Blood & Lymph Physiology

خون Blood خون محتوعي سلولها و مايعي است كه در يك ســـــيستم گردشـي بسته ، اساساً تـوسط انقباضات متناوب قلب در يك جهــــت بــطور منظم حركت داده مــي شوند . يك فرد بالغ نزديك به 5/5 ليتر خون دارد . خون متشكل از دو بخش است : عناصــر شــكل دار يا ســـلول هـاي خــوني و پلاسما يا بخش مايع خون كه عناصر شكل دار در آن معلقــند. عنـاصر شـكل دار ، اريتروســــيتها يــا گـلـبولهاي قــرمز ، پلاكت ها و لوكوسيتها

پلاسما Plasma قسمـت مايع خـون را پلاسـما گويند كه 5/91 درصد آن را آب و 7 درصد پروتئين و مابقي را املاحي مثل يونها (سديم ، پتاسيم ) مواد معدني ( گلوكز ، اسيدهاي آمينه ، تري گلسيريدها ) گازها( اكسيژن ، انيـدريدكربن ) مواد زائــد ( اوره ، بيـلي روبين ، اســيد لاكتيك ) مواد كنترل كننده ( آنزيمها ، هورمونها ) تشكيل مي دهد و از نظـر شكل ظاهري كمي زرد رنگ است . پلاسما ، مواد غذايي را از محل جذب يا توليدشان انتقال داده ، آنرا در مـناطق مختلف بــدن موجود زنده تــوزيع مي نمايــد . پـلاســـما همچنين مواد باقي مانده از متابوليسم را با خود حمل نموده ، آن ها را توسط اعضاي دفعي از خون دفع مي كند .

گلبول هاي قرمز Erythrocytes اريتروســــيتهاي طبيعي به شكل قرصي اسـت كه طـــــرفين آن مقعـر مي باشــد. مــــيانگين قطر آن حدود 8/7 مــيكرون است ، ضخامـــت آن در ضخـــيم تريـن نقطه حدود 5/2 ميكرون و در نازكترين نقـطه ( مركز گلبول ) حـدود 1 ميكرون يا كمتر است . حجم متـوسط گلبول قرمز حـــدود 90 تا 95 ميكرون مكعـب است. وظيـفه اصــلي گـلبول هـاي قرمز خون انتـقـال هموگلوبين است . هموگلوبين نيز اكسيژن را با خود از ريه ها به بافت ها حمل مي كند . ضـمناً هموگلوبين موجود در گـلبـول هـــاي قـرمز يـك بـافـر عالي محـسـوب مي شود به طوري كـه گلبـول هــاي قرمـز مـسئول قسمت اعظم قدرت بافري خون كامل هستند.

غلظت گلبول هاي قرمز در خون در مردان ســـــــالم متوسط گـلبول هــاي قـــرمز در هر مــيلـــي متر مكعب 5200000 است ودرزنان سـالـــــم تعــداد آن ها 4700000 مي باشد . تعداد گلبـول هاي قرمز هر فرد تحـت تأثير ارتـفاع محــل زندگي او نيز هست . هماتوكريت هماتـوكريت حجــم گلبولهاي قرمز فشرده شده را در واحـد حجم خون بيــــــــــان مي كنـد . حجـم طبيعي هماتوكريت در مردان بالغ 40 تـا 50 درصد ، در زنان بالغ 35 تـا 45 درصد مي باشد. هماتوكريت / حجم گلبولهاي قرمز = حجم خون گلبولهاي قرمز + حجم پلاسما = حجم خون

مـنبع انرژي براي اريتروسيتها ، گلوكــز است كه 90 درصد آن به طور بي هوازي به اسيد لاكتيك تبديل مي شود ، 10 درصد باقي مانده به طور هوازي و از طريق مسير شنت هگزوز مونو فسفات مورد اسـتفـاده قـرار مي گيرد . از آنجائي كه اريتروستها فاقـد هسته و ديگر اندامك هاي لازم بـراي ساخـت پروتـئين مـي باشـند ، لــذا هـموگلوبـيــن نيـز نمي سـازنـد. اريتـروسـيتهاي انسـاني تا حـدود 120 روز گردش خون زنـده مي مانند.

گلبولهاي قرمز هسته دارو بدوي در هـفته هاي نخست زندگي روياني در كيسه زرد تـولـيد مي شوند . در ثلث دوم حاملگي كـبد محـل اصلي تـوليـد گلبولهاي قرمز است . اگر چه تعـداد قابـل تـوجهي از گلبـولهاي قرمز هم در طحال و گره هاي لنفي توليد مي شوند . در حدود آخرين ماه حاملگي و پس از تولد ساخت گلبولهاي قرمز منحصــراً در مغـز اســتخوان انجام مي شود و با افـزايش سـن سـرعـت خونسازي كاهش مي يابد . اريـتروسـيتها يـي كه تـازه از مـغز اسـتخوان به جـريان خـون آزاد شده اند رتيـكـولوسيت نام دارند كه طـي 24 تا 48 سـاعت به اريـتروســيت تبديل مي شوند.

گلبولهاي سفيد Leukocytes لوكوسيتها واحد متحـرك دستگاه حفــاظتي بدن هستند . لوكوسيتها به دو گروه تـقـسيم مي شوند : 1- گرانولوسيتها : كه شامل نوتروفيل ها ، ائـــــوزنيوفيلها و بـازوفـــيل ها مـي باشند . 2- آگرانولوسيتها : اين دســــــــــته شامـل لنفوسيتها و منو سيتها است. گرانوســــيتها ومنوسيتها در مغز استخوان و لنفوسيتها در بافـت هاي لنــفاوي سـاختـه مي شوند. گرانولوسيتها و منو سيتها عمدتاً با بلعيدن ( فاگوسيتوز ) ارگانيسمهاي مهاجم از بدن در مـقابـل آنها دفـــاع مي كـنند . لنفوسيتها عـمــدتـاً در ارتبـاط با دسـتگاه ايمني عمل مي كنند.

غلظت انواع گلبولهاي سفيد در خون هر ميكرو ليتر از خون انسان حاوي حدوداً 7000 گلبول سفيد است . درصد طبيعي انواع مختلف گلبولهاي سفيد خون تقريباً از اين قرار است : نوتروفيلها ............................. 62% ائوزينو فيلها .......................... 3/2% بازو فيلها ..............................4/0% منوسيتها ...............................3/5% لنفوسيتها .............................0/30%

پلاكتها Platelet پلاكتهاي خوني يا ترومبوسيتها قطعاتي هستند بــدون هسته ، صفحه اي شـكل و با قـطري در حدود 2 تـا 4 مـيكرومتر، ايـن قـطعـات از قـطعه قـطعه شـــــــدن مگاكاريوسيتها (هـفتمين نـوع گلبولـهاي سفيد ) كه در مـغز اسـتـخوان اقـــــامت دارند پديد مي آيند. اين قطعات مــوجب پديد آمدن لختة خــوني شـده و به ترمـيم مــــــنـافـذ ديـواره هـاي عـــروق خـوني وبالـنتيجه جـلوگـيري از خونريزي كمك مي نمايند . تعـــداد طبيعـي پـلاكت هـا 150000 تا 300000 در هر ميكروليتر خون است وطول عمـر پلاكـتها از لحظه اي كه به جـريان خون وارد مـي شـوند در حـدود 10 روز است .

پلاكتها به چهار روش در جلوگيري از خونروي عمل مي كنند : 1- اسپاسم عروقي 2- تشكيل توپي پلاكتي 3- تشكيل لخته خوني بر اثر انعقاد خون 4- رشد نهايي بافت فيبري به درون لخته خون براي بستن دائمي سوراخ رگ

كم خونيها : 1- كم خوني ناشي از خونروي 2ـ كم خوني آپلاستيك 3- كم خوني مگالوبلاستي لكوپني ( كاهش يا توقف توليد گلبول هاي سفيد خون در مغز استخوان) هموفيلي ترومبوسيتوپني ( وجود تعداد بسياركم پلاكت در دستگاه گردش خون )

دستگاه لنفاوي Lymphatic system دستگاه لنفاوي يك راه فـرعي براي جريان مايع از فضاهاي ميان بافتي به ســوي خون مي باشد . مهمترين نكته ايـن است كـه دســتگاه لـنفاوي مــي تـوانــد پــروتئـين هـا و ذرات بـزرگ را از فـضاهـاي بـافتي دور كـند ، در حالـيكه هـيچ يك از آن ها نمي تـوانند مســتـقـيماً جــذب خـون مويرگي شوند . ضرورت اين عمل بــرداشت پـروتئين هـا از فضـاهاي مـيان بـافـتي بـه گـونه اي اســت كه بدون آن ظـرف 24 سـاعت خواهيم مرد .

نفوذپذيري مويرگ هاي انتهايي لنفاوي كانال هاي لنفي بدن نفوذپذيري مويرگ هاي انتهايي لنفاوي تشكيل لنف

تأثير فشار ميان بافتي بر جريان لنف اگر فشار ميان بافتي كمتر از 6mmHg ـ باشد ، جريان لنف جزئي خواهد بود اما اگر فشار تا مختصري بيشتر از صفر ميلي متر جيوه ( فشار جو ) افزايش يابد ، جريان لنف بيش از 20 برابر زيــاد مي شود . بنابراين هر عاملي كه فشار مايع ميان بافتي را افزايش دهد ، معمولاً جريــان لنف را نيز زيــــاد مي كند . برخـي از اين عــوامل عبارتند از : 1ـ افـزايش فشـار مويرگي 2ـ كـاهش فـشار اســـمزي كــلوئيدي پـلاسـما 3ـ افـزايش پروتئين مايع ميان بافتي 4ـ افزايش نفوذپذيري مويرگ ها .

پمپ لنفاوي 1- انقباض عضلات اطراف 2- حركت قسمت هاي بدن 3- ضربات شرياني 4- فشردگي بافت براثر اجسام خارج از بدن . نقش دســـــتگاه لنفـاوي در كنتــرل غلظت پروتئين ، حجم و فشار مايع ميان بافتي اهميت فشار منفي مايع مـيان بافــتي به عنوان وسيله اي براي نگاهداري بافت هاي بدن در كنار هم

Thank you