Проф. д - р Кочо Димитровски 8/15/2019 КЛЕТКИ, ОРГАНИ И МИКРОСРЕДИНА НА ИМУНИОТ СИСТЕМ

2 Преглед на денешното предавање - Клетки на Имуниот систем - Прашања и одговори 8/15/ Проф. д-р Кочо Димитровски

3 Хематопоеза 3 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Хематопоеза – е процес со кој Хематопоетичните Матични Клетки ( ХМК ) се развиваат во зрели крвни клетки. -Едни клетки ќерки ја задржуваат способноста за самообновување ( мајки клетки ) -Други клетки ќерки се диференцираат во ПРОГЕНИТОРНИ клетки, кои ја губат особината за самообновување и се развиваат во поедини зрели крвни клетки. “One for me, One for you”

4 Две прогениторни линии 4 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски МИЕЛОИДНА ЛИНИЈА : Бели крвни клетки – леукоцити ( не се бели, како што ни белото вино не е бело, само се без хемоглобин кој дава црвена боја ) -Гранулоцити : неутрофили, базофили, еозинофили и мастоцити -Моноцит : Макрофаги и Дендритични кетки ЛИМФОИДНА ЛИНИЈА : -Т - лимофоцити -Б - имфоцити -НК клетки ( клетки природни убици )

5 Застапеност во периферна цикулација 5 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Тип на клетки Клетки /mm 3 Дел од леукоцитите (%) Животен век Милеоидни клетлки Еритроцити 5.0 × дена Тромбоцити 2.5 × –10 дена Неутрофили 3.7–5.1 × –706 часа до 2 дена Моноцити 1–4.4 × –12 Денови - месеци Еозинофили 1–2.2 × –31–3 5–12 дена Базофили <1.3 × 10 2 <1 Саати – денови Мастоцити <1.3 × 10 2 <1 Саати – денови Лимфоцитни 1.5–3.0 × –40 Денови - години T лимфоцити × Б лимфоцити × Вкупни леукоцити 7.3 × 10 3

6 Гранулоцити 6 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Се разликуваат по обојување на гранули Во гранулите има повеќе протеини кои различни функции : -Директно оштетување на патогенот ( лизозими ) -Регулирање на движење и активација на другите имуни клетки ( цитокини ) -Ремоделирање на ткивата на местото од инфекцијата ( еластаза, колагеназа )

7 Миелоидни Антиген Презентирачки Клетки (APC) 7 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Мост меѓу вроден и стекнат имун с - м Тоа се ПРОФЕСИОНАЛНИ APC и кога ќе сретнат патоген : 1.Секретират протеини за да привлечат други имуни клетки 2.Го фагоцитираат патогенот, ги дигестират неговите протеини до пептиди, а потоа ги презентираат преку MHC-class 2. 3.Г o појачуваат прикажувањето на костимулаторни молекули, потребнои за активација на помошнички Т лимфоцити (Th).

8 Моноцити 8 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски -Патролирачки моноцити ( собирачи на ѓубре ) со главна функција Фагоцитоза -Воспалителни моноцити ( влегуваат во ткивото каде има воспаление ) и се диференцираат во МАКРОФАГИ, со главна функција фагоцитоза на патогени и професионални APC.

9 Дендритични клетки 9 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Посебна популација н аклетки, кои потекнуваат од миелоидна и лимфоидна линија. Го фаќаат патогенот со : фагоцитоза, пиноцитоза или ендоцитоза ; потоа го презентираат на Th-Ly.

10 Б лимфоцити (B-Ly) 10 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски  Зреење – Коскена срцевина ( аналог на Bursa fabricii – од каде доаѓа префикс “ Б ”)  Секој Б лимфоцит презентира површински имуноглобулини со единствена специфичност (1,5-3 x10 5 површински антитела на секоја клетка )  Соматска хипермутација  Префрлање на имуноглобулински класи – class swithing)  Активираните Б клетки се професионални APC, кои потоа преоѓаат во плазма клетки – секретираат иљадници имуноглобулини / секунда

11 Т лимфоцити (T-Ly) 11 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски  Зреење – Тимус  Секој Т лимфоцит презентира површински ТКР ( Т клеточни рецептори )* кои ги “ читаат “ пептидите презентирани од MHC class 1 и 2.  Поделени се во 2 главни суппопупации : помошнички (Th) и цитотоксични (Tc) Tc: -Препознаваат вирусно инфицирани клетки -Туморски клетки -Трансплантирани клетки Th: -Препознаваат туѓи пептиди, се активираат, пролиферираат и диференцираат (Th1/Th2/Th17, T-reg)

12 Клетки природни убици (Natural killer celss – NK) 12 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски NKT cells – слично на Т клетки имаат ТКР, кој не препознава пептиди, туку липиди и гликолипиди, презентирани од MHC – CD1 ( неполиморфни ). NK cells – 5-10% во периферна циркулација. Функција : - Да нападнат и убијат сопствени клетки кои не презентираат MHC class 1 ( нема инхибиција од страна на MHC class 1) - Имаат Fc рецептори, преку кои се врзуваат за Fc фрагнент на антитела ( врзани за патогени ) и спроведуваат ADCC – Antibody Depended Cell Cytotoxicity.

13 Примарни лимфоидни органи – Коскена срцевина 13 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски HSC се наоѓаат во коскена срцевина, каде стромалните клетки регулираат : состојба на мирување, пролиферација и движење. Б - лимфоцитите го комплетираат своето зреење тука, додека Т - лимфоцитите, како незрели излегуваат и одат во тимус да го комплетираат своето зреење.

14 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Т - прогениторни лимфоцити од К. С. цикулираат до Тимус, каде поминуваат низ стадиуми на зреење, регулирани од микросредината. Крајното зреење создава помошнички (CD4+) и цитотоксични (CD8+) Т лимфоцити. Зреењето на тимоцитите е регулирано од Позитивна и Негативна селекција * * = посебно предавање Примарни лимфоидни органи – Тимус

15 Секундардни лимфоидни органи – лимфни жлезди 15 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Белите крвни клетки и течности од крвта ( плазма ), можат да го напуштаат крвното корито и да влезат во лимфатичниот с - м. Имуни клетки – провлекување меѓу васкуларните ендотелни клетки, провлечени од хемокински градиент.

16 Секундардни лимфоидни органи – лимфни жлезди 16 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Зони : Кортекс, Паракортекс и Медула Влезови : аферентни лимфатици и крвни садови Антигените влегуваат како нативни или сегментирани на пептиди и претставени од APC, преку аферентни лимфатици Т и Б лимфоцити влегуваат преку крвни садови = HEV

17 Секундардни лимфоидни органи – лимфни жлезди 17 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Т лимфоцити во паракортекс ги скенираат TCR на APC и пептидите кои ги презентираат (16-24h) Т лимфоцити влегле преку крв, но излегуваат преку еферентни лимфатици, кои ги носат повторно до крвотокот. Но, АКО препознаат пептид за кој се предодредени, остануваат во лимфната жлезда неколку дена, при тоа Пролиферираат и се Диференцираат во суппопулации CD4+/CD8+, кои ги оставруваат понатаму своите функции.

18 Секундардни лимфоидни органи – лимфни жлезди 18 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Т лимфоцити во паракортекс ги скенираат TCR на APC и пептидите кои ги презентираат (16-24h) Т лимфоцити влегле преку крв, но излегуваат преку еферентни лимфатици, кои ги носат повторно до крвотокот. Но, АКО препознаат пептид за кој се предодредени, остануваат во лимфната жлезда неколку дена, при тоа Пролиферираат и се Диференцираат во суппопулации CD4+/CD8+, кои ги оставруваат понатаму своите функции.

19 Секундардни лимфоидни органи – лимфни жлезди 19 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Б лимфоцити во фоликулите на кортексот, преку BCR (B - cell receptor, = мембранско антитело ) препознаваат нативни, солубилни AG ( влезени од место на инфекција преку лимфатици ). АКО го врзат AG, парцијално се активираат, го процесираат антигенот и преку MHC class 2, одат во паракортекс каде го презентираат AG на Т лимфоцити (CD4+) – бараат „ ПОМОШ “ и во период од неколку часа „ танц “, обострано се активираат.

20 Секундардни лимфоидни органи – Слезинка 20 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски AG доаѓа преку крвта ( за разлика од л. ж.) Во слезинката НЕ ВЛЕГУВА ЛИМФА Црвена пулпа – стари Erc Бела пулпа – Б лимфоцитни фоликули и PALS ( Т -Ly). Маргинална зона (DC, Mf) го „ ловат “ антигенот кој влегол преку артериите.

21 Секундардни лимфоидни органи – Бариери 21 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Слезинката и Лимфните јазли, не се единствени секундарни лимфоидни органи. Бариерните органи ( кожа и слузокожа ~ 400 m 2 ) преку лимфните фоликули имаат улога на секундарни лимфоидни органи и се места на главниот влез на патогени. Лимфоидните ткива во овие бариерни органи се нарекуваат MALT – mucosa- associated lymphoid tissue: BALT - bronchus-associated lymphoid tissue NALT - nasal-associated lymphoid tissue GALT - gut-associated lymphoid tissue SALT - skin-associated lymphoid tissue

22 Терциерни лимфоидни ткива 22 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски Местото на активна инфекција се нарекуваат и ТЕРЦИЕРЕНИ ЛИМФОИДНИ ТКИВА ! Лимфоцитите кои се активирале од антигенот во Секундарните лимфоидни органи, се враќаат на местотот каде има инфекција за која се предодредени, но како ЕФЕКТОРНИ КЛЕТКИ.

23 РЕЗИМЕ наместо ЗАКЛУЧОК 23 8/15/2019 Проф. д-р Кочо Димитровски -Сите крвни клетки потекнуваат од HSC во коскената срцевина -Имуните клетки се диференцираат ( создреваат ) во Примарни лимфоидни органи, соодветно. -Зрелите имуни клетки патуваат преку крвта ( или лимфатици ) до секундарните лимфоидни органи, каде можат да го сретнат и препознаат антигенот и да се активираат. -Имуните клетки од вродениот ( неспецифичниот ) имунитет (APC, Mf, Ne) обезбедуваат прва и неспецифична одбрана кон патогените кои ги пробиле епителните бариери. Освен фагоцитоза на патогенот, тие го процесираат антигенот, патуваат до регионални лимфни јазли, каде го прикажуваат антигенот на Т - лимфоцитите, а доколку антигенот дојде во нативна, солубилна форма – Б лимфоцитите го „ фаќаат “ и го прикажуваат на Т лимфоцитите. -Активираните Т и Б лимфоцити, преоѓаат во ефекторни и меморија клетки...