Að vanda til námsmats 17. október 2008 Rúnar Sigþórsson HA Mat í þágu náms eða nám í þágu mats Samræmd próf, kennsluhugmyndir kennara, kennsla og nám í náttúrufræði og íslensku í fjórum íslenskum grunnskólum Kynning á Ph.D.-rannsókn Að vanda til námsmats 17. október 2008 Rúnar Sigþórsson HA Every term a good student engages to memorize pages and pages, remembered, at best, for a two-hour test, and forgotten for ages and ages. (Jóhann S. Hannesson)

Yfirlit Baksvið rannsóknarinnar Rannsóknin sjálf – markmið, spurningar og snið Fræðileg nálgun – hugtakalíkan rannsóknarinnar Stiklur úr niðurstöðum um náttúrufræði og íslensku Niðurstöðurnar og framhaldsskólinn Nokkrar ályktanir

Baksviðið Samræmd próf á Íslandi ekki eyland Löng hefð Gildi prófanna og samhengi þeirra við nám og kennslu löngum umdeild margt fullyrt en fátt vitað með vissu Vilji til að setja umræðuna í fræðilegt samhengi og hefja umræðuna um það yfir eintrjáningslega flokkadrætti með og á móti

Tilgáta mín ... ... var sú að samræmd próf séu ekki hlutlaust mælitæki heldur hafi notkun þeirra afleiðingar fyrir kennsluhugmyndir kennara, tilhögun kennslu og nám nemenda og markmiðið að kanna þessar afleiðingar

Meginspurningin Að hvaða marki og á hvern hátt setja samræmd próf í náttúrufræði í 10. bekk og íslensku í 7. og 10. bekk mark á kennsluhugmyndir, ákvarðanir og kennslu-tilhögun kennara og viðfangsefni og nám nemenda í fjórum íslenskum grunnskólum?

Undirspurningar ... sem beindust að einstökum þáttum kennsluhugmyndum kennara afstöðu þeirra til prófanna tilhögun kennslu (inntaki og aðferðum) námi og námsárangri nemenda mun á miðstigi og unglingastigi

Afmörkunin Íslenska og náttúrufræði Báðar á unglingastigi og auk þess íslenska á miðstigi Fjórir skólar (heildstæðir í ólíkum samfélögum)

Rannsóknin Eigindleg tilviksrannsókn – greinarnar tvær megintilvik Fjórir heildstæðir (en annars ólíkir) grunnskólar Einstaklingsviðtöl við skólastjóra og kennara í greinunum tveimur Rýnihópaviðtöl við nemendur í 9. og 10. bekk Vettvangsathuganir í kennslustofum viðmælenda Skoðun á prentuðum gögnum frá skólunum

TIMSS 2007 Assessment Frameworks Fræðilega nálgunin TIMSS 2007 Assessment Frameworks Áformuð námskrá Virk námskrá Áunnin námskrá

Námskrárlíkan PISA 2006

Hugtakalíkan rannsóknarinnar Kennarar Virk námskrá Áunnin námskrá Áformuð námskrá Kennsla: Inntak, tilhögun, námsmat, námsaðlögun Uppskera nemenda reglugerðir og samræmd próf Lög, Aðalnámskrá, aðrar Kennsluhugmyndir, þekking og hæfni, sjálfs- traust og líðan, fagmennska og -hugmyndir Nám: Eiginleikar og forsendur, Námsáhugi og námshættir nemenda

Hver er svo niðurstaðan? Ekki hægt að alhæfa Samræmd próf eru hluti af stærri heild Prófin – og það kerfi sem þau eru hluti af – hefur áhrif á virku námskrána með því að móta hug-myndir og ákvarðanir kennara EN það er margt fleira sem mótar þær

Hver er svo niðurstaðan? Forgangsröðun sem hvorki samrýmist Aðalnámskrá né kennsluhugmyndum kennaranna en kennarar láta það sem þeir telja vera hagsmuni nemenda ráða samt verður að velta fyrir sér hvort þetta sé endilega skilvirkasti undirbúningurinn Prófin hafa þá áhrif vegna þess sem gert er í nafni þeirra og ákvarðana sem teknar eru með tilvísun til þeirra.

Arfleifð 20. aldarinnar Shepard, 2000 Námskenningar í anda atferlisstefnu og tengslanáms Stöðlun þekkingar og aðgreining nemenda Námsmat sem lokamat byggt á vísindalegum mælingum Í lokaályktunum rannsóknarinnar er dregin sú ályktun að mark samræmdu prófanna verði að skoða í ljósi gróinnar hefðar sem bandaríski menntunarfræðingurinn Lorrie Shepard (2000) kallar arfleifð 20. aldarinnar. Þá arfleifð telur Shepard einkennast af námskenningum sem sækja til atferlisstefnu og tengslanáms (e. asssociationist & behaviourist learning theories) þar sem þekking er brotin niður í prófanlegar einingar sem miðlað er til nemenda í fyrirfram ákveðinni röð, námskrá og kennsluskipulagi sem einkennist af stöðlun þekkingar og aðgreiningu nemenda í anda vísindastjórnunar og verksmiðjulíkans af skólanum, námsmati byggðu á tölfræðilegum mælingum. Þessir þrír þættir eru splæstir saman í órjúfanlega heild þannig að einum þeirra verður ekki hnikað án samhengis við hina. Færa má rök fyrir því að samræmd próf séu hluti af þessari arfleifð, hafi átt þátt í að móta hana og séu e.t.v. um leið eitt sterkasta aflið sem viðheldur henni. Hug­myndir og athafnir kennara virðast mótaðar af þessari arfleifð og þær breytast ekki meðan þeir eru gerðir ábyrgir fyrir meðaleinkunn nemendahóps fremur en árangri einstakra nemenda eða kennslu samkvæmt námskrá. Og meðan hugmyndir og athafnir kennara breytast ekki, breytist líklega fátt sem máli skiptir í kennslustofunni, a.m.k. ef við göngum út frá orðum þeirra menntunarfræðinga sem halda því fram að enginn breyti lífheimi kennslustofunnar nema kennarar sjálfir.

Til umhugsunar fyrir framhaldsskólakennara Eftir hvers konar undirbúningi sækist framhaldsskólinn? Hvaða augum lítur framhaldsskólinn það val úr efnisþáttum Aðalnámskrár grunnskóla í íslensku og náttúrufræði sem lesa má út úr rannsókninni og þá uppskeru af nemenda af náminu sem af því leiðir? þá námsmenningu sem lýst er hér að ofan og þann undir-búning sem hún veitir nemendum fyrir framhaldsskólanám? Hvaða niðurstöður yrðu af sambærilegri rannsókn í framhaldsskólum? Hvað einkennir kennsluhefð og námsmenningu í framhaldssk.? Hvernig vinnur framhaldsskólinn úr þeim efniviði sem hann fær frá grunnskólanum, hvaða námstækifæri skapar hann nemendum og hvers konar nemendur vill hann útskrifa?