دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مالکیت فکری به نام خدا موضوع ارایه: مقررات مشترک ناظر به تعهدات بایع و مشتری در کنوانسیون بیع بین المللی کالا 1980 دانشجو : میلاد حامدی دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مالکیت فکری پاییز 94

مقررات مشترک : حق حبس و تعلیق قرارداد فسخ قرارداد در اثر نقض فرضی یا پیش بینی نقض پرداخت خسارت معافیت از مسئولیت آثار فسخ حفظ و نگه داری و بازفروش کالا

مبحث اول- حق حبس و تعلیق قرارداد بند اول- حق حبس تعهد بایع به تسلیم مبیع و تحویل اسناد به مشتری تعهد مشتری به پرداخت ثمن و تحویل گرفتن مبیع این دو تعهد به نوعی لازم و ملزوم یکدیگرند. تعریف : وابستگی تسلیم هریک از مبیع و ثمن به یکدیگر یا به عبارت دیگر تحویل کالا و پرداخت ثمن باید به طور همزمان صورت پذیرد مگر در قرارداد به نحو دیگر توافق شده باشد. بند 1 ماده 58 1- حق خریدار مبنی بر بازرسی کالا : بند 3 ماده 58 استثناءات حق حبس 2- کالا به طور نسیه فروخته شود و پرداخت ثمن موجل باشد.

بند دوم- تعلیق قرارداد : بند 2 ماده 71 فقط مختص فروشنده نکته : این حق بین خریدار و فروشنده موثر است و نسبت به ثالث اعتباری ندارد. شرایط تعلیق قرارداد 1- نقصان فاحش در توانایی متعهد 1- عدم انجام بخش عمده تعهد ( نه نقض اساسی ماده 25) ناشی از 2- عدم توانایی در اجرای تعهد پس از انعقاد قرارداد آشکار شود. 2- نحوه رفتار در تمهید مقدمات اجرای تعهد 1- یکی از حالات مذکور در بند 1 ماده 71 صورت بگیرد. تضمین اجرای تعهد 2- یکی از طرفین قصد تعلیق قرارداد را داشته باشد. 3- طرف مقابل بپذیرد تضمین لازم برای اجرای تعهداتش بدهد : بند 3 ماده 71 نکته : عدم تصریح کنوانسیون درباره مدت زمان تعلیق اجرا و افزایش مدت زمان قرارداد

مبحث دوم- فسخ قرارداد در اثر نقض احتمالی بند اول- قواعد کلی نقض احتمالی قرارداد Anticipatory Breach نقض فرعی یا قابل پیش بینی تعریف : قبل از فرا رسیدن زمان اجرای تعهد : 1- متعهد اعلام کند که در سررسید به تعهدات عمل نخواهد کرد. یا 2- نشانه های عدم تمایل یا عدم توانایی او به اجرای تعهد آشکار گردد. صریح نقض احتمالی ضمنی مبنای نظریه : 1- اقاله ضمنی 2- عدالت و انصاف 3- همبستگی عوضین لزوم اطمینان از تحقق نقض اساسی: مبنای تصمیم طرفین قرارداد برای فسخ روشن و قطعی بودن تصمیم برای نقض صرف حدس و گمان یا پیش بینی بدون دلیل نمی تواند مبنا قرار گیرد. را ه حل : اخطار کتبی تشریفات اعمال فسخ : اعلام قصد خود مبنی بر فسخ قرارداد همیشه اجباری نیست. در فرضی که اعلام می کند قصد انجام تعهداتش را ندارد لزومی به دادن اخطار نیست( بند 3 ماده 72)

بند دوم- قواعد مربوط به قراردادهای اقساطی (بند 1 ماده 73) 1- به لزوم ارسال اخطار اشاره نشده تفاوت ماده 73با ماده 72 2- به ضرورت اعطای تضمین اشاره نشده. فسخ تمام قرارداد اقساطی : بند 3 ماده 73 : « در موردی که مشتری در رابطه با هریک از دفعات تسلیم اعلام بطلان می کند، می تواند همزمان با چنین اعلامی نسبت به فقرات انجام شده قبلی با فقرات آتی نیز اعلام بطلان کند. مشروط بر این که به علت وابستگی متقابل کالا نتوان از آن چه تسلیم شده یا می شود در مقاصد مورد نظر طرفین هنگام انعقاد قرارداد استفاده کرد». تعهدات انجام شده قبلی به گونه ای با تعهدات اتجام نشده آتی ارتباط و پیوستگی داشته باشد که به هیچ عنوان نتوان از بخش انجام شده استفاده مورد نظر را نمود.

مبحث سوم- پرداخت خسارت 1- زیان وارد شده باشد. بند اول- شرایط کلی 2- نقض قرارداد صورت گرفته باشد. 3- رابطه سببیت بین نقض قرارداد و خسارت وارده 4 - قابلیت پیش بینی ضرر لزوم تقلیل خسارت توسط برخی نظام های حقوقی ذکر شده است. 1- قابل جبران انواع خسارت 2- غیر قابل جبران: ماده 77 کنوانسیون : قاعده پیش گیری انجام اقداماتی به طور معقول و متعارف از سوی متضرر برای کاهش خسارت

بند دوم- محاسبه خسارت در صورت فسخ قرارداد 1- انجام معامله جایگزین و دریافت تفاوت قیمت محاسبه خسارت در صورت فسخ 2- مطالیه تفاوت قیمت قراردادی کالا با ارزش روز آن 1- انجام معامله جایگزین ماده 75 ایجاد مشکل در برخی قرارادادها نکته : مبنای تعیین خسارت عینی 2- مطالبه تفاوت قیمت ماده 76 1- فسخ قرارداد پیش از تحویل یا حداکثر تا زمان تحویل : تفاوت قیمت کالا در قرارداد و روز فسخ 2 فرض : 2- فسخ قرارداد پس از تحویل : تفاوت قیمت کالا در قرارداد با روز تحویل بند 2 ماده 76 : قیمت رایج : قیمت متداول در محلی که کالا باید در آن جا تسلیم شود. نکته : چنان چه در آن محل قیمت رایج وجود نداشته باشد قیمت رایج در محلی که عرفا جایگزین محل مذکور شود + هزینه های حمل ماده 31 مقررات مربوط به تحویل محل تحویل به متصدی حمل و نقل محل تحویل محسوب می شود.

بند سوم- قواعد خاص خسارت تاخیر تادیه پرداخت بهره در صورت تاخیر در پرداخت ثمن یا هر دین دیگر 2حالت پرداخت بهره در صورت تاخیر در استرداد ثمن

مبحث چهارم- معافیت از مسئولیت 1- غیر ممکن شدن اجرای قرارداد در اثر حادثه خارجی اسباب معافیت از مسئولیت 2- فعل متعهد له مانع اجرای قرارداد گردد. بند اول : غیر ممکن شدن اجرای قرارداد در اثر حادثه خارجی شرایط 1- حادثه از کنترل و اختیار متعهد خارج باشد. 2- در زمان انعقاد عقد قابل پیش بینی نباشد 3- وقوع، تداوم یا آثار آن قابل پیش گیری نباشد. نکته : ماده 79 کنوانسیون از نظام های حقوقی رومی ژرمنی پیروی کرده است. عامل ایجاد مانع Ulits (که اوضاع و احوال را پیش بینی کرده است) غیر ممکن شدن اجرای قرارداد و شخص ثالث 3 فرض 1- عدم انجام تعهد ثالث ناشی از قوه قاهره و برای فروشنده در حکم قوه قاهره است هر دو مسئولیت ندارند. 2- عدم انجام تعهد ثالث ناشی از قوه قاهره بوده اما برای فروشنده در حکم قوه قاهره نباشد : فروشنده مسول است اما ثالث نه. 3- شرایط معافیت برای ثالث وجود ندارد فروشنده در مقابل خریدار مسول خسارت است و خود هم می تواند به ثالث مراجعه کند. بند 2 ماده 79

فورس ماژور کوتاه مدت بند 5 ماده 79 مشتری پس از وقوع فورس ماژور تمایل به ادامه قرارداد ندارد، در صورتی که توقف اجرا نقض اساسی قرارداد باشد می تواند قرارداد را فسخ کند. بند 4 ماده 79 : اطلاع به طرف مقابل فورس ماژور مانع اجرای بخشی از قرارداد نکته 1 : ماده 79 ناظر به تمام قرارداد نکته 2 : از عبارت any of his obligations می توان بخشی از تعهدات را هم برداشت نمود. اگر نتوان به آن استناد کرد بند اول ماده 51 : ارجاع به مقررات مواد 46 تا 50

بند دوم- آثار معافیت از مسئولیت 2- غیر ممکن شدن در اثر فعل متعهد له ماده 80 نکته : صرف وجود رابطه سببیت کافی است. مثال : ناتوانی فروشنده درتسلیم کالا به دلیل خودداری مشتری از انجام تعهدات لازم برای قبض (ماده 65) مشتری به دلیل همکاری نکردن فروشنده در اعطای اسناد لازم موفق به گشایش حساب و اعتبار نمی شود. بند دوم- آثار معافیت از مسئولیت 1- ماده 79 : متعهد ملزم به پرداخت خسارت ناشی از فورس ماژور نیست. 2- عدم تاثیر بر سایر طرق جبرانی بند 5 ماده 79 مثال : درخواست اجرای اجباری قرارداد، تقلیل ثمن و فسخ قرارداد

مبحث پنجم- آثار فسخ 1- زوال قرارداد آثار فسخ 2- استرداد عین و منافع به دست آمده 1- زوال قرارداد : تاثیر زوال بر تعهدات اصلی تعهدات فرعی یا ثانوی : اقدامات پس از فسخ یا بروز اختلاف ماده 81 فسخ قرارداد و رد مبیع به دلیل عدم مطابقت با آن با قرارداد ماده 46 بند 2 تعهدات فرعی که فسخ بر آن بی تاثیر است : انتخاب قانون حاکم یا دادگاه صالح، تعیین داوران و ... اثر فسخ نسبت به تعهدات انجام شده : بند 2 ماده 81 1- عدم تقصیر مشتری استثنا بر تعهد مشتری به رد مبیع با همان وضعیت اولیه 2- عدم امکان رد به علت فاسد شدن مبیع در جریان بازرسی 3- عدم امکان رد به علت فروش یا مصرف شدن مبیع بند 2 ماده 82 امکان استناد به سایر طرق جبرانی در صورت زوال حق فسخ ماده 83 مثل : جبران زیان وارده، کاهش قیمت کالا، درخواست تعمیر کالا از فروشنده به علت عدم تطابق مبیع با مشخصات قراردادی

بند دوم- استرداد عین و منافع به دست آمده اثر قهقرایی فسخ قرارداد بر اساس بند 1 و 2 ماده 84، پس از فسخ قرارداد اگر فروشنده ملزم به برگرداندن ثمن باشد می باید بهره آن را برای ایامی که ثمن در اختیار او بوده به خریدار بپردازد فسخ نسبت به گذشته موثر بوده و قرارداد را از ابتدا منحل می کند. محاسبه ثمن و منافع مبیع در مورد نحوه محاسبه در کنوانسیون مطلبی نیامده به نظر می رسد باید بر اساس قوانین ملی حاکم یا عرف ذیربط اقدام نمود.

مبحث ششم- حفظ و نگه داری کالا و بازفروش آن بند یکم- تعهد طرفین در حفظ و نگه داری کالا الف) تعهد فروشنده بخش اول ماده 85 ب) تعهد خریدار ماده 86 اختیار خریدار در رد کالا: بند 2 ماده 81 1- اختیار فروشنده یا خریدار در بازفروش کالا بند دوم- بازفروش کالا ماده 88 2- الزام فروشنده یا خریدار در بازفروش کالا 1- اختیار فروشنده یا خریدار در بازفروش کالا بند اول ماده 88 لزوم دادن اخطار به طرف مقابل 2- الزام فروشنده یا خریدار در بازفروش کالا بند دوم ماده 88

منابع : 1- گروهی از نویسندگان، ترجمه مهراب داراب پور، تفسیری بر حقوق بیع بین المللی، کتابخانه گنج دانش 2- صفایی، سید حسین و گروهی از نویسندگان، حقوق بیع بین المللی، انتشارات دانشگاه تهران 3- صفایی، سید حسین، قوه قاهره یا فورس ماژور : بررسی اجمالی در حقوق تطبیقی و حقوق بین الملل و قراردادهای بازرگانی بین المللی، مجموعه مقالات حقوق مدنی و حقوق تطبیقی، نشر میزان 4- صفایی، سید حسین، بازفروش کالای معامله، مجموعه مقالات حقوق مدنی و حقوق تطبیقی، نشر میزان 5- کاظمی، محمود و مرضیه ربیعی، نقض احتمالی قرارداد در حقوق ایران با نگاهی به کنوانسیون بیع بین المللی کالا و نظام های حقوقی خارجی، مجله دانش حقوق مدنی