Јавна внатрешна контрола Јавна внатрешна контрола Robert Gielisse, CIA, CGAP European Commission Principal Adviser, Head of PIC/PIFC Task Force DG Budget Скопје Април 2015

Внатрешна контрола- COSO дефиниција Процес извршен од страна на одборот на директори на субјектот, раководството и друг персонал, креиран со цел да обезбеди разумно уверување во врска со остварувањето на целите поврзани со работењето, известувањето, како и усогласеност во следниве категории: ефикасно и ефективно работење, заштита на средствата веродостојност во известувањето (финансиско и не финансиско, надворешно и внатрешно) усогласеност со законите и регулативата 2

Обрнете внимание на сличноста помеѓу дефинициите за Внатрешна контрола (COSO) Управување (ISO31000) Процес извршен од страна на одборот на директори на субјектот, раководството и друг персонал, креиран со цел да обезбеди разумно уверување во врска со остварувањето на целите поврзани со работењето, известување, како и усогласеност во следниве категории: ефикасно и ефективно работење, заштита на средствата веродостојност во известувањето (финансиско и нефинансиско, надворешно и внатрешно) усогласеност со законите и регулативата Комбинација на процеси и структури воведени од страна на бордот на директори или раководството со цел да информираат, насочат, управуваат и надгледуваат активности во организацијата заради остварување на целите. Обрнете внимание на сличноста помеѓу дефинициите за внатрешна контрола и управување 3

Внатрешна контрола – INTOSAI дефиниција Внатрешната контрола е интегриран процес кој е под влијание на раководството на субјектот и вработените и е дизајниран да управува со ризиците и да обезбеди разумно уверување дека при спроведувањето на мисијата на организацијата се остварени следните цели: уредно, етичко, економично, ефикасно и ефективно извршување; исполнување на обврските за отчетност; усогласеност со законите и регулативата; заштита на средствата од загуба, злоупотреба и оштетување. 4

Клучна порака Внатрешна контрола: процес спроведен од вработени разумно уверување дека целта е постигната 5

Да се фокусираме на ЈВК или ЈВФК: внатрешната контрола во јавниот сектор и меѓународната рамка и стандарди Главни ЈВК Принципи: Доброто управување како главна носечка сила COSO/INTOSAI внатрешна контрола воспоставени за децентрализирана раководна отчетност Вклучување на други релевантни меѓународни упатства Централизирана или децентрализирана функционално независна внатрешна ревизија Триаголник на отчетност Функции на ЦЕХ Јасно разграничување на функцијата Инспекција од функцијата Внатрешна ревизија Активна соработка помеѓу внатрешните и надворешните чинители на услуги 6

ЈВК Принципи (1) Доброто управување како главна носечка сила вклучува: Доброто управување како главна носечка сила вклучува: Почитување на законот Делување во интерес на јавноста Интегритет Тон на раководството: прави го она што го кажуваш и кажи го она што го правиш Транспарентност Објективност: избор врз основа на заслуги Отчетност: објаснете како ги користите овластувањата за остварување на целите – внатрешни и надворешни 7

ЈВК Принципи (2) Воспоставена внатрешна контрола која е усогласена со препораките на COSO/INTOSAI за децентралиризирана раководна одговорност Интегриран и поврзан систем: Контролна средина Поставување на цели и управување со ризик Контролни активности Информации и комуникации (финансиски и нефинансиски, внатрешни и надворешни) Мониторинг, евалуација и внатрешна ревизија 8

COSO поврзани компоненти Контролна средина Мисија Интегритет, етика и организациони вредности Организациона структора/овластување Управување со човечки ресурси Проценка на ризик Поставување на целите, мерење на ефикасноста и обемот на ризикот Утврдување на ризик и носител на ризик Одговор на ризиците (избегнување, пренос, намалување и прифаќање) Контролни активности (за намалување на утврдените ризици) Поврзаност со ризиците Избор на контроли, дизајнирање и евалуација Политики и процедури IT Информации и комуникации Финансиски и нефинансиски Внатрешни и надворешни Balanced Score Cards Мониторинг Регуларна и самостојна самопроценка Евалуација Функција на внатрешна ревизија 9

Функционално независна внатрешна ревизија ЈВК Принципи (3) Функционално независна внатрешна ревизија Отворената поддршка од страна на врвното раководство е клучен фактор Може да е централизирана или децентрализирана Спроведување во согласност со IA стандардите Директна линија на известување на бордот/врвното раководство Целосно поддржана од Комитетот за ревизија 10

PIC Принципи (4) Вклучување на други релевантни меѓународни упатства Вклучување на други релевантни меѓународни упатства IFAC OECD-SIGMA PEFA 11

ЈВК Принципи (5) Триаголник на отчетност Отчетноста е поврзана со одговорноста и овластувањата Отчетноста не може да се делегира, додека одговорноста и овластувањето можат 12

ЈВК Принципи (6) – функции на ЦЕХ Клучна улога: координативен и хармонизациски пристап и активности поврзани со ЈВК Функцијата ЦЕХ мора да постои, оперативниот облик може да се разликува Обезбедување на соодветна законска рамка (примарна, секундарна и терцијална) Воспоставување ВК и ВР стандарди Донесување на упатства Надгледување на областа на ЈВК и утврдување на гапови Известување Изборно: Сертификација Обуки (координација) 13

ЈВК Принципи (7) Јасно разграничување на функцијата Инспекција од функцијата внатрешна ревизија Внатрешна ревизија Инспекција Форма Централизирана или децентрализирана Стручна служба или дел од полициската функција Носи Додавање на вредност Корективна активност Цел Разумно уверување за управување, управување со ризик и контрола Фокусирање на неправилности и нивна корекција Активирање Базирано на ризик Врз основа на обвинувања, сомнеж Обем Прашања поврзани со управувањето Законска усогласеност Вид на однос Срдечна (пријателска критичност) Спротивставена и испрашувачка Претпоставка Очекуваните работи се ОК Веројатно не е ОК 14

ЈВК Принципи (8) Активна соработка помеѓу внатрешните и надворешните чинители на услуги Комитети за ревизија Надворешна ревизија (Суд на ревизори) на национално ниво Надворешна ревизија на ЕУ фондовите (Ревизорко тело, Европска Комисија, ECA) Краен корисник е Собранието 15

Заклучоци Доброто управување е суштинско за кредибилитет во владеењето Доброто управување е суштинско за кредибилитет во владеењето Внатрешната контрола е одговорност на сите Постојат заеднички принципи кои влијаат на ЈВК 16