Akút lymphoblastic leukemia
Skilgreining: Illkynja breyting (klónal) í óþroskuðum mergfrumum. Truflun verður á þroskun og frumuvexti sem leiðir til mergbilunar og íferðar í önnur líffæri
Faraldsfræði Algengasti illkynja sjúkdómurinn í börnum (30%) Algengast frá 2-10 ára og toppur um 2-3 ára Drengir > stúlkur Tíðni: 3.9/100 þús. börn/ári 2x algengara í hvítum en svörtum
Áhættuþættir Genagallar Ónæmisbæling Umhverfisþættir Down´s syndrome, Bloom´s syndrome, Fanconi anemia, Ataxia Telagiectasia Ónæmisbæling Umhverfisþættir Tóbaksreykur, maríjúana, jónandi geislun Cancer family syndromes Li-Fraumani syndrome (stökkb. í p53 geni) Sýkingar Víral sýkingar: HTLV-1 Hærri fæðingarþyngd
Pathologia Monoklonal fjölgun frá óþroskuðum lymphocytum Heterogen sjúkdómur og flokkaður eftir: Útliti frumna (FAB) Yfirborðssameindum (CD) Erfðum
Yfirborðssameindir (CD) Precursor B-ALL 70-80% B-ALL 3% T-ALL og Precursor T-ALL 15-17%
FAB flokkun L1 Litlir blastar, hátt n/c hlutfall, 85-90% af ALL,betri horfur L2 Stærri blasta, lágt n/c hlutfall, 11-14% af ALL, T-ALL L3 Stórir blastar, áberandi vacuolur, oftast þroskaðar B fr, <1% af ALL
Erfðir Ploidy (chromasomal fjölda) <46 litningar eru verri horfur 50-60 litningar eru betri horfur >60 litningar eru verri horfur Breytingar á byggingu, oftast translocation t(9;22),Philadelphia litningur, hjá 5% barna t(4;11/9;11/11;19) eru hjá um 5-7% barna og hjá um 70% smábarna með ALL t(12;21) er algengast, milli 15 og 20% barna t(1;19) er hjá um 5% barna
Einkenni Blæðingar Eitlastækkanir Hiti Beinverkir, séstaklega í löngum beinum Einkenni aukins intracranials þrýstings Stækkun á eista Lifrar- og miltisstækkun T-frumu ALL: Mediastinal massi, pleural vökvi og mæði
Rannsóknir Blóðprufur Blóðstrok Mergstrok Frumuflæðissjá Litningarpróf Normochrome normocyte anemia Thrombocytopenia Aukin þvagsýra Brengluð blæðingar- og lifrarpróf Blóðstrok Smáar hringlaga frumur með stóran kjarna með fínt krómatín-lymphoblasta Fáar blóðflögu Mergstrok Pakkaður af blöstum Lítið af eðlilegum frumum Frumuflæðissjá Litningarpróf Mergástunga Rtg.thorax Abdominal ómun
Prognotiskir þættir Lág Hyperdiploid, trisomy 4,10,17, stúlkur Meðal HBC <50 þús,1-10 ára Há T-fr ALL, >10 ára, HBC >50 þús Mjög há t(9;22), t(4;11)(q21;q23), <1árs, síðbúin svörun við meðferð
Meðferð Induction Consolidation Maintenance Framkalla remission 3-4 vikur Vincristin, sterar, L-asparginasi, anthracyclin Consolidation Hindra endurvöxt 4-6 mánuðir MTK meðferð/profylaxis Geislameðferð með 18-24 Gray Síðar bætt við cytarabine, epipodophylotoxin, anthracyclin og alkylerandi lyf Maintenance Lágskammta p.o. meðferð 6-Mercaptopurine og methotrexate i.v púlsar af vincristin og sterum 2 ár
Meðferð og horfur Val eftir prognotiskum þáttum Horfur Mergskipti eða eigin stofnfrumuígræðsla ef relapse eða ef slæmir prognotiskir þættir til staðar Horfur 80% 5 ára sjúkdómsfrí lifun en 35% í þróunarlöndum 90% complete remission 20-25% relaps á fyrstu meðferð