تكنيك هاي ارزيابي پوسچر

پوسچر هاي نامطلوب از مهم ترين ريسك فاكتورهاي MSDS مي باشد در بسياري از شيوه هاي ارزيابي مواجهه با ريسك فاكتورهاي WMSDS پوسچر فرد هنگام كار موردمطالعه و بررسي قرار مي گيرد و بر اساس آن ميزان خطر تعيين و شيوه هاي بهبود شرايط كار ارائه مي شود.

وضعيت قرارگيري سر،تنه و اعضاي بدن در فضا هنگام انجام كار پوسچر يا وضعيت بدن: وضعيت قرارگيري سر،تنه و اعضاي بدن در فضا هنگام انجام كار دو پوسچر استاندارد: پوسچر ايستاده پوسچر نشسته

روش هاي متداول ارزيابي مواجهه با : WMSDS روش هاي مشاهده اي روش هاي مستقيم روش هاي خود گزارشي روش هاي فيزيولوژيكي - رواني

روش هاي مشاهده اي : الف: بر اساس ثبت قلم و كاغذ OWAS--Posture Gram--Gil &Tums—RULA—HAMA—Plibel—REBA—QEC—Posture Torgeting ب- بر اساس ثبت ويدئويي و كامپيوتر ARBAN—VERA—ROTA—TRAC—HARBO--PEO

روشهاي مستقيم : روش ارزيابي پوسچرهاي بدن بر اساس اندازه گيري مي باشد توسط وسايل مختلفي از قبيل : گونيامتر – استاديومتر – روش الكتروميوگرافي و.. انجام مي شود

روش هاي خودگزارشي: ارزيابي بار فيزيكي كار ، ناراحتي بدن و يا استرس شغلي از طريق روشهاي مختلفي از قبيل : Body Map - Borg scale – Nordic & niosh Questionnaire و چك ليستها و مصاحبه ها

OWAS Ovako Working Posture Analyzing System روش كاربردي آناليز پوسچرهاي نامناسب كار بر اساس سيستم كدگذاري مي باشد

هر پوسچر طبقه بندي شده در روش OWAS بوسيله يك كد چهار رقمي مشخص شده است كه اعداد آن نشان دهنده پوسچرهاي كمر، بازوهاو پاها بعلاوه بار يا تلاش و كوششي كه مورد نياز است مي باشد. در جمع كدهاي پوسچر امكان استفاده از كد پنجم نبز هست كه بيان گر فاز كاري است.

84 پوسچر تركيبي از پوسچرهاي كمر ، بازوها و پاها توسط محققين ارائه شده است

اولين رقم مربوط به پوسچر كمر مي باشد كه شامل 4 انتخاب مي باشد كد1 : ستون فقرات كشيده ومستقيم است كد2 : ستون فقرات خميده است كد3 : كمر در حال چرخش است كد4 : كمر خميده ودر حال چرخش است  

دومين رقم مربوط به پوسچر بازوهاست كه شامل 3 انتخاب مي باشد كد1 : هردو بازو پائي تر از ارتفاع شانه قرار دارند كد2 : يكي از بازوها در ارتفاع شانه يا بالاتر قار دارد كد3 : هر دو بازو در ارتفاع شانه يا بالاتر قرار دارند

سومين رقم مربوط به پوسچر پاها است كه شامل 7 انتخاب مي باشد كد2 : ايستاده با پاهاي كشيده و مستقيم كد3 : ايستاده با يك پاي صاف كد4 : ايستاده بر روي دو زانوي خميده كد5 : زانوزده بر روي يك زانوي خميده كد6 : زانو زده بر يك يا هر دو زانو كد7 : راه رفتن يا جابجاشدن  

چهارمين رقم مربوط به وزن بار يا نيروي مورد نياز است كه 3 حالت دارد كد 1: نيرو ي كمتر از 10 كيلوگرم كد 2: نيروي بين 20-10 كيلوگرم كد 3: نيروي بيشتر از 20 كيلوگرم  

مثال : فردي در حال وظيفه نظافتكاري است كد پوسچر: 212104 كمر كارگر در حين نظافتكاري به جلو خميده شده (2) هر دو بازوي كارگر پايين تر از ارتفاع شانه قار دارند (2) پاهاي فرد در حالت ايستاده به صورت كشيده و مستقيم است (2) و وزن بار يا نيروي اعمال شده در جريان فعاليت از 10 كيلو گرم كمتر است (1) پنجمين رقم يعني 04 نشان مي دهد كه پوسچر ثبت شده به صورت كد چهار رقمي در فاز كاري چهارم (جاروكشي) قرار داشته است.

ارزيابي پوسچرهاي كدگذاري شده:

تعيين اولويت اقدامات اصلاحي: 1- تعيين اولويت اقدامات اصلاحي براي تركيب پوسچرها 2- تعيين اولويت اقدامات اصلاحي براي پوسچر اندامها بطور جداگانه

تعيين اولويت اقدامات اصلاحي براي تركيب پوسچرها اثر تركيبي پوسچركمر، بازوهاو پاها و مقدار اعمال نيرو با توجه به كد چهار رقمي OWAS در نظر گرفته مي شود و اولويت اقدامات اصلاحي تعيين مي شود

فردي در حال جابجايي بار 10 كيلويي است ستون فقرات پشت خميده (2) بالابودن بازوها در بالاتر از حد شانه(3) پاها صاف در وضعيت ايستاده( 2) وزن بار 10 كيلوگرم ( 1) كد عددي پوسچر 2321 سطح اقدامات اصلاحي برابر با 2 مي شود توصيه OWAS: اين پوسچر در آينده نزديك بايد اصلاح شود

تعيين اولويت اقدامات اصلاحي براي پوسچر اندامها بطور جداگانه در اين حالت درصد زماني تماس بر اساس زمان صرف در پوسچر هر قسمت بدن تعيين شود.در اين حالت مقدار وزن بار تاثيري در تعيين اولويت اقدامات اصلاحي ندارد

كد پوسچر: 4123 سطح اولويت اقدامات اصلاحي : 3 اقدام اصلاحي : هرچه سريعتر بايد انجام شود

كد پوسچر : 2321 سطح اولويت اقدامات اصلاحي : 2 اقدام اصلاحي : بايستي در آينده نزديك انجام شود

كد پوسچر : 1221 سطح اقدامات اصلاحي : 1 اقدام اصلاحي : نياز نيست كد پوسچر : 1221 سطح اقدامات اصلاحي : 1 اقدام اصلاحي : نياز نيست

كد پوسچر : 2121 سطح اقدامات اصلاحي: 2 اقدام اصلاحي : درآينده نزديك لازم است

كد پوسچر : 2323 سطح اقدام اصلاحي : 1 اقدام اصلاحي : نيازي نيست كد پوسچر : 2323 سطح اقدام اصلاحي : 1 اقدام اصلاحي : نيازي نيست

RULA Rapid Upper Limb Assessment ارزيابي سريع اندام فوقاني در اين روش ارزيابي با استفاده از دياگرام هايي از پوسچر اندامهاي بدن و جدول هايي براي امتيازگذاري مواجهه با ريسك فاكتورهاي اختلالات اسكلتي – عضلاني اندام فوقاني انجام مي گيرد

ريسك فاكتورهاي مورد ارزيابي در روش RULA : تعداد حركتها كار عضلاني استاتيك نيروي اعمال شده پوسچر هاي تحميلي به فرد در حين كار

مراحل اجراي روش RULA : مرحله اول : مشاهده و ثبت و ضعيت كار مرحله دوم : امتياز دهي مرحله سوم : سطح ا قدامات

مرحله اول : مشاهده و ثبت و ضعيت كار اعضاي بدن به دو گروه A و B طبقه بندي مي شوند: گروه A : شامل بازوها ، ساعد و مچ دست گروه B : شامل گردن ، تنه . پاها دامنه حركت هر عضو بدن به بخشهايي تقسيم شده و هر بخش طوري شماره گذاري مي شوند كه شماره يك براي دامنه اي از حركت است كه ريسك خطر حداقل مي باشد. با افزايش نمره وضعيت انجام كار عضو ريسك افزايش مي يابد

جدول امتيازگذاري RULA

مرحله سوم : تعيين سطح اقدامات اصلاحي امتياز 1 يا 2 مشخص مي كند كه اگر پوسچر براي مدت طولاني تكرار نشود ويا در آن حالت باقي نماند قابل قبول است امتياز 3 يا 4 مشخص مي كند كه بايستي بررسي هاي دقيق و بيشتري روي پوسچر صورت بگيرد و احتمالا تغييراتي نيز لازم است امتياز 5 يا 6 نشان مي دهد كه بايستي به زودي تغييرات و اصلاحات صورت بگيرد امتياز 7 يا بيشتر نشان مي دهد كه تغييرات و اصلاحات بايستي سريعا به همرا ه بررسي هاي دقيق تر صورت پذيرد

مثال: فردي مشغول عمليات رفوگري مي باشد وضعيت كار نشسته ، زانو خم شده ، گردن و كمر به شدت خم شده است

امتياز استفاده از عضله براي هر دو دست : 1 امتياز نيروي اعمالي بذاي هر دو دست : صفر امتياز نهايي براي هر دو دست : 6 سطح اولويت : 3 اقدام اصلاحي : تغييرات در آينده نزديك

REBA Rapid Entire Body Assessment ارزيابي سريع كل بدن روشي براي ارزيابي پوسچر در فعاليتهايي است كه با وضعيتهاي بدني متنوع همراه باشد

مراحل اجراي روش REBA : مرحله اول : مشاهده و ثبت وضعيت كار امتياز دهي امتياز نهايي و سطح اولويت اقدامات اصلاحي

در اين روش اعضاي بدن به دو گروه A و B طبقه بندي مي شوند مرحله اول : مشاهده و ثبت وضعيت كار براي ارزيابي پوسچر بدن بايد وظايف بحراني يك شغل را انتخاب و براي هر وظيفه محدوده و جهت حركت پوسچر اعضاي بدن مشخص شود. مرحله دوم : امتياز بندي در اين روش اعضاي بدن به دو گروه A و B طبقه بندي مي شوند گروه A : تنه ، گردن و پاها گروه B : شانه ها ، آرنج و مچ دست

جدول امتيازگذاري REBA :

سطح اولويت اقدامات : ضرورت عملكرد سطح عملكرد اصلاحي سطح خطر امتياز REBA ضروري نيست فابل چشم پوشي 1 شايد ضروري باشد كم 3-2 ضروري است 2 متوسط 7-4 هرچه زودتر ضروري است 3 بالا 10-8 فورا ضروري است 4 خيلي بالا 15-11

QEC Quick Exposure Checklist ارزيابي سريع مواجهه ابزاري براي تعيين توام ريسك فاكتورهاي ايجاد كننده بيماريهاي اسكلتي – عضلاني ناشي از كار و اختلالات روحي و رواني است

خصوصيات ويژه روش QEC : سرعت ارزيابي ارزيابي توام و متقابل مشاهده گر و شاغل خصوصيات افراد مثل سابقه كار ، سن، جنس ، تجربه و... مدنظر قرار مي گيرد مشاغل و پستهاي كاري مستقلا ارزيابي مي شوند

مراحل ا رزيابي سطح مواجهه در روش QEC : 1- تعيين اولويتها ( كدام شغل يا وظيفه در اولويت ارزيابي قرار دارند 2- ارزيابي سطح مواجهه نواحي گوناگون بدن 3- محاسبه امتياز نهايي مواجهه 4- تفسير نتايج 5- تعيين سطح اقدامات اصلاحي

امتياز گذاري بر اساس ارزيابي تحليل گر و كارگر امتياز گذاري بر اساس ارزيابي تحليل گر و كارگر

ارزيابي سطح مواجهه براي نواحي بدن: امتياز ناحيه بسيار بالا بالا متوسط پايين 56-41 40-31 30-21 20-10 كمر شانه / بازو مچ دست دست 18-16 14-12 10-8 6-4 گردن

ارزيابي مواجهه براي كل بدن : امتياز كل بدن قابل قبول كمتر از 40 % مطالعه بيشتر لازم است 41 % تا 50 % مطالعه بيشتر لازم است و عملكردهاي اصلاحي در آينده نزديك بايد انجام شود. 51 % تا 70 % مطالعه بيشتر لازم است و عملكردهاي اصلاحي بايد فورا انجام شود. بيش از 70%