزن کند – با دقت دور سر بگیرد / افعال رفتاری : انجام دهد – بکار ببرد. 4- هماهنگی حرکات : تمرین بیشتر 5- عادی شدن : مهارت را بدون فکر کردن و خیلی راحت انجام می دهد. دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 17 20

سطوح حیطه روانی حرکتی عادی شدن هماهنگی دقت اجرای مستقل آمادگی 18 20 BMSU – NF ysvahabi@gmail.com 18 دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 20

تشبیه حیطه های یادگیری به اعضای بدن یک انسان تشبیه حیطه های یادگیری به اعضای بدن یک انسان 1.حیطه شناختی (دانشی) ( Cognitive ) مغز 2.حیطه روانی حرکتی ( Psychomotor ) دست و پا 3.حیطه عاطفی ( Affective ) قلب انما الاعمال بالنیات دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 19 20

هماهنگی بین حیطه های یادگیری Cognitive Affective Psychomotor دکتر مجید توکلی معاون دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی 20 20

خسته نباشید BMSU – NF ysvahabi@gmail.com