کنفرانس دیابت ارایه دهنده : هادی عبداله زاد، دکترای تغذیه به نام خدا کنفرانس دیابت ارایه دهنده : هادی عبداله زاد، دکترای تغذیه گروه تغذیه، دانشکدۀ بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه
عناوین تعریف دیابت شیوع انواع دیابت عوارض معیارهای تشخیص دیابت
تعریف دیابت يك اختلال چندعاملي است كه بـا افزايش مزمن قند خون (هيپرگليسمي) مشخصميشود و نـاشي از اختـلال در تـرشح يـا عمل انسولين و يا هر دوي آنها ست. ديابت یک بيماری متابوليک ديابت با اختلالدر متابوليسم گلوكز، پروتئين و چـربي همراه است و افـزايش مزمن قند خون مـوجب تخريب، اختلال عمل و نارسايي عضوهاي مختلف بهخصوص در چشمها، كليهها، اعصاب، قلب و عروق ميشـود. دیابت باعث افزایش چشمگیری در میزان مرگ و میر افراد میشود به همین دلیل تشحیص و درمان زود هنگام آن میتواند در کاهش آن بسیار موثر باشد.
شیوع ديابت International Diabetes Federation, 2014
شیوع ديابت World Health Organization – Diabetes country profiles, 2016
انواع دیابت 1. دیابت نوع 1 2. دیابت نوع 2 3. دیابت بارداری 4. پره دیابت 5. انواع دیگر دیابت
دیابت نوع 1 5 تا 10% تمام دیابت ها را شامل می شود. مشخصه بارز آن تخریب سلول های بتای پانکراس توسط عوامل ایمونولوژیکی است شکل دیگر آن هم دیابت ایدیوپاتیک در افراد مستعد از نظر ژنتیکی است. عوامل ایمنی رایج در این بیماری شامل آنتی بادیهای ضد سلول های بتا، ضد انسولین می باشد. انسولین آندوژن به دلیل تهاجم آنتی بادی ها معمولاً وجود ندارد. به تزریق انسولین برای نجات زندگی نیاز دارند.
دیابت نوع 1 در هر سنی بروز میکند معمولا در سن جوانی(زیر 30) بیشتر رخ میدهد. پیک آن در دختران 10-12 سال و پسران 12-14 سال است. معمولا در موقع تشخیص بیمار بسیار لاغر است و کاهش وزن نیز دارد و با تشنگی بیش از حد روبروست. تخریب سلول های بتا و فقدان انسولین مستعد ابتلا کتواسیدوز دیابتی هستند.
دیابت نوع 1 نشانه های بیماری: هیپرگلیسمی پلی اوریPolyuria پلی دیپسی Polydipsia کاهش بیش از حد وزن
دیابت نوع 1 عوارض بیماری: کتواسیدوز بیماریهای میکرو واسکولار بیماری عروق کرونر قلب عروق محیطی و عروق مغزی بیماریهای ماکرو واسکولار رتینوپاتی نفروپاتی نوروپاتی
اتیولوژی دیابت نوع 1 در ابتدا اغلب در اثر يك پديدهي اتوايميون سلولهاي پانكراس بهصورت مزمن تخريبميشوند و اين پديده را با يـافتن آنتيباديهـاي ضـد سلولهـاي جزيرهاي(ISLET CELL) ميتوان نشانداد. البته در تعداد كمي از افـراد پـديـدهي اتوايميون ديـدهنميشود كه ديابت نـوع 1 ايديوپـاتيك نـامگـذاري ميشـود. اين افراد مستعد ايجـاد كتواسيدوز هستند.
دیابت نوع 2 90 تا 95% تمام دیابت ها را شامل می شود. غالباً در سنین بالای 30 سال اتفاق می افتد هر چند ممکن است زودتر نیز شروع شود. ترکیبی از مقاومت انسولین (کاهش یا عدم پاسخ بافتها به انسولین) با ناکارآیی سلولهای بتا (کاهش مقدار انسولین آندوژن) بسیاری از بیماران درکوتاه مدت و بلند مدت جهت پیشگیری از هیپرگلیسمی نیاز به انسولین دارند.
ریسک فاکتورها سابقه ابتلا به دیابت در خانواده سطح فعالیت فیزیکی پایین چاقی(<BMI25kg) نژاد بالا رفتن سن (بیشتر یا مساوی 45) سابقه اختلال درآزمایش گلوکز ناشتا یا اختلال تحمل گلوکز هیپرتانسیون( فشارخون بیشتر از 140/90 mmHg ) سطح کلسترولHDL کمتر از 35mg/dl سطح تری گلیسیرید بیشتر 250mg/dl سابقه دیابت حاملگی و یا تولد کودک با وزن بیشتر از 4/5 کیلوگرم PCOS
دیابت نوع 2 نشانه های بیماری: هیپرگلیسمی خستگی پلی اوریPolyuria پلی دیپسی Polydipsia
دیابت نوع 2 عوارض بیماری: چاقی مرکزی هیپرتانسیون دیس لیپیدمی
دیابت بارداری در طی 3 ماهه دوم و یا سوم حاملگی رخ می دهد. افراد دیابتی باردار در این گروه قرار نمی گیرند. به علت هورمون های مترشحه از جفت که عملکرد انسولین را مهار می کند و افزایش وزن ایجاد می شود. خطر تولد جنین ماکروزم وجود دارد. تزریق انسولین برای کنترل بیماری ضروری می باشد. در حدود 7% حاملگی ها اتفاق می افتد بعد از بارداری 90% زنان بهبود می یابند ولی 5 تا 10% آنان به دیابت نوع 2 مبتلا میشوند. 40 تا 60% در طی 10 سال بعد به دیابت مبتلا می شوند. تست تحمل گلوکز در هفته های 24 تا28 حاملگی برای تمام زنان باردار بایستی انجام شودکه موارد زیر را دارا باشند: سن بالای25 سال وزیر 25 بهمراه چاقی، سابقه خانوادگی هر اندازه از عدم تحمل گلوكز كه براي اولين بار طي دوران حاملگي بهوجود آمده يا مشخصشود، ديابت حاملگي ناميدهميشود. تشخيص باليني GDM بسيار مهم بوده و درمان آن شامل رژيم غذايي و درصورت لزوم تزريق انسولين و مراقبت جنين قبل از زايمان است تا بتوان عوارض آن را كه شامل مرگ، آسيبهاي جنيني، آسيبهاي حين زايمان و عوارض در مادر مثل افزايش تعداد سزارين و فشار خون مزمن است كاهشداد. در اغلب زنان بعد از زايمان وضعيت تنظيم گلوكز خون به حد طبيعي بازميگردد. اگرچه تعدادي از بيماران GMD ممكناست بعد از زايمان دچار ديابت شوند. اما، اين افراد بايد 6 هفته بعد از ختم حاملگي دوباره معاينهشده و طبق تعريف ديابت و براساس ميزان قند خون ارزيابيشوند. زنان بارداري كه كمتر از 25 سال سن دارند، با وزن طبيعي و بدون سابقهي ديابت در خانوادهي درجه يك(پدر، مادر، خواهر يا برادر)، كمتر درمعرض خطر ابتلا به ديابت حاملگي هستند.
پره دیابت اختلال در تعادل گلوکز: مرحله ایست بین سلامت و دیابت IFG (اختلال در گلوکز ناشتا) IGT (اختلال در تحمل گلوکز) مرحله ایست بین سلامت و دیابت بیماری نیست ولی عامل خطر برای دیابت و بیماریهای قلبی عروقی است بدون علایم میزان گلوکز بالاتر از طبیعی است ولی درحدی نیست که فرد دیابتی تلقی شود. هم در افراد چاق و هم غیرچاق
انواع دیگر دیابت بيماري پانكراس اگزوكرين(پانكراتيت، نئوپلاسم، فيبروزسيستيك و ...) جراحی عفونت سایر بیماریها داروها و مواد شیمیایی 1 تا 5% کل دیابتها را تشکیل میدهند. داروها و مواد شيميايي: واكور، پنتاميدين و گلوكوكورتيكوئيدها، هورمونهاي تيروئيد، ديازوكسايد، آگونيستهاي بتـا آدرنرژيك، تيازيدهـا، فنيتوئين، آلفاانترفـرون و ... عفونتها: سرخجهي مادرزادي، سيتومگالوويروس و ... اختلال سيستم ايمني(انواع غير شايع ديابت): سندرم Stiff-man و ... سندرمهاي ژنتيكي گـاهي در ارتباط با ديـابت هستند مـانند: سندرم داون، كلاين فلتر، تـرنـر، آتاكسي فردريكشن و.
معیارهای تشخیص دیابت ADA
معیارهای تشخیص دیابت بارداری ADA
C متشکرم A
Prediabetes = IFG or IGT وضعيت پره ديابتيك Prediabetes = IFG or IGT بيش از يكچهارم مبتلايان به IGT و حدود 8 ـ 3% مبتلايان به IFG در 3 الي 5 سال آينده دچار ديابت ميشوند و اگر اين افراد مبتلا به ديابت هم نشوند در معرض عوارض ماكرواسكولر (مانند بيماريهاي عروق كرونري، مغزي و اندامها) قرار دارند. 200-140 126-100