Copyright © John O’Connor For non-commercial purposes only….. Enjoy! Veicteoir & Scálacha Copyright © John O’Connor St. Farnan’s PPS Prosperous For non-commercial purposes only….. Enjoy! Comments/suggestions please to the SLSS physics website forum @ http://physics.slss.ie/forum

Scalacha Cainníocht le méid amháin agus gan aon treo i spás Sámplaí: Fad Achar Toirt Am Mais

Veicteoir Cainníocht le méid agus treo i spás. Sámplaí Díláithriú Treoluas Luasghéarú Fórsa

Léaráidí veicteoireacha Taispeántar iad le saighead Léiríonn fad an saighéid méid an veicteoir Léiríonn treo an saighéid treo an veicteoir

Comhthoradh 2 veicteoir Is éard e comhthoradh 2 veicteoir ná suim ná éifeacht na dhá veicteoir le chéile Veicteoir sa threo chéanna: 6 N 4 N = 10 N 6 m = 10 m 4 m Veicteoir i dtreo urchomhaireacha: 6 m s-1 10 m s-1 = 4 m s-1 6 N 10 N = 4 N

Dlí an Chomhthreomharáin Nuair atá veicteoir ceangailte eireaball le eireaball Críochnaigh an comhthreomharáin Is é an comhthoradh ná an trasnán. Dlí an triantáin Nuair atá dhá veicteoir ceangailte ceann le eireaball Tarraing an comhthoradh trí an triantán a chríochnú.

Fadhb: Comhthoradh dhá veicteoir 2004 HL Section B Q5 (a) Cuirtear 2 fhórsa ar chorp. Cad é méid agus treo an chomhthoraidh? Freagra Criochnaigh an comhthreomharán Léiríonn an trasnán ac an comhthoradh Is féidir méid an chomhthoraidh a aimsiú le Piotagarais 12 N a d θ 5 N 13 N 5 b c 12 Fórsa Comhthorach = 13 N 67º with the 5 N force

Fadhb: Comhthoradh 3 veicteoir Faigh méid fórsa comhthoradh na 3 veicteoir thíos. Freagra Faigh comhthoradh na dhá 5N ar dtús(do right angles first) 5 d c 7.07 N Anois comhthoradh 10 N agus 7.07 N f 5 N 5 90º Tá siad ar líne dhíreach (45º + 135º = 180º) agus i dtreo úrchomhaireach 45º θ a 2.93 N b 5 N 135º Comhthoradh= 10 N – 7.07 N = 2.93 N i dtreo an fhórsa10 N 10 N

Recap Cad is scalach ann? Tabhair 2 shampla Cad is veicteoir ann? Conas a léirítear veicteoir? Cad is comhthoradh 2 veicteoir? Cad é dlí an triantáin? Cad é dlí an chomhthreomharáin?

Veicteoir a thaifeach ina dhá pháirt ingéarach Ag taifigh veicteoir ina cuidithe – a mhalairt den obair a rinneamar ag fáil an comhthoradh De ghnáth faightear cuithithe ata ingéarach lena chéile that are perpendicular to each other Anseo taifítear veicteoir ina chuidí x agus a chuidí y v y x

Feidhmeanna praiticiúla Anseo tábla á tharraingt faoi fhórsa 50N ag uilleann 30º leis an gcothromanach Nuair a dhéantar an veicteoir a thaifigh is féidir a fheiceáil go bhfuil sé sin mar an gcéanna le tábla a tharraingt suas le fórsa 25N agus trasna le fórsa 43.3N. 50 N y=25 N 30º x=43.3 N Is féidir a fheiceáil go mbeidh sé níos éifeachtaí an 50N a chur i bhfeidhm go cothromanach

Méid na gcuidithe ingéaracha a aimsiú Má tá veicteoir dár mhéid v a dhéanann uilleann θ leis an cothromanach is iad méid na gcuidithe ann ná: x = v Cos θ y = v Sin θ v y=v Sin θ y θ x=v Cos θ x Cruthú:

Fadhb: Méid na gcuidithe ingéaracha a aimsiú 2002 HL Sample Paper Section B Q5 (a) Feidhmíonn fórsa 15 N ar bosca mar a léirítear. Cad é an chuid cothromanach den fórsa? Freagra: 12.99 N 15 N Component Vertical 60º Horizontal Component 7.5 N

2003 HL Section B Q6 Tá duine i gcathaoir rotha ag gluaiseacht suas rampa ag luas tairiseach. Is é meáchan an duine agus na cathaoireach rotha le chéile ná 900 N. Déanann an rampa uillinn 10° leis an gcothromán.Ríomh an fórsa is gá chun an chathaoir rotha a choimeád ag gluaiseacht suas an rampa agluas tairiseach. (Ná bac le héifeacht na frithchimilte.) Freagra Treoluas tairiseach=> fórsa a bhogann é suas an rampa = cuidí den mheáchan comhthreomhar leis an rampa Críochnaigh comhthreomharáin. Cuidí comhthreomhar leis an rampa 156.28 N 10º 80º 10º Cuidí ingéarach leis an rampa 886.33 N 900 N

Achoimre Veicteoir le méid v – 2 chuidí ingéaracha x agus y, agus déanann v uileann angle θ le cuidí x is iad na cuidithe ann ná: x= v Cos θ y= v Sin θ v y=v Sin θ y θ x=v Cosθ