50 години од Европската Унија K05-9

25 март 2007 ја одбележува 50 годишницата од потпишувањето на Договорите во Рим. Прегледот на минатите 50 години открива без сомнеж една успешна сторија. Народите на Европа се гордеат на своите достигнувања. Формирана како EEC на 25 март 1957, ЕУ прерасна во заедница на 27 земји – членки кои после многу болни години на војна, протерувања и страдања, сега го обединуваат Европскиот континент во мир и обезбедуваат просперитет и стабилност кои претходно не се забележани во историјата на овој континент. (Frank-Walter Steinmeier, Федерален Министер за надворшни работи)

Почетоци – војна и мир во Европа Со векови на територијата на Европа се водела војна. Последици од втората световна војна Прибл. 55-60 м. мртви, 35 м. ранети, 3 м. изчезнати Масовно уништена инфраструктура и напуштени места Прибл. 1500 бил. долари штета Катастрофите кои се случиле за време на Втората световна војна ја поттикнале идеата за обединета Европа. Две најзначајни цели за обединување на Европа биле: Мир – да нема повеќе војни во Европа Реконструкција на опустошениот континент K05-9

Планот на Шуман – камен темелник на Европската интеграција Планот на Шуман – камен темелник на Европската интеграција 9 мај 1950: Предлог на Роберт Шуман, француски министер за надворешни работи, за создавање на заедничка индустрија за јаглен и челик меѓу Франција и Германија. Денес оваа идеа се смета за камен темелник на ЕУ и 9 мај се слави секоја година како „Ден на ЕУ“. Целите на планот на Шуман биле : Економска заедница во Западна Европа Долгорочен мир кој ќе се обезбеди преку заедничка контрола на јагленот и челикот, клучни индустрии во тоа време Robert Schuman Hier können dann weitere Infos für den Redner stehen 18 април 1951: Белгија, Германија, Луксенбург, Франција, Италија и Холандија го потпишале „Договорот од Париз“ – Договор за Европска заедница за јаглен и челик“ (ECSC) Founding the ECSC K05-9

Договори од Рим 25 март 1957: Шесте членки кои ја оснивале ECSC ги потпишале Договорите во Рим: Европска економска заедница (EEC): Цел: Заеднички пазар (царинска унија, заедничка надворешна трговска политика) Европска заедница за атомска енергија (EURATOM): Цел: Правила за користење на нуклеарната и атомската енергија за мирнодопски цели. Овој акт за Европска Интеграција во разделениот континент го превземале шесте оснивачки членки од Запад. Германија и Италија кои ја изгубиле војната се надевале дека Европската Интеграција ќе ги врати назад во фамилијата на независни држави, Франција како победничка земја се надевала дека ќе биде лидер на амбициозниот интеграционен проект под водство на Претседателот Де Гол. Земјите на Бенелукс биле традиционално економски отворени и гледале корист од економската интеграција. Германија, како последица од германската агресија, била особено заинтересирана кон идеата за креирање на заедница за мир и стабилност преку економска меѓузависност. Signing of the Treaties on 25 March 1957 1967: Основана е Европската Заедница (EC) со спојување на ECSC, EEC and EURATOM K05-9

Европски внатрешен пазар Европскиот внатрешен пазар опфаќа: Укинување на трговските бариери помеѓу земјите членки Укинување на пасошка и царинска контрола на повеќето внатрешни граници на ЕУ Слобода на движењето на добра, луѓе, услуги и капител (4 слободи) The EU has brought Germany huge benefits: as the world‘s leading exporter, the German economy is particularly dependent on good trade relations. What many do not realize is that 63% of German exports are to other Member States. Germany therefore benefits more than almost any other country from the EU. Која е користа од единствениот пазар? Total exports of the Federal Republic of Germany in 2005 according to destination (in bn. euro) Заедничкиот пазар овозможува слободна трговија, а тоа промовира економски пораст и отварање на работни места 11.3 17.7 19.8 53.5 EU 29.6 NAFTA 74.5 Asia Switzerland Со околу 450 милиони потрошувачи, ЕУ е најголема економска зона во светот (според националниот производ) Near/Middle East 80.7 498.9 Africa Latin America Others (Source: German Federal Statistics Office) K05-9

Договорот во Мастрихт 1992: Европската Заедница прераснува во Европска Унија (EU) Со Договорот од Мастрихт (или EU Договор) 12 земји членки на EC се договориле да го зголемат интензитетот на економската соработкаof и да воведат заедничка валута, евро. Се воспоставиле две нови полиња на делување: Зедничка надворешна и безбедносна политика (“вториот столб") Правда и Внатрешна политика (“третиот столб") Excerpt from the Maastricht Treaty K05-9

Евро – заедничка валута за Европа 1992: ЕУ донесе одлука да воведе заедничка европска валута (Договорот од Мастрихт) 2002: Еврото ги замени националните валути во 12 од вкупне 15 земји членки во тоа време (не го прифатија Данска, Шведска и Обединетото Кралство) 2007: Еврото е воведено во Словенија Со повеќе од 300 милиони население, ЕУ е една од најголемите монетарни зони во светот Еврото ќе се воведе и во новите земји членки кога економските и структурните барања ќе бидат исполнети Заедничката валута има големи предности за индивидуите и бизнисмените како на пример: поголема флексибилност при патување, нема веќе провизија при менување на пари. Германските бизнисмени штедат околу 10 билиони евра секоја година затоа што немаат повеќе потреба да се осигуруваат поради флуктуациите на валутите. K05-9

Фазите во проширувањето на ЕУ Границите на ЕУ во1957 Белгија Франција Германија Италија Луксенбург Холандија Проширувања од 1973 до 1995 1973: Данска, Ирска и Обединатото Кралство 1981: Грција 1986: Португалија и Шпанија 1995: Австрија, Шведска и Финска Проширување од 2004 и 2007 2004: Кипар, Република Чешка, Естонија, Унгарија, Латвија, Литванија, Малта, Полска, Словенија, Словакија 2007: Бугарија и Романија K05-9

Европски суд на ревизори Институции на Европската Унија Европски Совет 27 Претседатели на држави и Влади и Претседателот на Комисијата Европски суд на правдата Европски суд на ревизори Совет на Европската Унија (Совет на Министри) 27 Министри Европска Комисија 27 Членови Европски Парламент Ецропски Совет: одредува генерални политички директиви Европски Парламент: граѓаните на Европа го избираат на непосредни избори; донесува закони заедно со Советот; го усвојува Буџетот; контрола на активностите во ЕУ; Совет на Европска Унија: донесува закони заедно со Парламентот Европски суд на правдата: заштита на законите на Заедницата; ги разрешува споровите меѓу земјите членки, институциите на ЕУ, Компаниите и приватните лица; Европска Комисија: предлага легислатива (право на поднесување предлог); управува со буџетот; мониторинг на извршувањето на сите Европски договори Европски суд на ревизори: го надгледува извршувањето на планот За буџет на Европа; K05-9

Нацрт на Европскиот Устав Европскиот Устав бил направен врз база на Конституционалната Конвенција (двотретинско мнозинство од претставниците на парламентот, една третина од претставниците на владата); со седницата заседавал поранешниот Претседател на Франција Giscard d'Estaing. 29 октомври 2004: Официјално потпишување на “Договор за воспоставување на Устав за Европа" од страна на Претседателите и Премиерите на ЕУ, во Рим За да стапи на сила, Договорот треба да биде усвоен од националните параламенти или во случај каде е распишан референдум, од граѓаните на земјите членки. Ова сеуште не е постигнато. До сега 18 држави го ратификувале Договорот: Литванија, Унгарија, Словенија, Италија, Грција, Словакија, Шпанија, Австрија, Германија, Латвија, Кипар, Малта, Луксенбург, Белгија Естонија, Финска, Романија и Бугарија Граѓаните на Франција и Холандија гласале против Уставниот Договор на референдумот во 2005. Другите земји членки ја одложиле ратификацијата. K05-9

Уставниот Договор предвидува: Институционални реформи ● Советот во иднина треба да донесува одлуки врз база на “двојно мнозинство", т.е. квалификувано мнозинство ќе биде 55% од државите кои претставуваат 65% од населението на ЕУ. Одлуката мажат да ја блокираат најмалку четри држави. → го фасилитира конструктивното мнозинство и зборува против блокирање од страна на малцинството ● Назначување на стален Претседател на Европскиот Совет → го јакне континуитетот на делувањето на Унијата ● Нова должност на Министерот за надворешни работи на Унијата → зајакнување надворашната политика Институционални реформи ● Воведување на заедничка заштита на надворешните граници на ЕУ ● Фасилитирање на меѓуграничната политика за соработка (јакнање на Европолит.) ● Подобрување на меѓуграничното прогонување (проширување на Европравдата) → полесен и поефективен развој во областа на слободата, безбедноста и правото Поголема интеграција во областите на правдата и внатрешните работи ● Проширување на улогата на Европскиот Парламент ● Директно учество на националните парламенти во легислативните процеси на Европа ● Инкорпорација на Повелба за Основни Права ● Јасна поделба на компетенциите меѓу Унијата и замјите членки ● Поедноставување на процедурите ● Повеќе систематски методи и појасно означување на инструментите на легислативата на ЕУ → јакнење на демократијата и поголема отвореност кон граѓаните Демократија и транспарентност K05-9

ЕУ Повелба за Основните Права I – Достоинство вклучува право на живот; забрана на смртна казна; право на интегритет; забрана на измачување; забрана на ропство и принудна работа II – Слобода вклучува заштита на лични податоци; слобода на мислење и религиозна определеност; Слобода на изразување;слобода на здружување; слобода на уметностите и науките; право на образование; право на просперитет; право на азил III – Еднаквост вклучува забрана на дискриминација според пол, боја на кожа, религија, сексуална ориентација или слично, културна, религиозна или јазична разлика; еднаквост меѓу мажот и жената IV – Солидарност вклучува заштита во случај на неправедно отпуштање; фер и соодветни услови за работа; заштита на деца од работа; социјано обезбедување и социјална помош; здравствена грижа; заштита на животната средина; заштита на потрошувачите V – Граѓански права вклучува право на гласање и кандидирање на избори за Европскиот Парламент и на Општински избори; право на пристап до документи; слобода на движење и престојување VI – Правда вклучува право на ефективно лечење и правично судење; претпоставка на невиност; принципи на легалност и пропорционалност за криминалните престапи и казни K05-9

Подрачја во кои делува Е У ● Заедничка надворешна и безбедносна политика ● Судство и внатречни работи ● Структурна политика ● Внатрешен пазар ● Монетарна политика ● Заедничка политика за земјоделието ● Заедничка политика за риболов ● Политика за животната средина ● Политика за транспорт ● Политика за енергија ● Истражување ● Образование ● Политика во областа на културата ● Вработување и социјални работи K05-9

Пример: Зедничка надворешна и безбедносна политика (CFSP) Стратегии: Европска стратегија за безбедност Меѓугранична соработка во борба против организираниот криминал Стратегија против производство на оружје за масовно уништување Акционенплан за справување со радикализацијата и регрутацијата во тероризмот Стабилизација на Западен Балкан (вклучувајќи ја и цивилната мисија во Косово) Цели: Одржување на мир во светот Промовирање на интернационална безбедност Застапување на демократијата, владеење на правото и почитување на човековите права K05-9

Други одговорности на ЕУ во област на надворешни односи Други одговорности на ЕУ во област на надворешни односи Целта е да се заштитат животите на луѓето погодени од природни несреќи, конфликти и граѓански војни Хуманитарна помош Европа има најголем допринос во хуманитарната помош во светот. Почитување на човековите права е интегрален дел на трговијата и договорите за соработка со трети земји и услов за прием во ЕУ Човекови права Преку асистенција и набљудување на избори ЕУ ја промовира демократијата Асистенција на избори и набљудување Помош за развој → техничка и финансиска помош → поддршка на програми во областа на инфраструктурата, здравјето и образованието ЕУ има најголем допринос во светот во давање на помош за развој: K05-9

Безбедносна и одбрамбена политика на ЕУ (ESDP) – дел од Зедничката надворечна и безбедносна политика Хуманитарни задачи Мисии за спасување Мировни мисии Мисии за примена на мир Цивилни инструменти: 5000 полициски службеници Соработка со OSCE и UN Воени инструменти: 50,000 – 60,000 трупи Соработка со NATO K05-9

ESDP – Операции и мисии од 2003 (последно ажурирање на 25 август 2006) EUPM Bosnia and Herzegovina since January 2003 EUPOL PROXIMA Former Yugoslav Republic of Macedonia Dec 2003-Dec 2005 EUPAT Former Yugoslav Republic of Macedonia until June 2006 CONCORDIA Former Yugoslav Republic of Macedonia March-December 2003 EUPT Kosovo Planning Team in preparation for ESDP mission following resolution of status since 2006 EUBAM MD/UA: Border Moldova/Ukraine since December 2005 EUJUST Themis Georgia July 2004 - July 2005 and BST since September 2005 EUFOR ALTHEA Bosnia and Herzegovina since December 2004 AMM Aceh/Indonesia since September 2005 AMIS II (support) Sudan/Darfur since July 2005 EUSEC Congo Democratic Republic of the Congo since May 2005 EUJUST Lex (Iraq/Brussels) since July 2005 EUPOL Kinshasa Democratic Republic of the Congo since April 2005 ARTEMIS DR Congo June-September 2003 EUFOR RD Congo DR Congo during 2006 elections EUPOL COPPS Palestinian Territories since January 2006 EUBAM Rafah Palestinian Territories since November 2005 + Observer mission at the Ukraine/Moldova border since December 2005 K05-9

Пример: Политика за животна средина Заштитата на животната средина бара заедничка акција Значаен пораст: до 1972 имало повеќе од 300 легални дејства на Европа на полето на заштита на животната средина, каква што е Директивата за максимална загаденост во секоја земја Цели и мерки: ● Одржување и заштита на животната средина → пр. акциони програми за воспоставување на приоритети во политиката за животна средина на ЕУ ● Заштита на здравјето на луѓето → пр. директиви за заштита на воздухот и квалитетот на водата ● Одговорно користење на природните ресурси → пр. промоција на ефикасно искористување на енергијата и зачувување на енергијата → пр. промовирање на нови и обновливи форми на енергија → ЕУ е најголем производител на електрична енергија при што се води сметка за животната средина ● Интернационални мерки за справување → ЕУ има значаен допринос за усвојување на со регионалните и глобалните проблеми Kyoto Protocol на животната средина K05-9

Пример: Истражување, образование и култура ● Креирање на подрачје за истражување во Европа ● подобрување на координацијата во истражувачките активности ● Финансиски истражувања со посредување на ЕУ Програма за истражувачка рамка → Зајакнување на научната и Технолошката база на европската индустрија и зголемување на конкурентноста → Европа се наоѓа на високо место во интернационалните истражувања на поле на хемијата, физиката, фармацијата, патување во вселената, телекомуникацијата и транспортот Образование ● Креирање на подрачје за доживотно образование и обука како и промовирање на мобилност и учење јазици преку: → Програмата Comenius за поддршка на партнерства во училиштата → Програмата Erasmus, најголема програма во светот за универзитетска размена → Програмата Leonardo da Vinci промовира стручни обуки и интернационални квалификации Култура ● Културна разноврсност и зачувување на културното богатство ● Заштита на јазиците, обичаите и традициите на одделните региони, пр. преку промовирање на јазичните разлики: ЕУ има 23 званични јазици – сите граѓани можат да се обратат на властите на ЕУ на својот јазик ● Културна размена и поддршка на Културно делување → на пример преку програмата MEDIA да се промовираат Европски филмови K05-9