بسم الله الرحمن الرحیم

دانشگاه علامه طباطبائی ماهیت و آثار نقض احتمالی قرارداد اقساطی در کنوانسیون بیع بین المللی کالا 1980 وین و حقوق ایران استاد : آقای دکتر فیضی دانشجو : سید مهرزاد سرمد دوره دکتری حقوق خصوصی ترم 2 - 1392

ماهیت ( شناخت صورت مساله بر اساس تحلیل واژه ها و مفاهیم ) : قرارداد : قرارداد باید کامل باشد، از نظر : - کنوانسیون : بیع، کالا، بین المللی( با رعایت رزروها مثل کتبی بودن – فرانسه ) ( مواد 1 تا 4، 6، 8، 9، 11 تا 13 و 14 تا 24 کنوانسیون ) - حقوق های داخلی : ( ملی خریدار، فروشنده، محل عقد، محل تجارت طرفین ) ( اهلیت، مشروعیت، صحت و نفوذ، نقل مالکیت ومواد 4 و 15 و 18 کنوانسیون و . . . )

اقساط : - ( بلک لا ) : هر نوع توافقی که متضمن اجرا یا پرداخت در فواصل زمانی مختلف باشد. - ( یو اس لیــگال ) : توافقی که درآن پرداخت پول، تحویل کالا یا انجام خدمات معمولا باید در مواعد متفاوت یا بر اساس موارد و اتفاقات خاص انجام شود. - ( جعفری لنگرودی - ترمینولوژی حقوق ) : قسط قسمتی از دین است که در فواصل معین (مساوی یا نا مساوی) به داین یا قائم مقام او پرداخت می شود. - ( محمد حسین احمدی - سایت پژوشکده باقرالعلوم ) : منظور از بیع اقساطی آن است که درآن ثمن تقسیط و در چند نوبت پرداخت میگردد. تفاوت ها : - ثــمن یا کالا، موارد و اتفاقات خاص ( درخواست و نیاز مشتری ) - ایـــــــران : فقط پرداخت ثــمن، مواعد معین

انواع اقساط پذیرفته شده در کنوانسیون : - اقساط نسبت به تحویل کالا ( ماده 73 ) اقساط نسبت به پرداخت پول ( قواعد عام ) - اقساط نسبت به هردو

هر دو می توانند اقساطی باشند. قرارداد تجزیه پذیر : - قراردادی که اجزای قرارداد مستقل از یکدیگر قابل اجرا هستند . ( جویباری ) مثال : اجزای پودر شوینده یعنی بسته های یکسان در تعداد فراوان - خیار تبعض صفقه - قرارداد یکپارچه : - اجزای قرارداد هر کدام جزئی از یک کل هستند که بدون هم قابلیت استفاده برای منظور قرارداد را ندارند. مثال : یک کارخانه، اجزای یک فرمولاسیون هر دو می توانند اقساطی باشند.

نقض : انجام ندادن یک یا بخشی یا تمامی تعهدات قراردادی یا عرف رایج صنفی یا رویه معمول فی ما بین ( صدر ماده 45 ک ). تقسیم بندی نقض : 1 – شکلی ( بسته بندی، اینکوترمز و . . . )، ماهوی ( مشخصات فنی و . . . ) 2 – سبب ( عامل ) : فروشنده، خریدار، قوه قاهره 3 – زمان بررسی : رخ داده، در آینده 4 – تاثیر : اساسی، غیر اساسی 5 – قابل پیش بینی، غیر قابل پیش بینی

1 – شکلی و ماهوی : - درکنوانسیون تعهدات شکلی و ماهوی هردو مورد نظرند 1 – شکلی و ماهوی : - درکنوانسیون تعهدات شکلی و ماهوی هردو مورد نظرند . - کنوانسیون به تاثیر نقض توجه اساسی دارد. - حقوق ایران به خود نقض و موارد خاص ( خیارات ) دارد.

2 – سبب ( عامل ) : فروشنده : خریدار : - انجام ندادن هریک از تعهدات طرفین به موجب کنوانسیون ویا قرارداد یا رویه معمول طرفین یا عرف صنفی نقض محسوب است ( صدر ماده 45 ک ). - کنوانسیون تکمیلی است و می توان به تعهدات کاست یا افزود . فروشنده : تعهدات ( ماده 30 ک ) : تسلیم کالا، تسلیم مدارک، انتقال مالکیت ( مواد 31تا 44 ک ) خریدار : تعهدات ( ماده 53 ک ) : پرداخت پول و قبض کالا ( مواد 55 تا 60 ک ) - قوه قاهره : سبب هم باشد باید طرفین از آثار مخرب آن بکاهند ( مواد 86 تا 88 و اصل حسن نیت ماده 7 ) و لذا قصور طرفین نقض شمرده میشود.

3 – نسبت به زمان بررسی : - رخ داده ( مواد عام ) - در آینده رخ خواهد داد : قطعا (اعلام طرف یا ورشکستگی او)، یا احتمالا ( به کمک قراین علم آور نوعی تجاری و صنف مربوطه، در شرایط موجود ( بند های 2 و 3 ماده 73 ) ) ملهم از کامن لا و انگلیس ( صفایی و دیگران ص 224 و 225 )

در ایران نقض احتمالی پذیرفته و موثر نیست. نقض احتمالی در حقوق ایران : برای نقض در آینده : 1 - مواد 380 قانون مدنی برای مشتری مفلّس ( متروک با قوانین اعسار و ورشکستگی قانون تجارت ) 2 - ورشکستگی تاجر ( مواد 530 تا 534 قانون تجارت ) در هر دو مورد بالا : اولا : نقض در آینده قطعی است نه احتمالی، ثانیا : صرفا مربوط به مشتری و پرداخت ثمن است. در ایران نقض احتمالی پذیرفته و موثر نیست.

4 – از جهت تاثیر : - غیر اساسی : غیر از موارد بالا. - اساسی ( ماده 25 ک) : خسارت آنچنان مهم به طرف وارد آورد که او را از مقصود قرارداد محروم کند ( و قابل پیش بینی باشد و به ارکان قرارداد لطمه بزند - جویباری ). - خسارت تفسیر موسع دارد. - طبق ماده 6 ک افزودن یا کاستن به شروط و موارد نقض اساسی ممکن است. - غیر اساسی : غیر از موارد بالا. - کنوانسیون بیشتر به آثار نقض اهمیت می دهد. - ایران : تفکیک بین اساسی و غیر اساسی نداریم ( فقط در باره غبن، تسامح عرفی ملاک است) ، بیشتر به خود نقض تعهد اهمیت میدهد ( جویباری ) .

5 – از جهت قابلیت پیش بینی : - قابل پیش بینی ( ماده 74 ): مهم است . - معیارهای پیش بینی و حداکثر خسارت : پول باشد، در زمان انعقاد قابل پیش بینی باشد، براساس واقعیات موجود ویا بیان شده باشد، عرفی و صنفی باشد. - غیر قابل پیش بینی : منشاء اثر نیستند.

خلاصه تبیین ماهیت اجزای صورت مساله : - قرارداد ( سالم و نافذ با معیارهای کنوانسیون و قوانین ملی ) - تحویل کالا ویا پول به دفعات ( اقساط ) - نقض( اساسی ویا غیر اساسی، قابل پیش بینی ویا تصریحی ) - از سوی طرفین - در آینده ( احتمالی )

آثار ( نقض احتمالی ) : 1 - اختیارات مشترک برای طرفین 2- اختیارات خاص برای فقط یک طرف 3 – آثار بر قرارداد

الف - اختیارات مشترک : 1- تعلیق در اجرا ( حق حبس ) : بندهای 1 و 3 از ماده 71 ک. - مشترک بین اقساطی و غیر آن 2- ابطال کل قرارداد قبل از اجرا : بندهای 1 و 2 از ماده 72 ک. - بند 3 ماده 72 مبتنی بر قطع است نه احتمال ! 3 – ابطال قسط های آتی : بند 2 ماده 73 - بند 1 ماده 73 مبتنی بر نقض رخ داده است و نه احتمالی

ب – اختیارات یک طرفه ( خاص ) : 1 – ویژه بایع (بند 2 ماده 71 ) : جلو گیری از تسلیم کالای ارسال شده - حق حبس مواد 377 و 380 قانون مدنی و مواد 530تا 534 قانون تجارت ایران 2 – ویژه خریدار ( بند 3 از ماده 73 ) : ابطال اقساط قبلی ( کل قرارداد ) - به شرط یک پارچه بودن موضوع قرارداد

ج - آثار بر قرارداد : - در قراردادها اصل بر نفوذ و لزوم است و رعایت حسن نیت - جز در مورد ابطال (کتبی - ماده 26 ) قرارداد باقی است. - قرارداد در مدت تعلیق در اجرا ( حق حبس ) و مهلت اضافی مستعد فسخ است. - ضمانت های جبران خسارات ( بجز مهلت اضافی ) همواره باقی است.

نتیجه گیری : در کنوانسیون اقساط در هر سه معنی پول، کالا، پذیرفته است ( در ایران فقط ثمن ). در باره تحویل کالا به اقساط ماده خاص 73 وجود دارد . - نقض احتمالی در کنوانسیون مورد قبول و منشاء اثر است ( در ایران نیست ). ضمانت اجرای نقض احتمالی از تعلیق آغاز و تا ابطال قسط، ابطال نسبت به آتی و ابطال کل قرارداد ( و همواره جبران خسارات ) ادامه می یابد. - در ایران فقط برای : در آینده با قطعیت نقض، با حق حبس، موادی از قانون تجارت و خیار تبعض صفقه برای قراردادهای قابل تجزیه ضمانت اجرا ممکن است. - پیشنهاد : ایران برای پیوستن به کنوانسیون، مواد 71 تا 73 را دست کم در حالتی که هردو تاجر طرف قرارداد بین المللی ایرانی باشند، رزرو کند.

منابع : 1 – صفایی، دکتر سید حسین و دیگران، حقوق بیع بین المللی، نشر دانشگاه تهران، چاپ سوم 1390 2 - میرزا نژاد جویباری، دکتر اکبر، بحثی پیرامون نقض اساسی قرارداد در کنوانسیون 1980، 3 - میرزا نژاد جویباری، دکتر اکبر، فسخ جزیی یا تجزیه قرارداد در کنوانسیون 1980 و حقوق ایران – مجله حقوقی نشریه دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمهوری اسلامی ایران – شماره 29 – پاییز 1382 4 – حیاتی ، دکتر علی عباس، آثار فسخ در کنوانسیون بیع بین المللی کالا و حقوق مدنی ایران، مصر و فرانسه- 5 – قربانوند، دکتر محمد باقر، حق حبس یا تعلیق قرارداد در کنوانسیون 1980 با مطالعه تطبیقی در حقوق ایران- نشر همایش جهانی شدن حقوق و چالشهای آن 6 – ابهری ، دکتر حمید و کاویار، دکتر حسین- نظریه تقلیل خسارت در کنوانسیون 1980و حقوق ایران- دو فصلنامه علمی پژوهشی دانش حقوق مدنی، سال دوم، شماره اول، بهار و تابستان 1392 7 – باریکلو، دکتر علیرضا و خزایی، دکتر سیدعلی، اصل حسن نیت و پیامدهای آن در دوره پیش قرارداد – مجله حقوقی دادگستری، سال 75/ شماره 76/ زمستان 1390/ صص 53 تا 88 8 – رفیعی دکتر محمتقی و حسینی، منصوره، بررسی تطبیقی ضمانتهای اجرایی نقض قابل پیش بینی قراراداد در کنوانسیون بیع بین المللی کالا ، اصول قرارادادهای تجاری بین المللی و حقوق ایران- مجله مطالعات تطبیقی، دوره 3، شماره 2، پاییز و زمستان 1391، صص 41 تا 64 9 – احمدی، محمد حسین- بیع اقساطی – سایت پژوهشکده باقر العلوم 10- Honnold, John,o- Uniform law for Hnternational sales under the 1980 U.N. convention – 3rd edition, 1999 11 – Bullack, amy, Instalment contracts, casenotes,, Atg underwriters bulletin. 12 – Model contracts for small firms, legal guidence for doing international business, International Trade Center, Export impact for good, August 2010

پرسش، نقد و پیشنهاد

خدا نگهدار