O CAMBIO CLIMÁTICO E AS POBOACIÓNS MENOS FAVORECIDAS DO PLANETA Francisco Díaz-Fierros Viqueira Universidade de Santiago de Compostela

O Cambio de clima polo efecto da acumulación do CO 2 na atmósfera é unha teoría antigua No ano 1896 o sueco Svente Arrhenius ( ) formula a súa teoría: Se o contido en CO 2 da atmósfera se duplica a temperatura do clima aumentaría en 4 ºC (Philosophical Magaz, 41, 1896)

Na década dos oitenta ao cambio climático comeza a darselle a importancia que hoxe se lle recoñece 1) Comezan as medidas de CO 2 en Mauna Loa 2) Primeiros modelos de evolución climática 3) Grandes secas no Sahel ( )e U.S.A.(1988) 4) Se crea o I.P.C.C. (1988, WMO e PNUMA)

Os informes do I.P.C.C NON É POSIBLE AFIRMAR co incremento de temperatura media do planeta fora consecuencia de actividades humanas 1995 O conxunto de evidencias dispoñibles SUXIRE UN CERTO GRAO DE INFLUENZA HUMANA SOBRE O CLIMA GLOBAL 2001 Existen INTERFERENCIAS ATROPÓXENAS PERIGOSAS NO SISTEMA CLIMÁTICO... A probabilidade de que sexan causais É INFIMA 2007 O calentamento do sistema climático É INEQUÍVOCO... MOI probablemente debido aos gases invernadoiro de orixe antropoxénico.

Os últimos mil anos do clima

A natureza do cambio de clima Cambio provocado polo home? Moi probable Os mecanismos de quecemento da atmósfera xerados pola acumulación de gases con efecto invernadoiro supóñen unha teoría que cada vez amorea máis evidencias científicas. Moi superiores a de calquera outra teoría alternativa

O EFECTO INVERNADOIRO Hai gases emitidos polo home que producen quecemento da atmósfera por interferencias no seu balanzo térmico Outros gases e partículas producen efecto contario O RESULTADO FINAL É O DE QUECEMENTO

A evidencia do cambio climático Non se pode probar polo método científico clásico dos experimentos cruciais Hai que utilizar o actualismo (método científico específico da xeoloxía) proxectado cara ao futuro

O actualismo Versión clásica: Os fenómenos do pasado explícanse polos procesos que ocorren e podemos estudar cientificamente na actualidade. Versión nova: Os fenómenos futuros explícanse polos procesos que ocorren e podemos estudar cientificamente na actualidade e no pasado máis próximo.

A modelización do clima (1) Modelo: Formulación teórica que trata de representar un sistema complexo (como o clima). Avaliación do modelo: Etapa crucial que determina a validez do modelo e permite a súa corrección sucesiva mellorando os achegamentos á realidade do sistema complexo

A modelización do clima (2)

A modelización do clima (3) Avaliación dos modelos

Horizontes do cambio climático A2: Mundo heteroxéneo. A fertilidade das terras converxe lentamente. Incremento continúo da poboación. Desenrolo económico orientado rexionalmente. Cambio tecnolóxico e crecemento máis fragmentado e lento. B2: Mundo máis homoxéneo e solucións máis locais. Incremento da poboación menor. Cambio tecnolóxico e crecemento, moderados. Orientado cara a protección ambiental e a equidade social dirixidos a nivel local e rexional. A2 B2

Prediccións do Cambio Climático Africa

Prediccións do Cambio Climático Asia

Efectos do Cambio Climático sobre as poboacións desfavorecidas Dispoñibilidade de auga para poboacións e cultivos SECAS Dispoñibilidade de alimentos CEREAIS Sanidade DENUTRICIÓN DOENZAS Asentamentos INVASIÓN DO MAR Catástrofes climáticas CHEAS TIFÓNS

DATOS INSTRUMENTAIS Secas

AS SECAS Cambio na precipitación ( )

AS SECAS O caso do Sahel

AS SECAS DO SAHEL

As secas do Sahel e o Cambio Climático

Factores climáticos da producción ( Turc, 1961) térmico x radiativo x hídrico = producción

Factores da producción 2 Efecto fertilizante do dióxido de carbono

Producción mundial de cereais e CC

Impacto do CC sobre a productividade agrícola no mundo

Cambios na productividade da terra na India

SAUDE Incremento da mortalidade polo C.C.

SAUDE Incremento da mortalidade por frío e calor

SAUDE Incremento zonas con paludismo

Riscos actuais para a saúde en Africa

Cambios globais do nivel do mar

Predicións climáticas do cambio (Incremento dos valores extremos) Costes globais (a valores constantes) das consecuencias de situacións climáticas extremas. Datos mundiais(IPCC, 2001) Datos españois(ECCE, 2005)

Distribución actual das cheas no mundo

Probable incremento das cheas

Probable incremento da intensidade dos tifóns

Vulnerabilidade ao Cambio Climático

Problemas nos países máis vulnerables (No 2080) AFRICA: Os ingresos por agricultura diminuirán nun 90%. Perto de 500 millóns de persoas padecerán falla de auga. ASIA( este e sur): Reducción do 30% nas colleitas. Unha subida de 40 cm. do nivel do mar suporá o incremento de cheas para 100 millóns de persoas (na actualidade, 30 millóns). ASIA (oeste): Un incremento importante dos incendios forestais que na actualidade superan os por ano. SUDAMÉRICA: Persoas con falla de auga pasarán dos 22 aos 150 millóns. O risco de cheas afectará a 35 millóns de persoas (9 millóns na actualidade). Ao 50% das terras agrícolas afectaralles a salinización ou desertización. Os recursos forestais da Amazonía diminuirá o 40%. NO MUNDO: os océanos terán un proceso progresivo de perda de productividade.

CONCLUSIÓN Adaptación aos cambios globais A primeira crise de sustentabilidade A revolución agrícola (hai anos) 10 millóns de habitantes nómadas e cazadores A domesticación de animais e plantas aportaron os alimentos necesarios. Fíxose sedentario

CONCLUSIÓN Adaptación aos cambios globais (2) A segunda crise de sustentabilidade (urbana) A revolución industrial (hai 250 anos) 800 millóns (Maltus, fames, emigración) mecanización adubos sementes novas praguicidas

CONCLUSIÓN Adaptación aos cambios globais (3) Terceira crise de sustentabilidade millóns (fames, emigracións…no sur) Contaminación, gasto enerxético…no norte A finais do século XXI … millóns? Canta auga contaminada? O quecemento global ata onde chegará? CAMBIO RADICAL NO MODELO DE VIDA

Un modelo enerxético insostible globalmente Consumos de enerxía per capita

Cambio Climático e Dereitos Humanos Os impactos do cambio climático terán directa ou indirectamente implicacións sobre o disfrute dos dereitos humanos: 1) a vida 2) a vida familiar e a un fogar 3) a propiedade 4) saúde e medio ambiente sostible 5) alimentación axeitada 6) máis altos niveis de saúde 7) auga e sanemento das augas 8) as migracións e a ser acollido en países alleos Todos estes dereitos, ademáis dos relativos a información, participación e non discriminación son relevantes para o desenvolvemento de estrátexias e políticas referentes ao cambio climático. Scottish Government, Scottish Human Rights Commision, Scottish Environment Protection Agency, BTCV Scotlanf. (Novembro, 2009)

O cambio climático foi primeiro un problema científico e despois, económico. Na actualidade é materia da xustiza internacional. Os principios nos que se basean os dereitos humanos supoñen unha alternativa ao punto de vista de que todo – desde o carbono a denutrición – pode ter un precio e ser vendido. Estes principios deben ser o cerne dun compromiso global para poñerlle freo ao cambio climático global. Kate Ratworth (Oxfam Scotland)