Þróunarverkefni um námsmat 2010–2011 samvinna – virðing – traust Þróunarverkefni um námsmat 2010–2011 … sanngjarnt, hvetjandi námsmat í stöðugri endurskoðun

Auglýst er eftir nafni! Allir í mat Matsstofan Náttúran kallar Svífum seglum þöndum Gerum gott betra!

Áherslur (?) Verkefnið beinist að umræðu um námsmat og þróun námsmatsaðferða (ígrundun, endurskoðun, stefnumótun) tengt almennri umræðu um markmið og gæði skólastarfs. Markmið verkefnisins er að skipuleggja og þróa einstaklingsmiðað og fjölbreytt námsmat.

Leiðir Verkefnið er hugsað til eins árs og lýkur með sameiginlegri dagskrá (innanhússþingi, ráðstefnu, námstefnu). Tími verður lagður til hliðar Stýrihópur Teymi velja sér verkefni Sameiginlegur dagur með Brekkubæjarskóla vorið 2011? Opinn dagur? Hlutverk IS (http://starfsfolk.khi.is/ingvar/)

Sameiginlegur skilningur? Hvað er þróunarverkefni? Hvað er námsmat?

Í hverju felst þróunarverkefni? Markmið Skilgreindar leiðir Formlegt mat á því hvernig til tekst Skýrsla (sem aðrir geta lært af) Dæmi um skýrslur: http://starfsfolk.khi.is/ingvar/throunarverkefni.html

Hvað felst í námsmati? Hver eru helstu námsmatsverkin? Hversu stór þáttur í starfi kennara er tengdur námsmati? Hversu vel líkar kennurum þessi þáttur starfsins?

Námsmatshugtakið Námsmat er öll öflun upplýsinga um nám nemenda og miðlun þeirra til annarra Óformlegt – formlegt Allt skipulegt, formlegt, opinbert námsmat, s.s. próf, kannanir, skipulegar athuganir, skráning á árangri, formlegur vitnisburður. Samofið allri kennslu. Kennari fylgist með nemanda í dagsins önn. Allt mat sem ekki er formgert með e-m hætti. Vandinn liggur m.a. í því að mat er þáttur í öllum okkar samskiptum - óformlegt mat stór hluti af daglegum skólastarfi

Mikilvægar spurningar? Hvernig er námsmati í grunnskólum yfirleitt háttað? En í Grundaskóla? Eru námsmatsaðferðirnar að skila góðum árangri? Eru þetta bestu aðferðir sem völ er á? Hvað þarf helst að bæta við námsmat? Hvaða leiðir koma helst til greina við að bæta námsmat? Á hverju á að byggja þróun námsmats? Námskrá Reynsla Rannsóknir

Aðalnámskrá grunnskóla 2006 … augljóst að matsaðferðir verða að vera fjölbreytilegar Þess er enginn kostur að meta námsgengi og framfarir eingöngu með prófum og öðrum formlegum aðferðum … meta verður alla þætti námsins, framfarir, þekkingu, skilning og leikni og láta þá vega í samræmi við áherslur í náminu Námsmat þarf … að fara fram jafnt og þétt á námstímanum Kennarar þurfa að hjálpa nemendum til raunhæfs sjálfsmats, gera þeim grein fyrir markmiðum náms og hvernig miðar í átt að þeim (leturbr. IS)

Námsmat hefur margþættan tilgang Megintilgangur námsmats er … að afla upplýsinga sem hjálpa nemendum við námið, örva þá og hvetja til að leggja sig enn betur fram (Aðalnámskrá grunnskóla) Námshvatning – aðhald Upplýsingar til nemenda, foreldra, annarra Vísbendingar til kennara Greina og meta nám eða kennslu Gæðaeftirlit Gera tilgang námsins ljósari Val og flokkun á fólki

Hvers vegna vefst námsmat svo mikið fyrir okkur? ... er flókið það er afdrifaríkt fyrir þróun sjálfsmyndar fyrir starfsval og starfsframa ... reynir mjög á sanngirni og réttlætiskennd ... tengist ólíkum viðhorfum ... tengist fordómum okkar ... manneskjan er (líklega) ótraust mælitæki!

Bakgrunnur: Gróska, gerjun, deilur Alþjóðleg umræða Bandaríkin: Stöðluð próf eða óhefðbundið námsmat (alternative assessment, sjá grein IS) England: Stöðluð próf eða leiðsagnarmat (formative assessment, sjá grein Black og Wiliam, 1998) Sterkur rannsóknargrunnur! Hér á landi Aðferðir sem eru að ryðja sér til rúms: Einstaklingsmiðað námsmat, leiðsagnarmat, sjálfsmat, jafningjamat, námsmöppur (ganga undir ýmsum nöfnum). Dýrmæt reynsla er að verða til!

Margir skólar hér á landi eru og hafa verið að vinna skipulega að þróun námsmats: Vesturbæjarskóli Grunnskólinn í Borgarnesi Laugalækjarskóli Ölduselsskóli Salaskóli Hrafnagilsskóli Ingunnarskóli og Norðlingaskóli Víkurskóli Skólarnir í Fjallabyggð Menntaskóli Borgarfjarðar Fjölbrautaskóli Snæfellinga Grunnskóli Dalvíkurbyggðar Brekkubæjarskóli ... og margir fleiri

Kjarninn í leiðsagnarmati Nemandinn fær (stöðuga) endurgjöf um nám sitt ásamt ábendingum um það hvernig hann geti bætt sig (ráðgjöf, leiðsögn) Haft er fyrir satt að fjöldi rannsókna (2007, um 4000) sýni þýðingu vandaðs leiðsagnarmats til að bæta námsárangur Nemendur sem standa höllum fæti virðast njóta sérstaklega góðs af leiðsagnarmati Sjálfsmat og jafningjamat eru mikilvægir þættir í leiðsagnarmati en meginatriði er að nemendur skilji til hvers er af þeim ætlast (skilji markmiðin) (Sjá um þessar áherslur: Black og Wiliam 1998: Inside the Black Box)

Kennslufræði leiðsagnarmats Útskýra markmið fyrir nemendum Markvissar spurningar Leiðbeinandi endurgjöf (umsagnir) Virkja nemendur (sjálfsmat, jafningjamat) Jafningjakennsla (Wiliam 2007: Changing Classroom Practice)

Áhugavert orðalag Assessment OF learning Assessment FOR learning Mat á námi Assessment FOR learning Mat í þágu náms Assessment AS learning Námsmat sem nám

Tvö áhugaverð álitamál! Hvaða hlutverki eiga próf að gegna í námsmati? Hvaða þýðingu hafa einkunnir?

Námsmatsaðferðir í íslensku Annarpróf Áfangapróf Bókmennta- og ljóðapróf Einstaklingspróf Flutningur Framsagnarpróf Gagnapróf Gátlistar Heimavinna metin Hlýtt yfir í tímum Hópverkefni Íslenskupróf Jafningjamat Kannanir, könnunarpróf Kjörbókarritgerð Leshraðapróf, hraðapróf, hraðlestrarpróf Lesskilningspróf Lesskimunarpróf Lestrarhæfnipróf Lestrarpróf Lestrarkannanir Leiðsagnarlistar Matslistar Málfræðipróf Miðsvetrarpróf Móðurmálspróf Prófið Aston Index Raddlestrarpróf Ritgerð Ritunarverkefni Samræmt próf Samvinnupróf Símat* Skrifleg verkefni Skriftarbækur Skriftarpróf Skriftarkönnun Skyndipróf Stafsetningarpróf, -kannanir og –æfingar Stöðupróf Svindlpróf Upplestraræfingar Upplestrarpróf Verkefnavinna Verkefnabækur Verkefni Verkmappa, ferilmappa Vinnubækur Vorpróf Yfirlitspróf

Námsmatsaðferðir í íslensku Annarpróf Áfangapróf Bókmennta- og ljóðapróf Einstaklingspróf Flutningur Framsagnarpróf Gagnapróf* Gátlistar Heimavinna metin Hlýtt yfir í tímum Hópverkefni Íslenskupróf Jafningjamat Kannanir, könnunarpróf Kjörbókarritgerð Leshraðapróf, hraðapróf, hraðlestrarpróf Lesskilningspróf Lesskimunarpróf Lestrarhæfnipróf Lestrarpróf Lestrarkannanir Leiðsagnarlistar Matslistar Málfræðipróf Miðsvetrarpróf Móðurmálspróf Prófið Aston Index Raddlestrarpróf Ritgerð Ritunarverkefni Samræmt próf Samvinnupróf* Símat* Skrifleg verkefni Skriftarbækur Skriftarpróf Skriftarkönnun Skyndipróf Stafsetningarpróf, -kannanir og –æfingar Stöðupróf Svindlpróf* Upplestraræfingar Upplestrarpróf Verkefnavinna Verkefnabækur Verkefni Verkmappa, ferilmappa Vinnubækur Vorpróf Yfirlitspróf

Meginsjónarmið prófandstæðinga Skrifleg kunnáttupróf mæla aðeins lítinn hluta námsmarkmiða Skrifleg kunnáttupróf er einangrað skólafyrirbæri sem á sér fáar hliðstæður annars staðar í samfélaginu Ef meginhlutverk skólans er að undirbúa nemendur undir líf og starf í lýðræðis-þjóðfélagi ætti námsmat að líkjast þeim matsaðferðum sem almennt eru notaðar í lífi og starfi Námsmat á að vera samofið öðru skólastarfi falla að því með eðlilegum hætti

Óhefðbundin próf Próf þar sem nemendur mega nota hjálpargögn Heimapróf „Svindlpróf“, glósupróf, námsefni ... öll gögn Heimapróf Prófverkefni gefin upp með fyrirvara Munnleg próf, dæmi Nemendur fá að gera endurteknar tilraunir við sama próf / sömu próf: Prófavikur (Salaskóli) Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli, Norðlingaskóli) Samvinnupróf (Salaskóli)

Hvaða hlutverki gegna einkunnir? - Rannsóknir Ruth Butler o.fl. frá 1986 og 1988 Endurgjöf í formi einkunna Endurgjöf í formi umsagna Endurgjöf í formi einkunna og umsagna Engin endurgjöf Hvaða leið skilaði nemendum bestum árangri?

Hvers vegna vefst einkunnagjöf svona fyrir okkur mörgum? Knappt form – takmörkuð upplýsing (hvað þýðir einkunnin 7,0)? Álitamál? Óljósir mælikvarðar? Við hvað á að miða? Einkunnir geta verið afar afdrifaríkar! Til umhugsunar: Matskvarði KHÍ

Ólíkir skalar Hvaða aðferð er heppilegust? 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 1-6, 1–8 A, B, C, D, F (hvar er E-ið?) A, Á, B, D, E, Ð (Baldur Sigurðsson) Dönsku kerfin, sjá hér Ágætt, gott, sæmilegt, ábótavant, ófullnægjandi Snjallt, gott, hæft, naumt, bágt (Helgi Hálfdanarson) Mjög gott, í lagi, ófullnægjandi Lokið – ólokið Hvaða aðferð er heppilegust?

Eru þetta vitnisburðarform framtíðarinnar? Ingunnarskóli (list- og verkgreinar) Norðlingaskóli (mat á námi í smiðjum) Marklistar (sóknarkvarðar, viðmiðunartöflur, rúbrikkur, e. Scoring Rubric) Matsatriðabanki Baldurs Sigurðssonar http://starfsfolk.khi.is/balsi/leidbeiningar.htm

Litróf námsmatsaðferðanna ... Mat á frammistöðu Námsmöppur / sýnismöppur („Portfolio“) Greining og mat á verkefnum / úrlausnum Dagbækur, leiðarbækur Sjálfstæð verkefni Sjálfsmat nemenda Jafningjamat Umræður – viðtöl Viðhorfakannanir Próf og kannanir Námshátíðir, upp-skeruhátíðir (Celebration of Learning, Learning Celebrations) fietta yfirlit á að sýna allar helstu aðferðir við námsmat - smásjáin á að undirstrika samlíkingu við vísindamanninn - þegar aflað er upplýsinga um námsárangur þá þarf að setja hlutna undir smásjá - það þarf að ganga til verka af sömu nákvæmni og vísindamenn við fræðiiðkanir sínar. Ólafur Proppé mun gera prófum skil - Aðeins að fara örfáum orðum um aðrar tegundir prófa

Vandað námsmat – er það þetta sem þarf? Ganga er út frá getu og hæfni hvers nemanda Láta matið ná til allra flokka markmiða Matið er stöðugt allan námstímann og reynt er að flétta það með eðlilegum hætti inn í námið Námsmatsverkefnin sjálf hafa kennslufræðilegt gildi Uppbyggjandi endurgjöf (leiðsögn) Matið nær jafnt til aðferða og afurða (úrlausna) Byggt er á margvíslegum gögnum og sjónarhornum Áhersla á virka þátttöku nemenda, sjálfsmat, jafningjamat

Gagnlegir tenglar Kennsluaðferðavefurinn Að vanda til námsmats – Heimasíða námskeiðs Peel – námsmat Best Practices http://www.teachers.tv/ - (Assessment)

Næstu skref