YMSEFYDLU LLYWODRAETHWYR

Nod y cyflwyniad hwn yw: Deall y cyfansoddiad Cyrff Llywodraethu Dyletswyddau y Cyrff Llywodraethu Gwahaniaeth rhwn Rheoli Ysgol a Llywodraethu Ysgol Rolau allweddol Llywodraethwyr Darparu dealltwriaeth o gyfansoddiad Cyrff Llywodraethu. Arddangos sut mae Cyrff Llywodraethu yn cyflawni eu dyletswyddau. Egluro’r gwahaniaeth rhwng rheoli ysgol a llywodraethu ysgol. Ymchwilio i rai o rolau allweddol Llywodraethwyr. Provide an understanding of the composition of Governing Bodies. Demonstrate how Governing Bodies carry out their duties. Explain the difference between school management and school governance. Explore some of the key roles of Governors.

Mathau o Lywodraethwyr: Craidd Pennaeth Rhiant Athro Staff – aelod o staff nad yw’n addysgu yn yr ysgol Awdurdod Lleol Partneriaeth Cymuned – holl Gyrff Llywodraethu ac eithrio Ysgolion Gwirfoddol a Gynorthwyir

Mathau o Lywodraethwyr: Ychwanegol Sylfaen – ysgolion Sylfaen, ysgolion Gwirfoddol a Gynorthwyir, ac ysgolion. Gwirfoddol a Reolir Cymunedol Ychwanegol – ysgolion cynradd mewn ardal Cyngor Cymuned Disgybl Cysylltiedig - Blynyddoedd 11-13 ysgolion uwchradd (Dim hawliau pleidleisio)

Strwythur Corff Llywodraethu Arferol Typical Cynradd Uwchradd Pennaeth Rhieni 4/3 Athro 2/1 Staff 1 Awdurdod Lleol 4/3 Cymuned Leol 4/3 Sylfaen 4/3 Cymunedol Ychwanegol 1 Rhiant 6/5 Athro 2 Awdurdod Lleol 5/4 Cymuned Leol 5/4 Sylfaen 5/4 Disgybl Cysylltiedig 1/2

Cyfrifoldebau Craidd Pennu Amcanion, Polisïau, Blaenoriaethau Safonau a Thargedau Cwricwlwm Cyllid Staffio Arolygu – paratoi a chamau dilynol Cwynion

Cyfrifoldebau Craidd (parhad) Iechyd a Diogelwch Rhoi gwybodaeth i rieni Lles a diogelwch dysgwyr Cyfrifoldebau llywodraethwyr o ran materion cydraddoldeb Disbyblu Gwerthuso perfformiad y Corff Llywodraethu

Beth i’w ddisgwyl? System fentora i gefnogi Llywodraethwyr newydd Cyfarfod a’r Pennaeth neu Cadeirydd y Llywodraethwyr I gadarnhau rol y Llywodraethwyr Os na fydd unrhwy cysylltiad, cysylltwch a’r Pennaeth Mae gan rai Cyrff Llywodraethu system fentora i gefnogi Llywodraethwyr newydd. O bryd i’w gilydd, bydd y Pennaeth neu Gadeirydd y Llywodraethwyr yn cysylltu â chi i drefnu cwrdd â hwy a chael sgwrs am rôl y Llywodraethwyr. Os nad yw’r ysgol, y Pennaeth, na’r cadeirydd wedi cysylltu â chi, cysylltwch â’r Pennaeth. Some Governing Bodies have a system of mentoring to support new Governors. Sometimes the Headteacher or Chair of Governors will arrange for you to come along to the school to meet them and chat about the role of Governors. If you have had no contact from the school or headteacher or chair, contact the headteacher

Cefnogaeth Pellach Ymgynghorwyr Her ERW Swyddog Cefnogi Llywodraethwyr yr Awdurdod Lleol. Llywodraethwyr Cymru. Gwefan a Llinell Gymorth.

Sut mae paratoi? Copi ar gael gan y clerc :- Canllaw i’r Gyfraith i Lywodraethwyr Ysgolion Cynllun Datblygu Ysgol cyfredol Cynllun Gweithredu ac Adroddiad Arolygu Estyn Dogfen Hunanwerthuso’r Corff Llywodraethu Adroddiad Blynyddol diweddaraf i Rieni Prosbectws yr Ysgol

Sut mae paratoi? Copi ar gael gan y clerc :- Cofnodion cyfarfodydd diweddar y Corff Llywodraethu Cyllideb yr ysgol a gyhoeddwyd gan yr Awdurdod Lleol Aelodau’r Corff Llywodraethu Calendr o gyfarfodydd y Corff Llywodraethu Strwythur staffio yr ysgol Cynllun o’r Ysgol

Y Cyfarfod Blynyddol Penodi Cadeirydd Penodi Is-Gadeirydd Sefydlu pwyllgorau Adolygir yr Offeryn Llywodraethu Cyflwynir Datganiad o Fuddiannau Busnes

Cyfrifoldeb Corfforaethol Mae Corff Llywodraethu yr Ysgol yn endid cyfreithiol ar wahan i’w aelodau. Bydd angen caniatad y Corff Llywodraethu llawn i gwneud penderfyniadau, siarad neu weithredu ar ei ran. Mae’r holl lywodraethwyr yn derbyn cyfrifoldeb cydradd am weithredoedd a phenderfyniadau’r Corff Llywodraethu. Mae Corff Llywodraethu yr Ysgol yn endid cyfreithiol ar wahân i'w aelodau. Nid oes gan unrhyw aelod unigol neu is-bwyllgor yr awdurdod i wneud penderfyniadau, siarad neu weithredu ar ei ran oni bai eu bod yn cael caniatâd y Corff Llywodraethu llawn. Mae’r holl lywodraethwyr yn derbyn cyfrifoldeb cydradd am weithredoedd a phenderfyniadau’r Corff Llywodraethu. The School Governing Body is a separate legal entity from its members. No individual member or sub-committee has the authority to make decisions, speak or act on it’s behalf unless they are given permission by the full Governing Body. All governors accept equal responsibility for the actions and decisions of the Governing Body.

Cofiwch Nid yw’r Corff Llywodraethu yn cyfrannu mewn unrhyw ffordd at roi cynlluniau ar waith. Y Pennaeth sy’n gyfrifol o rhedeg yr ysgol o ddydd i ddydd, ac am weithredu’r fframwaith strategol a sefydlwyd gyda’r Corff Llywodraethu. Guideline : Governors = Strategic / Headteacher = Managerial and Operational Nid yw’r Corff Llywodraethu yn cyfrannu mewn unrhyw ffordd at roi cynlluniau ar waith. Y Pennaeth sy’n gyfrifol am drefniadaeth a rheolaeth fewnol yr ysgol o ddydd i ddydd, ac am weithredu’r fframwaith strategol a sefydlwyd gyda’r Corff Llywodraethu. The governing body plays no part in putting plans into operation. The head teacher is responsible for the internal day to day organisation, management and control of the school and the implementation of the strategic framework established with the governing body.

Dwy rôl allweddol Llywodraethwyr : Cynllunio Strategol Rôl llywodraethwyr o ran Monitro a Gwerthuso

1) Cynllunio Strategol Cynllunio materion eang yn y tymor hir (y darlun cyffredinol, i gyflawni amcanion) Dogfennau fydd angen: Datganiad o Weledigaeth neu arwyddair Adroddiad Hunanwerthuso Cynllun Datblygu

Llunio a gweithredu Cynllun Datblygu Ysgol Angen mewnbwn gan yr Uwch-dim Rheoli, staff, disgyblion, rhieni a’r llywodraethwyr ar gyfer y Cynllun Datblyu’r Ysgol (CDY) Rhaid i’r Cynllun adleisio Adroddiad Hunanwerthuso’r Ysgol. Rhaid sefydlu’r fframwaith strategol gyda’r Corff Llywodraethu OND - Y Pennaeth sy’n gyfrifol o rhedeg yr Ysgol o ddydd i ddydd, ynghyd a gwethredu’r fframwaith strategol Bydd ysgolion yn mabwysiadu gwahanol ffyrdd o lunio Cynllun Datblygu Ysgol, ond dylent bob amser gynnwys mewnbwn gan yr Uwch-dîm Rheoli, staff, disgyblion, rhieni a llywodraethwyr. Rhaid i’r Cynllun adleisio Adroddiad Hunanwerthuso’r Ysgol. Mae’n hanfodol bod y fframwaith strategol yn cael ei sefydlu gyda’r Corff Llywodraethu. OND - Cyfrifoldeb y pennaeth yw trefnu a rheoli’r ysgol o ddydd i ddydd, ynghyd â gweithredu’r fframwaith strategol. Schools will adopt different styles of producing a School Development Plan but they should always include input from SMT, staff, pupils, parents and governors. It must reflect the School Self-evaluation Report It is essential the strategic framework is established with the governing body. BUT – The day to day organisation, management and control of the school along with the implementation of the strategic framework is the head teachers responsibility.

Cwestiynau i’w gofyn Yw hwn yn cynorthwyo’r disgyblion i gyrraedd ei nod? Cost? Os dargyfeirir cyllid, pa effaith gaiff hynny? Amserlen? Pwy sy’n gyfrifol am arwain ar hyn? Cysylltu ag ysgolion â phrofiad? Additional Questions : How does this help the pupils in our school achieve their goal?

Adolygu cynlluniau Sut mae pethau’n mynd? Oes angen gwneud addasiadau? A ydym ar amser? A ydym o fewn y gyllideb? Oes unrhyw sgil-effeithiau? Oedd ansawdd y gwaith o safon digonol?

2) Rôl llywodraethwyr o ran Monitro a Gwerthuso Sicrhau ein bod yn gwneud yr hyn yr ydym yn dweud ein bod yn ei wneud. Gwerthuso Mesur effaith ar ddisgyblion, staff, a randdeiliaid eraill megis y Gymuned

Sut gall llywodraethwyr fonitro a gwerthuso? Trwy ddeall a chael arweiniad gan y dogfennau canlynol: Cynllun Datblygu’r Ysgol Adroddiadau Cyllid Adroddiadau Iechyd a Diogelwch Meysydd “amlwg” eraill, e.e. presenoldeb, cysylltiadau â’r gymuned leol DATA

Sut gall llywodraethwyr fonitro a gwerthuso? Adroddiad tymhorol y Pennaeth i’r llywodraethwyr Adroddiadau pwyllgorau’r Corff Llywodraethu Data ar ganlyniadau arholiadau, presenoldeb ac ati Ymweliadau â’r ysgol Gwybodaeth gan yr Awdurdod Lleol

Cymorth a Her Ystyried y dystiolaeth Deall y darlun cyflawn Yn ôl cyd-destun yr ysgol gyfan Yn addas ar gyfer cyd-destun y gymuned Yn gydymdeimladol ac yn gefnogol

Pwyntiau i’w cofio Rhaid i’r Corff Llywodraethu llawn gwrdd deirgwaith y flwyddyn – unwaith bob tymor. Byddwch yn cael yr agenda a papurau cyn y cyfarfod. Darllennwch rhain cyn y cyfarfod.

Pwyntiau i’w cofio Bydd y cofnodion yn cael eu gwneud yn gyhoeddus. Ni ddylid trafod a’r cyhoedd unrhyw faterion gyfrinachol.

Pwyntiau i’w cofio Rhaid cael caniatad y corff llywodraethu llawn I gwneud penderyfniadau, siarad neu gweithredu ar ben ei hun ar ran y Corff Llywodraethu Mae’r holl lywodraethwyr yn derbyn cyfrifoldeb cydradd am weithredoedd a phenderfyniadau’r Corff Llywodraethu.

Pwyntiau i’w cofio Cyfrifoldeb y Pennaeth yw rhedeg yr ysgol o ddydd i ddydd

Dolenni Defnyddiol Llywodraethwyr Cymru www.governorswales.org.uk/cymraeg/ Llywodraeth Cymru http://gov.wales/topics/educationandskills/schoolshome/fundingschools/school-governance/?skip=1&lang=cy Fy Ysgol Leol www.mylocalschool.wales.gov.uk ERW www.erw.cymru