Guðmundur F. Jóhannsson læknanemi Procalcitonin Guðmundur F. Jóhannsson læknanemi

Sögulegt yfirlit Calcitonin (CT) Hormón framleitt af C-frumum skjaldkirtils Uppgötvaðist á 7. áratug síðustu aldar Dregur nafn sitt af því hypercalcemia eykur losun þess og það hefur hypocalcemísk áhrif. Á 8. áratugnum komust menn að því að CT er framleitt sem hluti af stærra próhormóni, procalcitonin.

Procalcitonin

CT precursorar Tjáðir af CALC-I geni á 11. litningi Aðallega af C-frumum skjaldkirtils Extrathyroidal framleiðsla bæld við normal ástand. Tjáningin getur aukist í ýmsum sjúkdómum: Neuroendocrine tumorar: t.d. MTC, SCLC og pheocromocytoma Lungnasjd. s.s. COPD, tuberculosis Nýrnasjd. Einnig sést fysiológísk hækkun hjá nýburum Mikil aukning við mikla bólgu, system sýkingar og sepsis

Bólga, system sýk. og sepsis Bólga: Svar líkamans við skaðlegu áreiti Getur verið staðbundin eða systemísk Systemísk bólga: Ýmislegt sem veldur: bruni, pneumonitis, bacteremia, endotoxemia,trauma osfrv. Getur valdið SIRS: hyper- / hypothermia, tachypnea, tachycardia og leukocytosis / -penia Sepsis: SIRS sem er vegna microbiologískra áhrifa

CTpr og sepsis Fyrsta greinin birtist 1983 Margar fylgt í kjölfarið Ekki er vitað nákvæmlega hvert hlutverk CTpr er í sepsis Hafa verið gerðar dýrarannsóknir, rannsóknir in vitro og klínískar rannsóknir á mönnum

Hlutverk CTpr í sepsis Hamstrarannsóknir Hægt að inducera hækkun í normal hömstrum með TNF-alfa, ekki öfugt ProCT-gjöf hjá septískum hömstrum með peritonitis tvöfaldar dánartíðnina og meðferð með ProCT antiserum eykur survival hjá þeim

Hlutverk CTpr í sepsis II Septísk svín frá Jórvíkurskíri Induceraður banvænn peritonitis og obs. í 15 klst. (mælt MAP og kreatínín) Helmingur fékk anti-ProCT IgG og hinn helmingurinn lyfleysu Flest dýranna sem fengu lyfleysu dóu innan 9 tíma og ekkert lifði í 15 tíma Svínin sem fengu anti-ProCT voru marktækt betri m.t.t. lífsmarka og metabólisma og flest lifðu í 15t.

Hlutverk CTpr í sepsis II Framhald af sögu svínanna: Eftir 4t voru ómeðhöndluð svín “moribund” Samsvarandi MODS í mönnum Athugað var hvort hægt væri að bjarga svínunum Einhver hluti þeirra fékk anti-ProCT IgG Í stuttu máli lifðu næstum öll svínin sem voru meðhöndluð en ómeðhöndluð svín dóu öll á meðan tilrauninni stóð Immunoneutralisering á ProCT virðist því geta verið nothæf við meðferð á langt gegnum sepsis Þau svín sem lifðu í 15 tíma var slátrað!

Hlutverk CTpr í sepsis III In vitro rannsóknir á h-monocytum Sýna að CT(1-32), ProCT og frítt CCP-I geta virkað sem chemoattractants og inducerað migration sem er skammtaháð. Hins vegar geta þessi peptíð hamlað áhrifum annarra óskyldra chemoattractants Einnig kom í ljós að ProCT gat haft stimúlerandi áhrif á losun cytokyna s.s. IL-1b, TNF-alfa og IL-8.

Hlutverk CTpr í sepsis IV CTpr og NO NO er vasodilaterandi efni Framleiðsla NO er aukin í sepsis ProCT var bætt í frumuræktun með sléttum vöðvafrumum úr æðum úr rottum sem höfðu þegar fengið LPS, TNF-alfa og interferon-gamma Jók tjáningu á inducible NO synthasa og NO-framleiðslu

Hlutverk CTpr í sepsis V Endotoxin-gjöf hjá mönnum Hækkun á s-CTpr eftir 3 tíma Hámarksgildi eftir 24 tíma Eftir 7 daga voru gildin enn hækkuð Hjá 2 einstaklinganna normaliseruðust gildin ekki fyrr en eftir 10-14 daga. Hugsanlega hagnýtt í sepsis Góður marker fyrir sepsis Target fyrir immunoneutraliseringu, jafnvel nokkrum dögum eftir að “severe inflammatory illness” hefur byrjað

CTpr-mælingar í sepsis Samanburður: Skoðun og rútínurannsóknir (s.s. Hvít, CRP og blóðræktun) geta verið óspecífísk og óáreiðanleg Klassísk próinflammatorísk cytókín eru hækkuð í stuttan tíma eða “intermittently” CTpr eru mjög oft hækkuð, stundum mörg þúsundfalt og hækkunin varir í langan tíma. Einnig samsvarar hækkunin mjög vel við alvarleika ástandsins og mortaliteti. Margar klínískar rannsóknir hafa staðfest nytsemi CTpr í greiningu og mati á árangri meðferðar á sepsis og sepsis-líku ástandi.

CTpr-mælingar í sepsis Eru þá CTpr MARKERINN fyrir sepsis? Líklega ekki Sumir sjúklingar fá hækkun á CTpr án þess að hafa klínísk einkenni og sumir sjúklingar með septísk einkenni fá ekki há gildi Að lokum: “Evaluation of the reliability of a marker for sepsis is contingent upon the accuracy of the clinical diagnosis”

Heimildir Muller B, Becker KL. Procalcitonin: how a hormone became a marker and mediator of sepsis. Swiss Med Wkly. 2001; 131:595-602 Becker KL, Nylén ES, White JC, Muller B, Snider RH. Procalcitonin and the Calcitonin Gene Family of Peptides in Inflammation, Infection, and Sepsis: A Journey from Calcitonin Back to Its Precursors. J Clin Endocrinol Metab. 2004 Apr; 89(4):1512-1525. Meisner, M. Pathobiochemistry and clinical use of procalcitonin. Clin Chim Acta. 2002 Sep; 323(1-2):17-29.

Takk fyrir