კულტურის კვლევების შესავალი ლექცია მეხუთე
კულტურა როგორც ტექსტი
გეგმა კულტურის ანთროპოლოგია ანთროპოლოგია vs. ეთნოლოგია რა არის კულტურული რელატივიზმი? გაუცხოების მეთოდი ისტორიული ანთროპოლოგია „უცხო“ საკუთარ კულტურაში ახალი ისტორიზმი და კულტურის პოეტიკა
კულტურის ანთროპოლოგია მეცნიერება (უცხო) კულტურების შესახებ მიზანი: უცხო კულტურების ანალიზი და პრეზენტაცია ე.წ. ანთროპოლოგიური გარდატეხა და სხვა გარდატეხები (Cultural Turn, Interpretative Turn, Performative Turn, Postcolonial Turn, Spacial Turn, Iconic Turn)
ანთროპოლოგია vs. ეთნოლოგია ეთნოლოგია: ადამიანის ქცევის ძირითადი მოდელები (ჭამა, მშობიარობა, სიკვდილი, ქორწინება, ზეიმობა...) ანთროპოლოგიური კონსტანტების (მუდმივების) და უნივერსალური კანონზომიერებების ძიება ერთი რომელიმე ერის კულტურა, მისი ტრადიციები და წეს-ჩვეულებები ფრანც ბოასი (Franz Boas, 1858-1942) ანთროპოლოგია: უცხო კულტურათა ახსნა და გაგება: „ჩართული დაკვირვების“ მეთოდი კონტექსტუალიზაცია კულტურები და ტრადიციები, ნათესაური სისტემები, რელიგია და მითოლოგია, რიტუალები და ძალაუფლებრივი სტრუქტურები
რა არის კულტურული რელატივიზმი? გაცნობიერება იმისა, რომ: კულტურები მხოლოდ თავიანთი კონტექსტის ფარგლებში შეიძლება იქნას გაგებული ისინი არ ექვემდებარება ურთიერთშედარებას შეუძლებელია მათი შეფასება რაიმე უნივერსალური კრიტერიუმის მიხედვით ემსახურება კულტურული მრავალფეროვნების შენარჩუნებას გამორიცხავს საკუთარი კულტურისთვის უნივერსალური მნიშვნელობის მინიჭებას მაგრამ: გლობალიზაცია „partial truths“
გაუცხოების მეთოდი (ინგლ გაუცხოების მეთოდი (ინგლ. defamiliarization by cross-cultural juxtaposition) ეთნოცენტრული პოზიციების კრიტიკა კულტურული განსხვავებების ანალიზის საფუძველზე ძალაუფლებრივი და ჰეგემონიური მიმართებების ანალიზი ე.წ. „პირველსა“ და „მესამე სამყაროებს“ შორის
ინტერპრეტაციული ანთროპოლოგია კლიფორდ გირცი (Clifford Geertz, 1926-2006): კულტურათა ინტერპრეტაცია (ინგლ. The Interpretation of Cultures, 1973) კულტურა = მნიშვნელობათა ქსელი სხვა კულტურების თითოეული აღწერა = უცხოს გაგების ცდა კულტურა როგორც ტექსტი ტექსტი როგორც კულტურა: სიმბოლოები, რიტუალები, პრაქტიკები, ლიტერატურული ნაწარმოებები = საკუთარი თავის კულტურული ინტერპრეტაციის გადმოცემის ფორმებია სიღრმისეული აღწერა (ინგლ. thick description): მნიშვნელობების გაგება შესაძლებელია მხოლოდ მათი კონტექსტის შესწავლითა და გათვალისწინებით From the native’s point of view ეთნოლოგიური კვლევა = ინტერპრეტაციების ინტერპრეტაცია
მამალთა ორთაბძოლები კუნძულ ბალიზე
ისტორიული ანთროპოლოგია „ადამიანი ისტორიაში“ ადამიანის ქცევა - სიმბოლური კონსტრუქცია საკვლევი ობიექტი: ადამიანის მდგომარეობა, დამოკიდებულებები, მისი აღქმა, წარმოსახვა და ქცევა გაკვეულ კულტურულ-ისტორიულ კონტექსტში კულტურის ცნების გაფართოება: კულტურა = ადამიანის თვითგამოხატვის ნებისმიერ ფორმას - ლიტერატურულ ტექსტებსა და სასამართლოს მიერ გამოტანილ განაჩენებს, ეკონომიკურ ჩვევებსა და რელიგიურ დღესასწაულებს, ცრურწმენებსა და პოლიტიკურ ქმედებებს, ნახატსა და ოჯახური პორტრეტს, პოლიციის ოქმებსა და ავტობიოგრაფიებს, ჩაცმულობასა და ავეჯს... კონფლიქტი კულტურებს შორის - ისტორიული ცვლილებებისა და კულტურული გარდაქმნების წარმმართველი ძალა „უცხო“ საკუთარ კულტურაში = წარსულის ასპექტები, რომლებიც ისტორიოგრაფიაში უგულებელყოფილი და მარგინალიზებულია
„უცხო“ საკუთარ კულტურაში სოციალურად და ისტორიოგრაფიულად მარგინალიზებული ჯგუფების სოციალური პრაქტიკები, დამოკიდებულებები (მათ აღქმა) და მათი ცხოვრების გარემოებები: ქალთა ისტორია, სიყვარულის ისტორი და ემოციური დისციპლინის ისტორიული ფორმებია სიღარიბის ისტორია და ღატაკთა თვითგადარჩენის სტრატეგიები ღვთისმოშიშობის ისტორიული ფორმები, შრომის ისტორიული ფორმები, დანაშაულის მიმართ დამოკიდებულება, სხეულის აღქმა... მიკროლოგიური მიდგომა: რიგითი ადამიანის ყოველდღიური ცხოვრების თავისებურებები > მასშტაბური პოლიტიკური პროცესები ისტორიები (ერთი ისტორიის ნაცვლად)
ახალი ისტორიზმი და კულტურის პოეტიკა 1980-იანი წლები, კალიფორნიის უნივერსიტეტი, სტივენ გრინბლატი (Stephen Greenblatt) New Historicism vs. New Criticism მიზანი: ლიტერატურული და არალიტერატული (მაგალითად, სამედიცინო, ეკონომიკური და ა.შ.) ტექსტების ურთიერთმიმართებების რეკონსტრუქცია ნაწარმოებისა და მისი თანადროული კულტურის ურთიერთგადაკვეთის ადგილების აღმოჩენა ისტორიული კონტექსტი = სხვა თანადროული ტექსტები ლიტერატურა = წარსული ცხოვრების ერთგვარი რეზონანსული სივრცე კულტურა = ქსელი მოლაპარაკებებისა / ურთიერთმიმართებებისა (ინგლ. negotiations) საზოგადოების სხვადასხვა სფეროს - რელიგია, ეკონომიკა, მედიცინა, ხელოვნება... - შორის. საკუთარი თავის წარმოჩენა (ინგლ. Self-fashioning)
გმადლობთ ყურადღებისთვის!