ÜRƏYİN İŞEMİK XƏSTƏLİYİNƏ ÜMUMİ BAXIŞ t.e.n Dr. Rəşad Mahmudov Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanası Ürək-Damar Xəstəlikləri Mərkəzinin rəhbəri

Ürəyin İşemik Xəstəliyi ? Koronar arteriyalarda olan daralmalar miokardın qan təchizatını azaldaraq İnfarkt, Aritmiya və Ürək çatışmazlığına səbəb olur.

Bütün səbəbli ölümlər !!! ÖLÜM (milyon) Kardiovaskulyar xəstəliklər Bədxassəli şişlər Travma Respirator infeksiya XAAX and asma HIV/AIDS Perinatal vəziyyət Həzm sistemi Diareya According to 2002 mortality figures compiled for the World Health Organization’s (WHO) World Health Report 2003: Shaping the Future, cardiovascular diseases (CVD) (mainly ischemic heart disease and stroke) were the leading global cause of death, accounting for approximately 16.6 million deaths, followed by cancer (7.1 million deaths), intentional and unintentional injuries (5.2 million), upper and lower respiratory infection (3.8 million), chronic obstructive pulmonary disease (COPD) and asthma (2.9 million), and human immunodeficiency virus/acquired immunodeficiency syndrome (HIV/AIDS) (2.8 million). Vərəm Uşaq xəstəlikləri Malyariya Diabet ÖLÜM (milyon) World Health Organization. The World Health Report 2003: Shaping the Future. 2003 1. World Health Organization. The World Health Report 2003: Shaping the Future. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2003.

Ürəyin İşemik Xəstəliyindən Ölüm !!! Hər 4.6 ölümdən birinin səbəbi Hər gün 2500 insan Hər 35 saniyədə 1 insan AHA Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee. Circulation. 2006;1-69

SƏBƏB NƏDİR ?

ATEROSKLEROZ Ateroskleroz xolesterinin damar divarına çökməsi nəticəsində yaranır. Zamanla bu proses sürətlənərək damar mənfəzinin ciddi daralmalarına və tam tutulmasına aparıb çıxarır. video 2

Ürəyin İşemik Xəstəliyinin risk faktorları Dəyişməyən Yaş Cins İrq İrsiyyət Lp(a) seviyyəsi Hemostatik faktorlar Ailəvi dislipidemiya Dəyişən Siqaret Dislipidemiya Glükoza intoleransı Hipertoniya Diyeta Alkoqol Hipodinamiya

Risk Faktorlarının yayılması 4 Risk Faktoru (< 1 %) Risk Faktorları Sigaret AT Dislipidemiya Diabet (N = 87,869) 3 Risk Faktoru Risk Faktoru yox 8.9 % 19.4 % 2 Risk Faktoru 27.8 % 62.4 % 43.0 % 1 Risk Faktoru Khot U et al, JAMA 2003;290:898-904

Ürəyin işemik xəstəliyinin təsnifatı 1.Qəfləti ürək ölümü 2.Stenokardiya -Stabil stenokardiya (I-IV funksional sinif) -Qeyri stabil stenokardiya İlk dəfə yaranan stenokardiya Proqressivləşən stenokardiya Erkən infarkt və əməliiyat sonrası stenokardiya Spontan stenokardiya 3. Ağrısız işemiya 4.Mikrovaskular stenokardiya (X sindrom) 5.Miokard İnfarktı Q dişli İnfarkt Q dişsiz İnfarkt 6.Postinfarkt kardioskleroz 7.Ürək çatışmazlığı 8.Aritmiya

Kəskin Koronar Sindrom Kəskin koronar sindrom nədir ? Kimlər risk altındadır ? Diaqnostika ? Müalicə taktikası ?

Kəskin koronar sindrom nədir ? Kəskin koronar sindrom bir və ya daha çox koronar arteriyada olan plakların yırtılması zamanı yaranır. Amerikada hər il 1000000 (milyon) insan miokard infarktı diaqnozu ilə xəstəxanaya daxil olur. Bunların da yarısı ölümcül olur. Ölümlərin çox hissəsi ST elevə miokard infarktlarında olur (STEMI). > 900,000 xəstə PTCA olunur

Kimlər risk altındadır ? Anamnezdə ÜİX, AH, Diabet olanlar. Ciddi qan itirmə cərrahi əməliyyat və travma. Dializdə olan və AV fistulası olan xəstələr (↑ oksigen tələbatı) O2 saturasionunda azalma (xüsusilə KOAH) Qızdırma, hipertireodizm, taxiaritmiyalar, uzunmüddətli hipotenziya,dərmanlar ( xüsusilə kokain).

6 aylıq ölüm 25 N = 21,761; 1985-1992 Diaqnoz və xəstəxanaya müraciət 20 15 Ölüm / 100 pts / ay Kəskin MI Qeyri stabil stenokardiya Stabil stenokardiya 10 5 0 1 2 3 4 5 6 Xəstəxanaya qəbuldan 1 ay sonra Duke Cardiovascular Database

Kəskin miokard infarktı, STEMI/ NSTEMI Diaqnozu Aşağıdakılardan ən az ikisi İşemiya simptomları Diaqnostik EKQ dəyişikliyi Plazmada kardial markerlərin artması

Kəskin koronar sindrom Hamm Lancet 358:1533,2001 Alqoritma Qəbulda Kəskin koronar sindrom İlkin diaqnoz Davies MJ Heart 83:361, 2000 EKQ ST Elevasiyasız ST Elevasiyalı NSTEMI Biokimyəvi Marker Miokard infarktı Son diaqnoz Qeyri stabil stenokardiya NQMI Qd MI

HƏSSAS PLAK

Qeyri stabil stenokardiya NSTEMI STEMI Damar tamamən tutulmamış Qeyri spesifik EKQ dəyişikliyi Normal kardial fermentlər Tromb yükü yüngül və orta dərəcədə miokard nekrozuna səbəb olacaq qədərdir. ST depresiya +/- T dişinin inversiyası (EKQ) Artan kardial fermentlər Tam trombotik tutulan koronar arteriya ST elevasiya və ya LBBB Artan kardial fermentlər Daha ciddi simptomlar

STEMI klinikası Ani başlayan halsızlıq,mədə bulantısı,tərləmə Döş qəfəsində ağrı. Huşun itirilməsinə səbəb ola biləcək aritmiyalar. Ani başlayan ağciyər ödemi Ani ölüm (%40)

STEMI –də ağrının xüsusiyyətləri Substernal bölgədə Basıcı, Sıxıcı,ağırlıq hissi 30 dəqiqədən uzun olur Çənə, çiyin, hər iki qol ya da epigastrik bölgəyə yayılır İstirahat ya da nitratla keçmir İstirahatda ya da yuxuda ağrı başlayabilir

Ağrının lokalizasiya yerləri

ST Depresiya və ya T dişinin Dinamik dəyişikliyi

ST-Seqment Elevasiyalı MI

Hiss dəstəsi ayaqcığının yeni yaranan blokadası (LBBB)

Kardial Markerlər CK-MB izoferment Troponin ( T, I) Daha çox spesifik və daha çox həssas 4-8 saat sonra qalxmağa başlayır 10-14 günə qədər qanda yüksək qalır Proqnostik əhəmiyyəti də vardır Troponin T Aorta, böyrək poly/dermatomiozit və.s. Qalxa bilər CK-MB izoferment 4-6 saat sonra qalxmağa başlayır və 24 saatda pik səviyyəyə çatır 36-48 saata qədər qanda yüksək səviyyədə qalır Qayıdan işemiyalarda diaqnostik əhəmiyyəti Troponinə görə yüksəkdir Artması Ölüm ilə pozitiv korrelyasiya vardır Travma əzələ xəstəliklərində və.s. Yalançı pozitiv ola bilər

Troponinin diaqnostik əhəmiyyəti 42 gün içində olan ölümlər 831 174 148 134 50 67  %

Kəskin koronar sindrom ? 10 dəq Biomarkerlər 12 aparmalı EKQ Non Kardiak diaqnoz Xronik stabil stenokardiya AKS ola bilər AKS mütləqdir ASA Antithrombin Beta Bloker Başqa səbəb axtar Medikal müşahidə KKS Protokolu

ST elevasiyasız Kəskin koronar sindrom Diaqnoz/risk değerləndirmə Fizik müayinə ÜİX olasılığını değerlendirmək (yaş.risk faktor, anamnez) EKQ İlk qarşılaşma Biokimya EXO Risk değerlendirmə Qanama riskinin değerlendirilməli Diaqnoz/risk değerləndirmə İNVAZİV strategiya Planlı ( >72 saat) Erkən (<72saat) Təcili Troponin seviyyesində artma Dinamik ST və T deyişikliyi İnfarktdan sonra erkən ağrı 6 ay içində PTCA Daha öncə BYPASS Orta –yüksək GRACE skoru LV disfunksion Qalıcı ağrı və ST deyişiklikləri LV disfunksiyası Ciddi aritmiyalar Ağrıda yeniləmə olmaması LV disfunksion olmaması Yeni EKQ deyişikliyi yox Troponində artma yox

ST elevasiyalı Kəskin koronar sindrom < 2saat içində PTCA mümkünmü > 12saat Hə Primer PTCA yox Qurtaran PTCA Simptomlara görə reperfuzion qərarı Yox Fibrinolizis Fibrinolizis effektli ? Hə 3-24 saat sonra angioqrafiya Ehtiyac varsa PTCA

Trombolitik müalicəyə mütləq əks göstərişlər Anamnezdə hemorragik insult Son 6 ay içərisində işemik insult Mərkəzi sinir sistemi zədələnmələri və ya şişləri Aktiv daxili qanama Aortanın disseksiyası Yaxın zamanda böyük cərrahiyə vəya travma Bilinən qanama diatezləri

Aspirin ve  bloker Oksigen Nitrogliserin Morfi ABCDE : Kəskin Koronar Sindromlarda Təcili müalicə ABCDE : Morfi Oksigen Nitrogliserin Aspirin ve  bloker

Səbriniz üçün Təşəkkürlər