ການບົ່ງມະຕິ ແລະ ປີ່ນປົວ ພະຍາດ ຊັກບ້າໝູ (Epilepsy) ໃນລາວ ດຣ ເກດມະນີ ເພັດສີຣິແສງ ຊ່ຽວຊານ 1 ພະຍາດພາຍໃນ ຊ່ຽວຊານ 2 ພະຍາດປະສາດ

VDO pretest

ອະລຳພະບົດ Epilepsy ເປັນພະຍາດໜື່ງ ທີ່ພົບເຫັນ ແລະ ເປັນບັນຫາ ໃນທົ່ວໂລກ Prevalence = 4 ຫາ 10 / 1000 ຕໍ່ ປີ ໃນໂລກ, ໃນລາວ P = 7.7 /1000 ສ່ວນໃຫ່ຍ ພົບໃນເຂດ ຊົນນະບົດ ຫລື ໃນປະເທດ ກຳລັງ ພັດທະນາ ອັດຕາການເປັນ Epilepsy ແມ່ນສູງ ໃນ ໄວເດັກ ແລະ ໄວ ຜູ້ເຖົ້າ Standardized mortality rate = 2 ຫາ 3 ເທື່ອ ຂອງຄົນ ປົກກະຕິ

ນິຍາມ ILAE and IBE Definition of seizure fisher et al, Epilepsia 2005;46:470 Epileptic seizure ຫລື Seizure (ຊັກ) ແມ່ນ: ອາການສະແດງອອກ ຊົ່ວຄາວ ຈາກການມີຄື້ນກະແສໄຟຟ້າຜິດປົກະຕິ ໃນ ສະໝອງ ເຮັດໄຫ້ ສະໝອງສັ່ງການຜິດພາດ Epilepsy ຫລື ຊັກບ້າໝູ ແມ່ນ: ພະຍາດ ຂອງສະໝອງ ເຊິງ ສະແດງອອກຫລາຍອາການ ດ້ານລະບົບປະສາດ ເຊັ່ນ: ພຶດຕິກຳ ຫລື ສະພາບທາງຈິດປ່ຽນແປງ, ຊັກ (ຢ່າງໜ້ອຍ 2 ເທື່ອຂື້ນໄປ)

ນິຍາມ ILAE and IBE Definition of seizure fisher et al, Epilepsia 2005;46:470 Acute symptomatic seizure ແມ່ນ ອາການຊັກ ທີ່ເກີດຂື້ນກະທັນຫັນ ໃນລະຫ່ວາງ ທີ່ ເປັນພະຍາດໃດໜື່ງ ເຊັນ: Meningitis or Stroke ( ໃຫ້ ຢາ AEDs ໃນໃລຍະສັ້ນ) Chronic or Remote symptomatic seizure ແມ່ນ ພະຍາດ Epilepsy ທີ່ ຊັກຍ້ອນ ເປັນພະຍາດ ໃນສະໝອງ ມາກ່ອນ ເຊັ່ນ: ກະທົບຫົວ 2 ປີຫລັງ, ເນື້ອງອກໃນສະ ໝອງ ຫລື ຫລັງຜ່າຕັດສະໝອງ ... ( ໃຫ້ ຢາ AEDs ຍາວນານ ຫລື ອາດ ຕະຫລອດຊີວິດ)

ການຈັດແບ່ງປະເພດ Epilepsy 1. Partial seizure 3. Unclassified seizure 2. Generalized seizure 3. Unclassified seizure Simple partial Complex partial 2nd to generalized Absence seizure (petit mal) Myoclonic seizure Clonic seizure Tonic seizure Tonic-clonc siezure (grand mal) Atonic siezure

Etiology of epilepsy Rochester, 1935-1984

Simple partial epilepsy (ຊັກພາກສ່ວນ ແບບ ບໍ່ເສຍສະຕິ) ສະຕິ: ດີ (ບໍ່ແຕະຕ້ອງ ເຖິງ ສະຕິ) (Frontal ແລະ Temporal lobe epilepsy) ອາຍຸເລີ່ມເປັນ: ເປັນໄດ້ທຸກ ອາຍຸ ແລະ ເພດໄວ ອາການເຕືອນ (aura): ບໍ່ມີ ອາການຊັກ: ຈະເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍ: _ການເຄື່ອນເໜັງ (Motor). +++ _ຄວາມຮູ້ສຶກ (Sensory) ຜິດປົກກະຕິ. ++ _ສ່ວນອາການດ້ານຈິດ, ເຫັນພາບຫລອນ ຫລື ການໄດ້ ຍິນສຽງຜິດປົກກະຕິ ມີໜ້ອຍ. + ອາການຫລັງຊັກ: ອາດມີ Todd paralysis (ມີລ່ອຍ ຫລັງ ຈາກຊັກ ແລ້ວດີຂື້ນເອັງ ພາຍໃນ ເຄິ່ງຊົວໂມງ ຫລື 1 ວັນ)

Complex partial seizure (ຊັກພາກສ່ວນແບບເສຍສະຕິ) “Temporal lobe epilepsy or psycho-motor epilepsy” ສະຕິ: ເສຍສະຕິ (ແຕະຕ້ອງ ເຖິງ ສະຕິ) ອາຍຸເລີ່ມເປັນ: ໄວ ໜຸ່ມ ຫາ ຜູ້ໃຫ່ຍ ອາການເຕືອນ (Aura): ສະພາບຈິດ ຫລື ພຶດຕິກຳປ່ຽນແປງ. ອາການຊັກ: ສ່ວນໃຫ່ຍ ຈະເປັນແບບ Automatism ມີຫລາຍ ແບບ: deja vu (ຄຸ້ນເຄີຍໂພດ), Jamais vu (ບໍ່ຄຸ້ນເຄີຍ), audio or visual hallucination (+) , orobuccolingual(+++) ອາການຫລັງຊັກ: ມຶນງົງ, ເຈັບຫົວ ແລ້ວ ດີຂື້ນເອັງ ພາຍໃນ 5 ນາທີ ຫລື ຫລາຍ ຊົວໂມງ ຈຸດພິເສດ: ມີປະຫວັດ ເປັນຊັກເວລາໄຂ້ສູງ ຫລື ກະທົບຫົວ ຕອນເກີດ ຫລື ແຕ່ຍັງນ້ອຍ

Generalized tonic-clonic seizure (ຊັກທົ່ວຮ່າງກາຍ) ເສຍສະຕິ: ເສຍສະຕິ (ແຕະຕ້ອງ ເຖິງ ສະຕິ) ອາຍຸເລີ່ມເປັນ: ເປັນໄດ້ ທຸກເພດໄວ ອາການເຕືອນ(aura): ບໍ່ມີ ອາການຊັກ: ເລີ່ມຕົ້ນ ດ້ວຍ ສະຕິ ບໍ່ດີ ຫລື ເຫີລ ຮ້ອງ ຫລື ໄຫ້ ຕາມດ້ວຍ Tonic phase (ປັ້ນຈັງ) ທົ່ວຕົນໂຕ10 ຫາ 30 ວິນາທີ ແລ້ວ ຕາມດ້ວຍ Clonic phase (ຊັກກະຕຸກ) 1 ຫາ 2 ນາທີ ອາການຫລັງຊັກ: ເຈັບຫົວ, ປວດກ້າມຊີ້ນ, ເມື່ອຍ, ຊຶມ ມຶນງົງ ປະມານ 5 ນາທີ ຫາ ຫລາຍຊົວໂມງແລ້ວດີເອັງ.

absence seizure (ຊັກບ້າໝູແບບຫລັບໃນ) ສະຕິ: ເສຍສະຕິ ອາຍຸເລີ່ມເປັນ: ເປັນ ໃນໄວເດັກ, ເພດຍິງ > ຊາຍ ອາການເຕືອນ (aura) : ບໍ່ມີ ເວລາ: 10 ຫາ 15 ວິນາທີ ອາການ: ອາດເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍ ຕາກະພິບ ກ່ອນເສຍສະຕິ ຫລື ຊຶງ ແລ້ວ ຫລັບ. ເປັນຫລາຍເທື່ອ ຕໍ່ມື້ ອາການຫລັງຊັກ: ບໍ່ມີ ຈຸດພິເສດ: ກະຕຸ້ນ ດວ້ຍ ການຫັນໃຈແຮງຫລາຍເທື່ອ (Hyperventilation)

Juvenile myoclonic epilepsy(JME) (ຊັກບ້າໝູໃນໄວໜຸ່ມ) ສະຕິ: ເສຍສະຕິ ອາຍຸເລີ້ມເປັນ: ໄວໜູ່ມ ( ບ່າວ ສາວ) Aura: ບໍ່​ມີ ອາການ: ຊັກ​ແຂນ​ຂາກະຕຸກ, ​ເປັນ​ສັ້ນຯ(ປຸບປັບ) ​ແຕ່ ບາງ​ຄັ້ງ ​ແກ່ຍາວ ກາຍ​ເປັນ GTC ​ໄດ້ ອາການ​ຫລັງ​ຊັກ: ​ບາງຄັ້ງເຈັບຫົວ ມຶນ​ງົງ​ເລັກ​ນ້ອຍ ​ໄລຍະ​​ ເວລາ​ສັ້ນຯ ຈຸດພິ​ເສດ: ມັກ​ເປັນ​ຍາມ​ເຊົ້າຯ (ຊົ່ວ​ໂມງ​ທຳ​ອິດ​ທີ່​ຕື່ນ​ ນອນ). ການ​ປິ່ນປົວ ກິນ​ຢາຕະຫລອດ​ຊີວິດ

ການ​ບົ່ງມະຕິ​ຈຳ​ແນ​ກ Syncope: (ເປັນລົມ) vasovagal orthostatic hypotension tachyarrhythmias, heart block Psychogenic seizure or pseudoseizure. (ຊັກແບບລວງ)

ການ​ບົ່ງມະຕິ 1. ​ແມ່ນ​ ຊັກ ​ແທ້​ຫລື​ບໍ່ ? ການ​ ສອບຖາມ ປະຫວັດ ​ທີ່​ດີ ຈາກ ພະຍານ​ທີ່​ເຫັນ​ ເຫດການ ​ແລະ ຕົວ​ຄົນ​ເຈັບ​ເອັງ ​ເປັນ​ສີ່​ງສຳຄັນ 2. ລັກສະນະ​ຂອງ​ການ​ຊັກ​ນັ້ນ ​ເປັນ ຊັກ​ຊະນິດ​ໃດ? ອີງ​ໃສ່ ລັກສະນະ​ ​ແລະ ຈຸດ​ພິ​ເສດ 3. ​​ແມ່ນ​ສາຍ​ເຫດ​ໃດ​ທີ່​ພາ​​ໃຫ້​ຊັກ? ການ​ສອບ​ຖາມ ​ແລະ ກວດກາ ຢ່າງ​ລະອຽດ

ການ​ກວດກາ​ເພີ້​ມ​ເຕີມ ລະມັດລະວັງ​ໃນ​ການ​ເລືອກ​ສັ່ງ​ກວດ 1. Routine (ຜື້ນຖານ) Hematology(ເລືອດລວມ) Biochemistry(ເລືອດເຄມີ). Chest X-ray(ສ່ອງໄຟຟ້າປອດ) 2. Special (ສະເພາະ) EEG is to confirm the diagnosis and classify the syndrome.(ແທກກະແສໄຟໄຟ້ສະໝອງ) CT scan brain. (ສະແກນເນີ/MRI +++)

Indication of CT/MRI brain (ຂໍ້ບົ່ງຊີ້ ທີ່ຄວນຈະເຮັດ CT scan ຫລື MRI) Partial seizure (ຊັກແບບພາກສ່ວນ). Status epilepticus (ຊັກລຽນຕິດ ຕິດຕໍ່ກັນຍາວກ່ວາ 5-10ນາທີ) ມີ ອາການ ດ້ານ​ລະບົບ​ປະສາດ​ຄົງ​ທີ່ ຫລື ໜັກ​ລົງ ອາຍຸ​ເລີ່​ມ​ເປັນ 20 ປີ ຂື້ນໄປ ປີ່​ນປົວ​ດ້ວຍ​ຢາ ຕ້ານການຊັກ (AEDs) ​ແລ້ວ​ບໍ່​ດີ​ຂື້ນ

VDO posttest

EPILEPSY Treatment

ຫລັກການ​ປິ່ນປົວດ້ວຍ​ຢາຕ້ານການຊັກ(AEDs) 1. ອາການຊັກ ຕ້ອງ ຫລາຍ​ກ່ວາ ຫລື = 2 ​ເທື່ອ ຂື້ນ​ໄປ 2. ຕ້ອງ ​ແນະນຳ ກຳມະ​ຜົນ​ສຳຮອງ ຂອງ​ຢາ​ໃຫ້ ຄົນ​ເຈັບ​ຮູ້​ ກ່ອນ​ໃຊ້​ຢາ 3. Counseling ​ໃຫ້​ຄົນ​ເຈັບ​ເຂົ້າ​ໃຈ ​ແລະ ຍິນ​ຍອມ​ພໍ​ໃຈ ​ ໃຊ້​ຢາ ​ໃນ​ໄລຍະ​ຍາວ​ນານ ຢ່າງ​ຕໍ່​ເນື່ອງ ​ແລະ ບໍ່​ໃຫ້ ຢຸດຢາ ​ ເອັງ ​ເຖິງ​ວ່າ ຈະ​ເປັນ​ພະຍາດ​ໃໝ່ ຕື່ມ 4. ​ໃຊ້​ຢາ ດ່ຽວ ​ແລະ ປະລິມານ ຕ່ຳ ກ່ອນ ​ແລ້ວ ຄ່ອຍຯ​ ເພີ້​ມຂື້ນ​ເທື່ອ​ລະ​ນ້ອຍ ທຸກຯ 2 ຫາ 3 ທິດ

Efficacy of monotherapy

Psychosocial counseling ສຸກຂະສຶກສາດ້ານສັງຄົມ ວຽກ​ງານ: ຫລີກ​ລ້ຽງ ​ເຮັດ​ວຽກກັບ ​ເຄື່ອງຈັກ, ບ່ອນ​ສູງ, ​ ໄກ້​ນ້ຳ... ການ​ຂັບ​ຂີ່: ຫລີກ​ລ້ຽງ​ການ​ຂັບ​ຂີ່ ການຮຳ​ຮຽນ: ສືບ​ຕໍ່ ຮຳ​ຮຽນ ​ເປັນ​ປົກກະຕິ, ​ແນະ ນຳ​ຄູ​ ສອນ ຫລື ໝູ່ຄູ່ ບໍ່​ໄຫ້​ລັງ​ກຽດ ພ້ອມ ດູ​ແລ​ຊ່ວຍ ການ​ແຕ່ງງານ: ​ແນະນຳ ບໍ່​ເປັນ​ພະຍາດ​ຕິດ​ຕໍ່ ... ການ​ລ້ຽງ​ລູກ: ​ໃຫ້​ນົມ​ລູກ​ໃດ້ປົກກະຕິ... ຫລີ້ນ​ກິລາ: ຫລີກ​ລ້ຽງ ກິລາ​ທີ່​ຮຸນ​ແຮງ ​ແລະ ຜາດ​ໂຜນ

Seizure precipitants Less common factors: Startle Fright Stress Emotional disturbance Sleep and fatigue Sleep-awake cycle Alcohol Hypoglycemia Metabolic disturbance Toxins and drugs Menstrual cycle Fever and ill health Photic stimulation Less common factors: Startle Fright Dietary changes Sexual intercourse Pain Fasting Allergy Hormonal changes

​ການ​ຢຸດ​ຢາຕ້ານການຊັກ(AEDs) ຢຸດ​ທັນທີ ​ເມື່ອ ມີ​ການ​ແພ້​ຢາ (Steven Johnson syndrome) ​ແລ້ວ ປິ່ນປົວ ດ້ວຍ Steriod ບໍ່​ມີ​ອາການ​ຊັກ ຢ່າງ​ນ້ອຍ 2 ປີ​ຂື້ນ​ໄປ ຍົກ​ເວັ້ນ JME ຫລື scondary epilepsy ຄ່ອຍຯ ລຸດປະລິມານ​ຢາ​ລົງ ​ເທື່ອ​ລະ​ນ້ອຍ​ພາຍ​ໃນ​ເວລ​າ 3 ຫາ 6 ​ເດືອນ

Choice of drug in Laos ການເລືອກໃຊ້ຢາໃນລາວ Partial seizure (ຊັກແບບພາກສ່ວນ) ຫລື 2nd Generalized seizure : 1.Carbamazepine 2.Phenobarbital ; 3.Phenytoin General Tonic Clonic seizure (GTCs) (ຊັກທົ່ວຕົນຕົວ): 1.Phenobarbital; 2.Valproate Absence epilepsy (ຊັກແບບຫລັບໃນ): 1.Ethosuximide, 2.Valproate; 3. Clonazepam Juvenile myoclonic epilepsy (ຊັກໃນໄວໜຸ່ມ): 1.Valproate; 2. Clonazepam

Phenobarbital: ປະລິມານເລີ່ມຕົ້ນ: 30 mg/ມື້ ກິນກ່ອນນອນ (ຄ່ອຍຯເພີ້ມຂື້ນທຸກຯ 2-3 ອາທິດ) ປະລິມານປະຄ້ຳປະຄອງ: ເດັກ 3-5 mg/ກິໂລ/ມື້, ຜູ້ໃຫ່ຽ 30-180 mg/ມື້ ກິນກ່ອນນອນ ເຄິ່ງອາຍຸຢາ: 3-5 ມື້ ສັງເຄາະ: ຕັບ ຜົນຂ້າງຄຽງ: sedation (ງ້ວງນອນ), hyperactivity (ເໜັງ ຕີງຫລາຍຂື້ນ ໃນເດັກ), rash (ຜືນ), ataxia(ເຊ).

Carbamazepine ປະລິມານເລີ່ມຕົ້ນ: ຜູ້ໃຫ່ຽ 100 mg ກ່ອນນອນ ເດັກ 5 mg /kg/ມື້ 2-3ເທື່ອ (ຄ່ອຍຯເພີ້ມຂື້ນ ໃນ 2-3 ທິດ) ປະລິມານປະຄ້ຳປະຄອງ: ຜູ້ໃຫ່ຽ 400-1600mg/ມື້ ເດັກ 10-20mg/kg/ມື້ 2-3ເທື່ອ ເຄິ່ງອາຍຸຢາ: 8-12 hr ສັງເຄາະ: ຕັບ ຜົນຂ້າງຄຽງ: rash (ຜືນແດງ ຫລື Steven Johnson), sedation (ງ້ວງ), GI upset (ແໜ້ນທ້ອງ), hyponatremia (ທາດໂຊດຽມຕ່ຳ),

Valproate ປະລິມານເລີ່ມຕົ້ນ ເດັກ 10-20 mg/kg/ມື້ ປະລິມານປະຄ້ຳປະຄອງ ເດັກ <20kg 20-40 mg/kg/ມື້ >20kg 20-30mg/kg/ມື້ ຜູ້ໃຫ່ຽ 400-2500 mg/ມື້ແບ່ງ2ເທື່ອ/ມື້. ເຄິ່ງອາຍຸຢາ 6-18 ຊົ່ວໂມງ ຜົນຂ້າງຄຽງ drowsiness (ງ້ວງ), tremor (ມືສັ່ນ), hair thinning and loss(ຜົມລົ່ນແລະ ບາງ), menstrual irregularities(ປະຈຳເດືອນບໍ່ປົກກະຕິ), weight gain (ຕຸ້ຍ).

Clonazepam ປະລິມານເລີ່ມຕົ້ນ ເດັກ 0.02 mg/kg/ມື້; ປະລິມານປະຄ້ຳປະຄອງ ເດັກ 0.1-0.2 mg/kg/ມື້ ຜູ້ໃຫ່ຽ 0.5-4mg/d. ເຄິ່ງອາຍຸຢາ : 20-40 ຊົ່ວໂມງ ຜົນຂ້າງຄຽງ : sedation(ງ້ວງ), drowsiness(ຊືມ), ataxia(ເຊ), blurring of vision(ຕາມົວ).

New AEDs Lamotrigine Gabapentin Vigabatin Topiramate Felbamate Primidone

ຂອບໃຈ ທີ່ອົດທົນຟັງ

Clinical Syncope Epilepsy Psuedoseizure Onset gradual sudden variable Associated Giddiness, palpitation Aura, prodrome inconsistent Conscious Brief LOC(s) LOC (mn) Prolong (hr) Injury rare Tongue bite Complexion pale cyanosis No change Convulsion Tonic/clonic asymmetric Resist eye unusual common Incontinence Postictal Often absent Aggravating Crowded place, unpleasant situation Sleep deprivation menstruation Induced by suggestion or placebo injection

Paroxysmal clinical event Was it a seizure? Was there an intercurrent illness? Was it provoked? Non epileptic seizure Eg. Syncope, pseudoseizure Unprovoked seizure Is it first seizure? Acute symptomatic seizure Single seizure Recurrent unprovoked seizure “Epilepsy” Unclassified Partial seizure Generalized seizure Secondary Complex partial Primary Others syndromes Simple partial Secondary to generalized Juvenile myoclonic epilepsy Childhood absence epilepsy

Age Common causes of seizure < 1 yrs Hypoxia, hypoglycemia, hypocalcemia, kernicterus, birth trauma, intracranial hemorrhage, congenital abnormallies. 1-5 yrs intracranial infections,febrile seizure 5-20 yrs idiopathic/cryptogenic epilepsy, head injury 20-60 yrs cerebral tumors, CNS infections, alcohol, drugs and toxins. >60 yrs CVD, neurodegenerative, brain tumor or metastasis, systemic illnesses.