سرمازدگي كاهش دماي بدن به زير 35 درجه سانتيگراد وقتي بدن به هر علتي حرارت از دست بدهد با كاهش جريان خون پوست، لرز ايجاد مي‌شود لرز يك مكانيسم دفاعي است و با افزايش سوخت و ساز تلاش مي‌كند تعادل برقرار كند و دماي بدن را حدود 37 درجه سانتيگراد نگه دارد اگر اين تعادل بهم بخورد مثلاً بدن در معرض سرماي بيش از حد قرار گيرد و يا انرژي كافي براي سوخت و ساز نداشته باشد ديگر نمي‌تواند دماي لازم را حفظ كند و دماي بدن اندك اندك افت مي‌كند همزمان با اين كاهش دما عملكرد دستگاه‌هاي مختلف بدن مانند مغز، گردش خون كليه‌ها و ماهيچه‌ها دچار اختلال مي‌شوند كم كم با پيشرفت افت دما اين دستگاه‌ها كه براي فعاليت نياز به دماي 37 درجه دارند از كار مي‌افتند
آسيب هاي ناشي از سرما (COLD INJURIES) تعريف : آسيب ناشي از مواجهه بدن با سرما است دو دسته : سرما زدگي يا frostbite كه معمولاً در انتهاي اندام ها ، گوش و نوك بيني ديده مي شود . هيپوترمي يا كاهش شديد درجه حرارت مركزي بدن(درجه حرارت مركزي كمتر از 35 درجه سانتيگراد) پاتوفيزيولوژي : كريستال يخ در داخل يا بين سلول ها ايجاد مي شود كه در پمپ سديم دخالت كرده و منجر به پاره شدن غشاء سلول مي گردد .آسيب بيشتر ممكن است باعث تجمع گلبول ها ي قرمز و پلاكت شود كه ايجاد ميكروآمبولي و ترومبوز مي نمايد
علایم بالینی علائم اوليه سرمازدگي تا زمان پيشرفت آسيب، آشكار نمي‌شود علائم : خارش پوست ، وجود مناطق سرد ، سفت ، سفيد ،بي حس و كرختی يكي از اولين علائم سرمازدگي احتمالي، احساس سوزن سوزن شدن در ناحيه‌اي است كه دچار سرمازدگي مي‌شود بايد به كودكان تأكيد كرد تا در صورت شروع احساس سوزن سوزن شدن در هر كجاي بدن خيلي سريع به منزل باز گردند در صورتي‌كه آسيب پيشرفت كند ناحيه سرمازده رنگ پريده و حتي حالت يخ زده و منجمد پيدا مي كند سرمازدگي ممكن است سطحي باشد كه در اين صورت فقط به پوست آسيب مي‌رسد در صورتي كه سرمازدگي عميق باشد به اعصاب، عروق خوني و حتي استخوان‌ها آسيب مي‌رسد
درمان سرمازدگي گرم كردن عضو آسيب ديده (بايد به ترتيب خاصي صورت گيرد) اگر به سرمازدگي مشكوك شديد فوراً كودك را از محيط سرما دور كنيد تا آسيب بيشتري نبيند. گرم كردن سريع توسط آب با دماي 40 تا42درجه سانتيگراد(با كنترل دقيق درجه حرارت آن) معمولاً بين 15تا30دقيقه كافي است درجه حرارت آب با دماسنج سنجيده شود و بر اساس حدس و گمان عمل نشود استفاده از آبي بسيار داغ باعث سوختگي مي‌شود ( ناحيه سرمازده فاقد احساس درد است) اگر حمام آب گرم در دسترس نيست بايد با قسمت‌هاي ديگر بدن، كه گرم هستند عضو سرمازده را گرم كرد عضو سرمازده را مي‌توان در حوله يا ملحفه‌اي گرم پيچيد (از پيچيدن سخت عضو پرهيز شود، زيرا با اين كار تخريب و آسيب بافتي بيشتر مي‌شود) اگر ناحيه سرمازده پس از گرم شدن دوباره يخ بزند آسيب بافتي افزايش مي‌يابد
خارج كردن همه لباس هاي خيس از بدن باز كردن تمام لباس هاي فشاري مثل دستكش ، پوتين ، كمربند ، جوراب و . بالا قرار دادن اندام اجتناب از سيگار و دود گرم كردن توسط وسايل حرارتي به هر شكل ممنوع است( باعث سوختگي مي شود .) ماساژ دادن عضو به هر دليل ممنوع است (باعث افزايش صدمه مي شود) تاول هاي حاوي مايع روشن بايد توسط قيچي دبريدمان شده و مايع داخل آن شستشو داده شود.)تاولهای خونی باز نشود). استفاده از كرم هاي ضد پروستاگلاندين مثل كرم Aloe Vera هر 6 ساعت روي محل آسيب ديده
تاول ها ي حاوي مايع خوني نبايد دستكاري شود در مواردي كه خونرساني به اندام دچار اشكال است اسكارتومي و فاشيوتومي در نظر گرفته شود استفاده از داروهاي ضد پروستاگلاندين مثل ايبوپروفن خوراكي به ميزان5تا 10 میلی گرم به از اي هر كيلوگرم وزن هر8-6ساعت استفاده از مسكن هاي قوي مثل مر فين پروفيلاكسي براي كزاز در موارد شديد استفاده از آنتي بيوتيك پروفيلاكتيك تزريقي مثل سفالوسپورين نسل اول هيدروتراپي و فيزيوتراپي داخل آب ولرم از روز دوم به بعد درمورد آمپوتاسيون انتهاي اندام ها بسيار به كندي تصميم گرفته مي شود(حداقل يك تا شش ماه بعد پانسمان به صورت روزانه مكرر
هيپوترمي علائم : لتارژي شديد ، عدم هماهنگي ، آپاتي و به دنبال تحريك پذ يري ، توهم و در نها يت درجه حرارت ركتال كمتر از 34 درجه سانتيگراد در تشخيص بسيار كمك كننده است.
خارج كردن بيمار از محيط سرد خارج كردن لباس هاي خيس از بدن باز كردن تمام لباس هاي فشاري مثل دستكش ، پوتين ، كمربند ، جوراب و . . . اندازه گيري درجه حرارت بدن (ترمومترهاي پزشكي درجه حرارت كمتر از 36 درجه را نشان نمي دهند وبراي اين كار بهتر است از ترمومترهاي آزمايشگاه استفاده كرد ماساژ ندهيد از پتو استفاده نكنيد استفاده از پوشش هايي كه خود گرما دارند مثل پتو هاي گرم(پتوي برقي) مجاز است بهترين درمان افزايش درجه حرارت مركزي بدن با استفاده از غوطه ور كردن در آب 42 -40 درجه سانتيگراد است (با كنترل دقيق درجه حرارت آن) تا زماني كه درجه حرارت مركزي به 37 درجه برسد. راههاي ديگر درمان :دياليز صفاقي با محلول گرم ، تزريق سرم گرم و بهتر از همه اينتوباسيون و تهويه مصنوعي با هوا يا اكسيژن گرم است . مانيتورينگ دقيق از نظر فشار خون ، نبض ، دفع ادرار ، الكتروكارديوگرافي ، فشار وريد مركز ي ضرور ي است . بيمار از نظر آريتمي قلبي كنترل گردد تجويز سرم رينگر لاكتات گرم با حجم كافي
براي پيشگيري از سرمازدگي كودكان چه بايد كرد؟ در فصل زمستان از تمام كودكان، بويژه آن‌هايي كه به ورزش‌هاي زمستاني مي‌پردازند بايد به دقت مراقبت نمود لباس‌هاي چند لايه به كودك پوشاند تا حرارت بدن او خارج نشود تمام ورزش‌هاي زمستاني بايد به صورت گروهي انجام شود هيچ كس نبايد به تنهايي به اين قبيل ورزش‌ها بپردازد ( اگر آسيبي اتفاق افتاد هميشه كسي براي كمك حضور داشته باشد) بيشترين اندام‌هايي كه در معرض خطر سرمازدگي قرار دارند، دست، پا و بخش‌هايي مثل گوش‌ها، بيني و انگشتان است ( اندام‌هايي كه در معرض هواي آزاد قرار مي‌گيرند) محافظت از اين قسمت‌ها با كمك كلاه، دستكش، شال گردن و چكمه‌هاي ضد آب مي‌تواند كمك كننده باشد لباس و چكمه نبايد خيلي سخت و تنگ باشد كه باعث اختلال در گردش خون شود و بايد پس از خيس شدن تعويض شوند