تصمیم گیری
درس: تئوری های پیشرفته مدیریت استاد درس: دکتر حسین پور ارائه دهندگان: حمزه سلیمانی مهر، علی فتحی، مهران بحرایی
همه ما در زندگي فردي و اجتماعي خود با مسايل و مشكلات متعددي مواجه مي شويم. در واقع زندگي چيزي جز روند پياپي مواجه شدن با مسايل و مشكلات و تلاش براي حل و فصل آنها نيست. بنابراين وجود مشكل در زندگي طبيعي است و هر كسي در زندگي خود با مشكلاتي روبرو مي شود وجود مشكلات كوچك و بزرگ در زندگي عادي است و ما خواه نا خواه با مشكلات متعددي در زندگي خود مواجه مي شويم . بنابراين به جاي اينكه منفعلانه عمل كرده و آرزو كنيم كه اي كاش هيچ مشكلي در زندگي ما پيش نيايد بهتر است ياد بگيريم كه چطور مشكلات خود را حل كنيم . تصمیم گیری به عنوان بخش جدایی ناپذیر ادبیات مدیریت مطرح است . افرادی چون سایمون و دراکر مدیریت را مترادف با تصمیم گیری می دانند در آغاز به دلیل نگرش خاص دیدگاه کلاسیک مدیریت ، تصمیم گیری تنها حق مدیر دانسته می شد.
بسیاری از صاحبنظران مدیریت معتقدند که کانون اصلی مدیریت را تصمیم گیری تشکیل می دهد. در واقع انجام وظایفی چون برنامه ریزی وسازماندهی وکنترل را چیزی جز تصمیم گیری نمی دانند . اجرا طرح ریزی تصمیم گیری
هرچه مديران انجام مي دهند با تصميم سر و كار دارد تصميم عمومي عمل مديريتي اهداف بلند مدت سازمان كدامند ؟ چه استراتژي هايي براي اين اهداف منابسند ؟ اهداف كوتاه مدت سازمان چه بايد باشد ؟ دست رسي به اهداف انفرادي تا چه حد مشكل هستند ؟ برنامه ريزي چه تعداد از زيردستان بايد مستقيما به من گزارش دهند ؟ تا چه حد بايد در سازمان مركزيت وجود داشته باشد ؟ چگونه شغل ها بايد طراحي شود ؟ چه هنگام سازمان بايد به شكل متفاوتي عمل كند ؟ سازماندهي با كاركنان كم انگيزه چگونه بايد رفتار كنم ؟ در يك شرايط مشخص اثربخش ترين روش رهبري چيست ؟ يك تغيير مشخص چگونه بهره وري كاركنان را تحت تاثير قرار مي دهد ؟ براي تشويق تضاد چه زماني مناسب است ؟ رهبري چه فعاليت هايي در سازمان بايد كنترل شوند ؟ چگونه اين فعاليت ها بايد كنترل شوند ؟ انحراف از عملكرد چه مواقعي مهم است ؟ سازمان چه نوع سيستم اطلاعاتي مديريت بايد داشته باشد ؟ كنترل
بحران : پیش آمدن حادثه ناگهانی که به رسیدگی فوری نیاز دارد. مساله : جریانی که از داده های اطلاعاتی مکرر و مبهم که ناشی از انباشتگی حوادث متعدد ,آشکار می شود. فرصت : اغلب توسط یک فکر یا جریان غیر بحرانی جلوه گر می شودو امکان فراتر رفتن از اهداف را فراهم می آورد.
اخذ يك تصميم منحصر به فرد با استفاده از ابتكار و خلاقيت . انتخاب راه حل برتر از ميان راه حل هاي موجود . تعريف حل مساله : تعريف تصميم گيري : اخذ يك تصميم منحصر به فرد با استفاده از ابتكار و خلاقيت .
پیوند فرایند تصمیم‌گیری و حل مساله فعالیتهای مربوط به تعیین وجود مساله و اهمیت آنها فعالیتهای مربوط به شناسایی، تعریف و تشخیص مسائل فعالیتهای مربوط به ساختن راه حلهای بدیل فعالیتهای مربوط به ارزیابی هر یک از بدیلها و انتخاب یکی از آنها فعالیتهای مربوط به اجرا درآوردن راه حل انتخاب شده مساله یابی حل مساله انتخاب تصمیم گیری
فراگرد مساله يابي در سازمان ها معيارهاي اخلاقي و ارزشهاي شخصي مدير اهداف فرعي ارزشهاي حاكم بر سازمان اهداف اصلي عملكرد اقي سازمان تعيين مقياسهاي ارزيابي اهداف تعيين شاخصهايو معيارهاي سنجش عملكرد تعيين اهميت نسبي اهداف دامنه هدف گذاري قابل قبول در سازمان شناسايي مسايل براي تصميم گيري در مورد آنها انتظارات ارزشي جامعه از سازمان فراگرد مساله يابي در سازمان ها
فراگرد مساله یابی رسمی غیر رسمی مستقیم : غیرمستقیم : انحراف از تجربیات گذشته-انحراف از برنامه تعیین شده-پیشی گرفتن رقبا غیرمستقیم : کارکنان(صلاحیت مدیر-انجام وظیفه) مافوقها مشتری غیر رسمی کانالهای ارتباط غیر رسمی(استفاده از بینش شخصی افراد-روشهای کمی حل مساله)
فرآیند تصمیم گیری: تعیین مساله و اهمیت آن تعریف و تشخیص مساله تعیین راه حل های مدل (گزینه ها) ارزیابی و انتخاب یک راه حل اجرای راه حل های انتخابی تصمیم گیری حل مساله
فراگرد حل مساله و تصميم گيري: حل مساله=يافتن جواب يا جوابهايي براي يك سوال فراگرد انتخاب جزيي از فراگردتصميم گيري است
تصميم هاي برنامه ريزي شده انواع تصميم گيري عالي ساختارنيافته تصميم هاي برنامه ريزي نشده سطوح مديريتي نوع مساله تصميم هاي برنامه ريزي شده عملياتي ساختار يافته
Decision Making Situations موقعيت هاي تصميم گيري Decision Making Situations مساله سازماني كم امكان شكست زياد مطمئن ريسك نامطمئن مبهم حل مساله
موقعیتهای تصمیم‌گیری : موقعیت اطمینان: اطلاعات موجود کافی و دقیق است؛ و نتیجه قابل پیش بینی است. موقعیت مخاطره: اطلاعات کامل موجود نیست؛ و قابلیت پیش بینی کمتر است. موقعیت عدم اطمینان: اطلاعات موجود بسیار ناچیز؛ و پیش بینی نتایج بسیار دشوار است.
انديشيدن(عقلایی) شهود نوع مهارت فكري و سبك پردازش اطلاعات ويژگيهاي ساختاري سازمانهاي استفاده كننده از سبك مذكور ويژگي كارهاي مورد ترجيح سبك تصميم گيري و حل مسئله نمونه كاربردها نمونه تخصصي حرفه اي انديشيدن(عقلایی) - سنتي - هرمي - سلسله مراتبي - تكراري - دقيق - تفضيلي - اجرايي - قياسي - عيني - ترجيح به حل مسئله از طريق تقسيم آن به اجزا تشكيل دهنده و برخورد با ان به طور منظم و منطقي - مدل سازي - بسط روندگذشته به آينده - برنامه ريزي - تصميم گيري با فنون كمي - مديريت مالي - مهندسي - اجراي قانون - نظامي گري شهود - باز - موقت - به سرعت در حال تغيير - غيرتكراري - گسترده - مبتني بر خط مشي هاي كلي و عمومي و با تاكيد بر استمرار ماموريتهاي جديد - استقرايي - ذهني - ترجيح به حل مسئله د قالب كليبر مبناي پيش بيني رخدادهاي آتي،به صورت احساسي و شهودي - هم انديشي - تجديد نظر در مفروضات سنتي و نقد آنها - مديريت منابع انساني - بازاريابي - بهبود سازمان - كسب اطلاعات ويژه وتحليل آنها
پیش فرضهای تصمیم‌گیری عقلائی مشکل واضح و روشن است! هیچ محدودیت مالی یا زمانی وجود ندارد! اولویتها ثابت و پایدارند! اولویتها واضح هستند! همه گزینه ها و نتایج شناخته شده اند! هدف واحدی وجود دارد که به خوبی تعریف شده است! انتخاب نهایی بازدهی را به حداکثر می رساند!
نظریه عقلانیت محدود هربرت سایمون در سال 1955 نظریه «عقلانیت محدود» را مطرح کرد. بر اساس این نظریه در شرایط واقعی تصمیم گیری نمی توان به تمام اطلاعات مورد نیاز برای اتخاذ عاقلانه ترین تصمیم دست یافت. ضمناً نمی توان تمام احتمالات و نتایج ممکن از یک تصمیم را برآورد کرد. به این دلیل اغلب تصمیمها فقط باید «به اندازه کافی خوب» باشند.
تحلیلی ادارکی دستوری رفتاری شیوه های تصمیم‌گیری زیاد تحمل عدم قطعیت کم نحوه اندیشیدن عقلایی شهودی
ويژگي هاي يك تصميم اثربخش: Ethical Appropriateness Quality كيفيت Timeliness به موقع بودن Acceptance پذيرش EFECTIVE DECISION + + + = تناسب اخلاقي تصميم اثربخش
ميانبرها: 1.استفاده از روشهاي قديمي 2.استفاده از اختيارات مدير ولي بر اساس توصيه هاي كارشناسان 3.استفاده از روش آزاد از تجربه با اين فرض كه صحيح ترين پاسخ براي هر مسئله واضح ترين راه حل است.
فراگرد منطقی حل مسأله: 1- تعریف مساله 2- تعریف هر گزینه 1- تعریف مساله 2- تعریف هر گزینه 3- تعیین پیامدهای طبیعت 4- تعیین بازده یا سود هر گزینه / طبیعت 5- انتخاب یکی از مدلهای تصمیم گیری 6- بکار گیری مدل و اتخاذ
مديران و موانع حل مسئله: مديران و موانع حل مسئله: 1.اجتناب آرام 2.تغيير آرام 3.اجتناب دفاعي 4.ترس(هراس)
مواجه شدن با مسئله حل منطقي مسئله ترس و هراس اجتناب دفاعي تغيير آرام اجتناب آرام سوال سوم:آيا احتمال دارد كه با تلاش بيشتر، بديل مناسب به دست آيد؟ سوال دوم: آيا اگر يك بديل موجود در دسترس انتخاب شود، عواقب وخيمي خواهد داشت؟ سوال اول: آيا اگر اقدامي نشود، وضعيت وخيمي ايجاد مي شود؟ سوال چهارم: آيا زمان كافي براي تحقيق و تأمل در مورد مسئله وجود دارد؟ آري (ممكن است) عدم اتخاذ تصميم مؤثر و منطقي براي حل مسئله خير اتخاذ تصميم مؤثر و منطقي براي حل مسئله مقايسه (شيوه هاي نامطلوب فردي در حل مسئله) با (شيوه حل منطقي مسئله)
موانع استفاده از فراگرد منطقي اتخاذ تصميم: 1 موانع استفاده از فراگرد منطقي اتخاذ تصميم: 1.تفاوت ارزشهاي اجتماعي تصميم گيرندگان 2.ناتواني در ارزيابي پيامدهاي هر تصميم 3.عدم اطمينان نسبت به اينده 4.اكتفا به راه حل رضايت بخش 5.اكتفا به عقلانيت نسبي 6.مصلحت انديشي با توجه به وضعيت
غلبه بر موانع فردي در حل مسئله: 1-اولويت بندي 2-كسب اطلاعات بيشتر 3-بررسي منظم و دقيق
روشها و فنون تصميم گيري: 1-تفكر خلاق 2-تحقيق در عمليات 3-به كار گيري استراتژيهاو مفاهيم زيربنايي
منابع پیچیدگی فراگرد تصمیم گیری در دنیای معاصر مشارکت افراد متعدد در تصمیم گیری اطلاعات میان رشته ای قضاوتهای ارزشی عوامل نامشهود شاخص های چندگانه آثار بلندمدت مخاطره وعدم اطمینان
دامهای ادراکی و رفتاری در تصمیم گیری: ۱. دام ظاهرنگری ۲ دامهای ادراکی و رفتاری در تصمیم گیری: ۱.دام ظاهرنگری ۲.دام تعهدات احساسی و اجتماعی ۳.دام اعتماد بیش از حد
مدل تصميم گيري Decision Making Model بررسي داخلي وخارجي موقعيت آيا اخذ تصميم موردنياز است ؟ خير بله آيا تصميم مورد نياز از نوع روتين است ؟ خير بله پيروي از رويه برنامه ريزي شده موجود اخذ يك تصميم برنامه ريزي نشده از طريق فرايند حل مساله بررسي نتايج
قفل هاي ذهني خلاقيت 1- جستجوي پاسخ صحيح Looking For The “right “ answer 2- كوشش دائمي براي منطق بودن Always Trying Tobe Logical 3- پيروي شديد از رويه ها The rules Strictly Fowlloing 4- تاكيد بر عملي بودن In Sisting on being Practical 5- اجتناب از ابهام Avoiding ambiguity 6- اجتناب از ترس و شكست Fearing and avoiding Failure 7- فراموش كردن , بازيگوشي Forgetting how to Play 8- بسيار تخصصي شدن Becoming too Specialized 9- عدم تمايل به مضحك جلوه نمودن Not Wanting to Look Foolish 10- تاكيد بر اينكه « خلاق نيستم » Saying “ I am not Creative “
مدل تصميم گيري مبتني بر ائتلاف برپا كردن بحث هاي جمعي و تغيير اهداف و مسائل شكل دهي عقايد مشترك تعيين اولويت مسائل اخذ حمايت اجتماعي براي تمركز بر مشكل و راه حل مدل تصميم گيري مبتني بر ائتلاف ابهام تضاد شكل دهي ائتلاف جستجو اطلاعات محدود است مديران محدوديت هاي زيادي دارند انجام يك جستجوي ساده استفاده از رويه هاي متعارف ايجاد راه حل راه حل مديران داراي اهداف , عقايد , ارزشها و تجارب متفاوت هستند اولين راه حلي كه مورد پذيرش ائتلاف كنندگان است
پایان