Kafli 11 í Chase … Ákvarðanir um afkastagetu Skilgreiningar Nýting afkastagetu Hagkvæmni stærðar Lærdómskúrvan Skerping og sveigjanleiki Ákvarðanatré, óvissa, áhætta Afkastageta í þjónustu 2

Skilgreiningar Afkastageta er skilgreind hér sem það magn úttaks, þ.e. vöru eða þjónustu, sem rekstrarkerfi getur framleitt á gefnu tímabili. Ákvarðanir um afkastagetu miða að því að afkastageta fjárfestinga (tækja og véla) og mannafla verði þannig að sem best samræmist stefnumótun fyrirtækisins. 3

Nýting afkastagetu Nýting afkastagetu = Notkun afkastagetu nú Besti rekstrarárangur Notkun afkastagetu nú núverandi magn úttaks á tímaeiningu Besti rekstrarárangur Mestu afköst, oft hönnunarafköst ferlisins, eða lægsti framleiðslukostnaður 5

Besti rekstrarárangur Meðal kostn. á einingu Undirnýting Yfirnýting Besti árangur Magn 4

Dæmi um nýtingu afkastagetu Í síðustu viku framleiddum við 83 stk. Besti árangur okkar er 120 stk/viku. Hver er nýting afkastagetunnar? Svar: Nýting afkastagetu = Notuð afkastageta . Besti árangur = 83/120 =0.69 or 69% 6

Hagkvæmni stærðar Hagkvæmni stærðar og lærdómskúrvan 100-ein. Verksm. Meðal kostn. á einingu 200-ein. Verksm. 400-ein. Verksm. 300-ein. Verksm. Óhagkvæmni stærðar Magn 8

Lærdómskúrvan Meðalkostn. á einingu Eftir því sem meira er framleitt þá byggist upp þekking og reynsla og meðalkostnaður á einingu lækkar. Meðalkostn. á einingu Heildar uppsöfnuð famleiðsla frá upphafi 9

Skerping Hugtakið ”focused factory” byggir á því að bestur árangur náist ef framleiðslufyrirtæki heldur sig við svipaðar afurðir og ekki of mörg framleiðslumarkmið. “Plants Within Plants” (PWP) (Skinner) Fyrirtækinu skipt upp í sjálfstæðar og sérhæfðar rekstrareiningar, hver um sig með ákveðnar vörur og vel skilgreind markmið 10

Sveigjanleiki í afköstum Sveigjanlegar verksmiðjur (m.a. layout) Sveigjanleg ferli (t.d. FMS) Sveigjanlegt vinnuafl (m.a. fjölhæfni) 11

Ákvarðanir um afkastagetu 1. Spá um eftirspurn hverrar vöru. 2. Ákvarða þörf fyrir vélar og vinnuafl til að mæta spám. 3. Skipuleggja vélar og vinnuafl yfir áætlunartímabilið. 14

Dæmi um ákvörðun afkastagetu Fyrrtæki framleiðir tvær tegundir af sinnepi, “FancyFine” og “Generic”. Hvor um sig er seld í “small” og “family-size” plastflöskum. 1. Gerð hefur verið spá um eftirspurn næstu fjögur ár. 15

Dæmi um ákvörðun afkastagetu : Vörurnar m.t.t. afkastagetu Spurning: Eru í raun framleiddar tvær, eða fjórar, mismunandi tegundir af vörum hvað þörf fyrir afkastagetu snertir? Svar: Nei, aðeins tvær mismunandi flöskustærðir. 16

Dæmi um ákvörðun afkastagetu : 2.Þörf fyrir vélar og vinnuafl Þrjár vélar sem hver afkastar 100,000 ein/ári eru til umráða fyrir litlu flöskurnar, og þarf 2 starfsmenn á hverja vél. Tvær vélar sem afkasta 120,000 ein/ári eru til umráða fyrir stóru flöskurnar, þar þarf þrjá starfsmenn á vél. 17

At 1 machine for 100,000, it takes 1.5 machines for 150,000 14 Question: What are the Year 1 values for capacity, machine, and labor? 150,000/300,000=50% At 1 machine for 100,000, it takes 1.5 machines for 150,000 At 2 operators for 100,000, it takes 3 operators for 150,000 The McGraw-Hill Companies, Inc., 2001 18

15 Question: What are the values for columns 2, 3 and 4 in the table below? 56.67% 1.70 3.40 66.67% 2.00 4.00 80.00% 2.40 4.80 58.33% 1.17 3.50 70.83% 1.42 4.25 83.33% 1.67 5.00 The McGraw-Hill Companies, Inc., 2001 18

Dæmi um ákvarðanatré A glass factory specializing in crystal is experiencing a substantial backlog, and the firm's management is considering three courses of action: A) Arrange for subcontracting, B) Construct new facilities. C) Do nothing (no change) The correct choice depends largely upon demand, which may be low, medium, or high. By consensus, management estimates the respective demand probabilities as .10, .50, and .40. 20

Dæmi um ákvarðanatré : Hagnaðartaflan (“The Payoff Table”) The management also estimates the profits when choosing from the three alternatives (A, B, and C) under the differing probable levels of demand. These costs, in thousands of dollars are presented in the table below: 21

Dæmi um ákvarðanatré : Þrep 1. Teikna ákvarðanirnar B C 22

Dæmi um ákvarðanatré : Þrep 2 Dæmi um ákvarðanatré : Þrep 2. Bæta við mögulegum atburðum, líkum á þeim og hagnaði. A B C High demand (.4) Medium demand (.5) Low demand (.1) $90k $50k $10k $200k $25k -$120k $60k $40k $20k 23

Dæmi um ákvarðanatré : Þrep 3. Ákvarða væntigildi hverrar ákvörðunar High demand (.4) Medium demand (.5) Low demand (.1) A $90k $50k $10k EVA=.4(90)+.5(50)+.1(10)=$62k $62k 24

Dæmi um ákvarðanatré : Þrep 4. Hæsta væntigildi => bestu ákvörðun High demand (.4) Medium demand (.5) Low demand (.1) A B C $90k $50k $10k $200k $25k -$120k $60k $40k $20k $62k $80.5k $46k Alternative B generates the greatest expected profit, so our choice is B or to construct a new facility. 25

Önnur sjónarmið Eru líkur rétt metnar? Næmnigreining! Er hægt að “kaupa” meiri fullvissu (t.d. afla öruggari upplýsinga um eftirspurn)? Áhættufælni (“Risk Aversion”)

Ákvarðanir um þjónustuafköst Meira háð tíma (þjónustu er ekki hægt að geyma á lager) Meira háð staðsetningu (þjónustu er erfiðara að flytja) Meiri sveiflur í eftirspurn 26

Nýting afkastagetu & Gæði þjónustu Besti árangur (jafnvægi milli nýtingar og gæða þjónustu) er nálægt 70% nýtingu Frá 70% upp til 100% af þjónustuafköstum þá hrakar gæðum þjónustunnar hraðar og hraðar! 27