O‘TKIR ICHAK TUTILISHI Toshkent Tibbiyot Akademiyasi Davolash fakulteti fakultet va gospital xirurgiya kafedrasi O‘TKIR ICHAK TUTILISHI

Dolzarbligi

Dolzarbligi

Dolzarbligi O‘tkir ichak tutilishi muammolarini o‘rganishda sobiq ittifoq jarroxlari ham o‘z hissalarini qo‘shgan, bu ular tomonidan yaratilgan monografiyalarda o‘z aksini topgan: I. M. Perelman (1937), P. N. Maslov (1953), D. P. Fedorov (1954), P. L. Selsovskiy (1954), D. P. Chuxrienko (1955), K. S. Simonyan (1961), A. S. Altshul (1962)

ICHAK TUTILISHI Ichak tutilishi – bu oshqozon-ichak trakti bo‘ylab tarkibiy qismini passajini to‘liq yoki qisman buzilishi bilan kechadigan kasallik. Ichak tutilish ko‘proq 40 yoshdan 60 yoshgacha bo‘lgan gruxlarda ko‘proq uchraydi. O‘IT yoz va kuz faslida ko‘proq uchraydi, bu ushbu fasllarda kletchatkaga boy usimlik moddalarini ko‘p iste'mol qilinishi bilan bog‘liq.

O‘IT uchrashi O‘IT barcha qorin bo‘shlig‘i patologiyalarining 3,8% tashkil etadi O‘zRda yiliga 100 ming axoliga 4-5 bemor to‘g‘ri keladi. Erkaklar va ayollar nisbati = 4:1

O‘ I T Klassifikatsiya A.G. Solovev (1983) Dinamik Mexanik tutilish Paralitik Spastik Obturatsion Strangulyasion Aralash

(obturatsion + strangulyasion) Aralash ichak tutilishi (obturatsion + strangulyasion) Invaginatsiya Chandiqli ichak tutilishi Rivojlanish poroklari oqibatidagi O‘IT Malrotatsiya Duplikatsiya Mekkel divertikuli

Paralitik ichak tutilishi sabablari Yiringli peritonit Charvining o‘ralishi O‘tli peritonit Terminal ileit Pankreatit Gemoperitoneum Jigar sanchig‘i Amaliyotdan keyingi ichak parezlari

Spastik ichak tutilishi sabablari Jigar sanchig‘i Gipoprotei- nemiya Гипопротеи- немия Askaridoz Уремия Uremiya Buyrak sanchig‘i Avitaminozlar Atsidoz Stress

Mexanik ichak tutilishi sabablari Chandiqli jarayonlar Ichak o‘ralishi Strangulyasion ichak tutilishi Invaginatsiya Tugun (chigal) bo‘lis

HIMEXANIK ICHAK TUTILISHI Askaridoz O‘t toshlari Obturatsion ichak tutilishi Yot jismlar Chandiqli strikturalar

Mexanik ichak tutilishi Ichak sili Ichak o‘smasi Obturatsion ichak tutilishi Boshqa a'zolar o‘smasi Ichakning tashqaridan ezilishi

Umumiy simptomatologiya, o‘tkir ichak tutilishi diagnostikasi Og‘riq Axlat va gaz tutilishi Simtomlar kvadrati Korin shishi Ko‘ngil aynash va qusish

Qorindagi og‘riq simptomining uchrashishi 100% 99,6% 83%

Og‘riqning qolishi Og‘riq Axlat va gaz tutilishi Simptomlar kvadrati Yoki Ko‘ngil aynash va qusish Qorin shishishi

Axlat va gaz tutilishining uchrashi 80% 64,7% 65%

Axlat va gaz tutilishi Og‘riq Оғриқ Simptomlar kvadrati Axlat va gaz bor Ko‘ngil aynash va qusish Qorin shishishi yo‘q vaqt

Ko‘ngil aynash va qusishning uchrashi 80% 73% 60%

Qusish Og‘riq Axlat va gaz tutilishi Simptomlar kvadrati bor Ko‘ngil aynash va qusish Qorin shishi yo‘q vaqt

Qorin shishishining uchrashi 82,5% 80% 75%

Umumiy qorin shishishi Og‘riq Axlat va gaz tutilishi Simptomlar kvadrati Chandiqli, yuqori va dinamik ichak tutilishi. Qorin shishishi Ko‘nigl aynash va qusish Yo‘q Umumiy qorin shishishi Lokal asimmetriya

Diagnostik algoritm A. Anamnez yig‘ish B. Ob'ektiv ko‘rik 1. Umymiy ko‘rik 2. Ob'ektiv qorin ko‘rigi a) ad oculus b) churra darvozalari ko‘rigi v) palpatsiya g) perkussiya d) auskultatsiya ye) O‘ITga xos simptomlar j) per rectum V. Instrumental tekshiruvlar G. Laborator tekshiruvlar

Diagnostic algorithm B. An objective examination of the patient А. History taking B. An objective examination of the patient 1. General examination 2. An objective examination of the abdomen a) ad oculus b) examination of hernial rings c) palpation g) percussion d) auscultation e) symptoms typical of IPOs g) per rectum V. Instrumental studies G. Laboratory studies

Shlange simptomi – ko‘rinadigan ichak peristaltikasi. Anshyuts (Buvre) simptomi - ichak tutilishi sababi yug‘on ichak distal qismlarida joylashganda ko‘r ichakning shishishi. Shlange simptomi – ko‘rinadigan ichak peristaltikasi.

Val simptomi Ko‘rinadigan asimmetriya Ko‘rinadigan peristaltika Yuqori timponit Paypaslanadigan ichak shishishi

Palpatsiya Chandiqli konglomerat Axlat yig‘imi O‘smalar Invaginat, ichak tugunlari Mandor simptomi– qorin devorining kuchli rigidligi, damlanagan to‘p konsistensiyasiga o‘xshash.

Sklyarov simptomi (1923 y.) – qorin devorining yon tomonini sekin silkiganda ”chayqalish shovqini” eshitiladi

Kivul simptomi – metallsimon aniq perkutor tovush Perkussiya Kivul simptomi – metallsimon aniq perkutor tovush

Auskultatsiya Grob tinchligi simptomi – peristaltik shovqinlarning passayishi va yo‘qolishi. Loteysen (Beyli ) simptomi – yurak tonlari va nafas shovqinlari eshitiladi Spasokukotskiy simptomi – “tushayotgan tomchilar” simptomi..

Per rectum Obuxov kasalxonasi yoki Girshprung simptomi Xogeneg simptomi Girshprung simptomi

Tekshiruv xajmi I. O‘tkazilishi shart c i t o: - Umummiy qon taxlili - Umumiy siydik taxlili - Qon bioximiyasi - Qon guruxi va rezus mansubligi - Qorin bo‘shlig‘i obzor rentgenoskopiyasi II. Ko‘rsatmalar bo‘yicha: - Qorin bo‘shlig‘i UTT - Ko‘krak qafasi retgenografiyasi - Oshqozon-ichak trakti bariyli passaji - Irrigografiya - Terapevt va reanimatolog konsultatsiyasi

Umumiy qon taxlili - Eritrotsitlar miqdori oshishi - Gematokritning oshishi - Leykotsitoz chapga siljish bilan - EChT usishi

Umumiy siydik taxlili Deyarli o‘zgarishsiz, lekin kasallikning sungi bosqishlarida proteinuriya,indikanuriya, silindruriya, kon shaklli elemenlari , oliguriya anuriyagacha kuzatilishi mumkin.

Qon bioximiyasi xloridlar, oqsil va kalsiyning miqdori tushishi Qoldiq azotning oshishi: mochevina, indikanlar Qon bioximiyasi Qonda qand miqdorining va protrombin indeksining oshishi Avval alkaloz keyin atsidoz rivojlanadi Eliktrolitlar balansining buzilishi – kaliy va natriy

Rentgenologik teshiruv Barcha O‘IT bilan bemorlarga o‘tkazilishi shart. «Turgan» xolatda, to‘g‘ri proeksiyada obzor R-skopiya yoki R-grafiya bajariladi. Bemor og‘ir axvolda bulib, tekshiruvni turgan xolatda o‘tkazib bo‘lmasa lateropozitsiya xolatida utkazish mumkin (yon bosh yotgan xolda).

Rentgenogrammada Kloybera kosachalari- ichak qovuzloqlarida yel va suyuqlik satxlari

Konturlangan yoki kerkring buklamlari (Keysi simptomi yoki «baliq skeleti» simptomi)

Gintse (Hintze) simptomi - Ichak tutilishining boshlang‘ich bosqichlarida aniqlanadigan Val simtomiga mos ichak qovuzlog‘ida, gazlar tuplanishi aniqlanishi mumkin (satxisiz suyuqlik).

Shtirlin simptomi – gazlarning ark ko‘rinishida yig‘ilishi

Kontrast tekshiruvlar -Irrigoskopiya -Yarimstakanli bariyli Shvars sinamisi

Ultratovush tekshiruvlari

O‘IT differensial diagnostikasi O‘TKIR APPENDITSIT MIOKARD INFARKTI O‘TKIR XOLETSISTIT O‘TKIR PANKREATIT BAZAL PLEVROPNEVMONIYA TESHIB O‘TUVCHI YARA BUYRAK SANCHIG‘I TUXUMDON KISTASI BURALISHI PERITONIT INFEKSION KASALLIKLAR MEZENTERIAL QON- -TOMIRLAR TROMBOZI

КОНСЕРВАТИВНЫЕ МЕРОПРИЯТИЯ ПРИ ОКН O‘ITda KONSeRVATIV ChORA-TADBIRLAR КОНСЕРВАТИВНЫЕ МЕРОПРИЯТИЯ ПРИ ОКН Рез.Сахибоев Д.П. Рук.Суннатов Р.Ж.

Konservativ chora-tadbirlar xajmi O‘IT Differen- siallanmagan Strangulyasion Obturatsion Dinamik 2 soatdan oshmagan, to‘liq xajmdagi KChT KChT 2 soatdan oshmagan xolda 3 kun davomida faqat KChT KChT o‘tkazilmaydi, faqat qisqa muddatli amaliyot oldi tayyorgarlik

KChT qarshi ko‘rsatmalar Axlat qusish bilan kechadigan barcha o‘tkazib yuborilgan bosqichlar Peritonit belgilari aniqlanganda ITning intoksikatsiya bilan kechadigan barcha turlari-taxikardiya,sianoz,AQB 110 mm.sim.ust past, suvsizlanish belgilari –quruq til, cho‘kkan ko‘zlar

KChTning asosiy yo‘nalishlari OITni bo‘shatish Vegetativ nerv sistemasiga ta'sir o‘tkazish

OITni bo‘shatish Ichaknig proksimal qismini bo‘shatish Ichaknig distal qismini bo‘shatish Ichakning uzun trubka yordamida intubatsiyasi Me'dani qalin zond yoki nazo- gastral trubka bilan yuvish Sifon klizma Tozalovchi klizma Axlat toshlarini qo‘l bilan olib tashlash

O‘ITning barcha turlari 2 va 3 bosqichda klizmalarga qarshi ko‘r-satma bo‘ladi (ushbu bosqichlarda ichak devorida distrofik o‘zga-rishlar yuz beradi. Bunda ichak ichidagi bosim oshishi xisobiga uning yorilishi kuzatilishi mumkin).

Vegetativ nerv sistemasiga ta'sir o‘tkazish ichak peristaltikasini kuchaytiruvchi vositalar ganglioblokator-larni qo‘llash Vegetativ nerv sistemasiga ta'sir o‘tkazish Вишневский усулида паранефрал новокаинли блокада Vishnevskiy usulida paranefral novokainli blokada эпидурал анестезия epidural anesteziya ichak elektrostimulyasiyasi ntixolinesteraz vositalar

O‘IT bilan bemorlarni davolash uch bosqichdan iborat: Operatsiyadan oldingi tyyorgarlik. Operativ davo. Operatsiyadan keyingi davr.

Operatsiyadan oldingi davrda Bemorning umummiy axvolini baxolash. Operatsion riskning darajasini aniqlash. Organizmning buzilgan funksiyalarini tiklash. OITning sekretor funksiyasini pasaytirish. Medikamentoz fon yaratish (premedikatsiya).

Tozalovchi klizma

Sifon klizma

Sifon klizma

Tiklash prinsiplari Anemiyani bartaraf etish. Og‘riq impulslarini blokada qilish. Glyukokortikoidlar. Parenximatoz a'zolar metabo-lizmini yaxshilash (riboksin, mildronat, essensiale forte va vitaminlar). Proteaza ingibitorlari

O‘tkir ichak tutilishida palliativ operatsiyalar

Palliativ operatsiyalar- bu kasal-likning asosiy sabalarini bartaraf etmasdan, bemorning umumiy axvolini yengillatishga qaratilgan operatsiyalar turilaridir.

O‘ITda palliativ operatsiyalarni qo‘llashga ko‘rsatmalar - og‘ir tarqalgan peritonit. - bemorning axvoli og‘irligi. - inoperabel saratonlar. - ingichka ichak uzunligining 1/3 qismini egallagan lokal chandiqli jarayon (konglomerat). - ichak qovuzlog‘ining o‘sma to‘qimasi bilan massiv infiltratsiyasi.

Yuqori ichak tutilishida qo‘llaniladigan palliativ operatsiyalar - ileostoma (trubkali, labsimon). - aylanib o‘tuvchi anastomozlar. - Nobl operatsiyasi (enteroptissiya).

Labsimon oqma qo‘yish

Osilgan enterostomiya

Aylanib o‘tuvchi anastomozlar (Braun bo‘yicha)

Enteroptissiya (Nobl usuli)

Past O‘IT qo‘laniladigan palliativ operatsiyalar (iliotransverzostoma)

Past O‘IT qo‘laniladigan palliativ operatsiyalar (transverzosigmostoma)

Yug‘on ichak trubkali oqmasi

Yug‘on ichak labsimon oqmasi

Mezosigmoplikatsiya (Gagenu-Torn bo‘yicha)

Doimiy notabiiy orqa teshigi (Lambre usuli)

Amaliyotdan keyingi asoratlar va o‘lim darajasi

Qorin oldi devori tomonidan asoratlar Yara yiringlashi Stomaning devoridan uzilishi Qorin oldi devori flegmonasi

Qorin bo‘shlig‘i abssesslari Qorin Qorin bo‘shlig‘ini bo‘shlig‘ini to‘liq yuvilmasligi Qorin bo‘shlig‘ini noadekvat drenajlash Qorin bo‘shlig‘i abssesslari Dializatni qorin bo‘shlig‘ida yig‘ilishi Noadekvat antibakterial terapiya

Qorin bo‘shlig‘i abssesslari

Xayotga noloyik ichaklarga Qon tomirlarini xaddan tashqari ko‘p boylanishi Yuqorikoviru- lentli mikro- flora Ichak choklari yetishmochiligi Devorlarini ko‘chli tortilishi Moddalar almashinuvi buzilishi Xayotga noloyik ichaklarga anastomoz qo‘yish

Operatsiyadan keyingi peritonit Choklar yetishmovchiligi Noadekvat drenajlash Operatsiyadan keyingi peritonit Stomaning qorin oldi devoridan uzilish Rivojlanayotgan abssesslarni yorilishi Intraoperatsion davrda qorin bo‘shlig‘ining noadekvat sanatsiyasi

Eventratsiya

Ichak oqmalari

Letalis Peritonit Doimiy belgilarini ichak parezi kuchayishi Gomeostaz buzilishlari Intoksikatsiya Infeksion- toksik shok Bemoring sillasi qurishi

Nospetsifik asoratlarda o‘lim sabalari Miokard infarkti O‘pka shishi Kardiogen shok O‘YuQye O‘Ne DVS sindrom Gipostatik pnevmoniya Ekssudativ plevrit O‘JBe Sepsis Oligouriya, anuriya