Mál að meta Tengsl markmiða og námsmats Ingvar Sigurgeirsson Kennaradeild, Mvs, Háskóla Íslands Álftamýrarskóli Breiðagerðisskóli Fossvogsskóli Hvassaleitisskóli Langholtsskóli Laugarlækjarskóli Laugarnesskóli Réttarholtsskóli Safamýrarskóli Vogaskóli Skólarnir í Hverfi II

Stýrihópur Stýrihópur verkefnisins: Agla Ástbjörnsdóttir (Fossvogsskóla), Ágúst Pétursson (Vogaskóla), Dögg Lára Sigurgeirsdóttir (Langholtsskóla), Guðrún Gísladóttir (Hvassaleitisskóla), Kristín Björg Knútsdóttir (Álftamýrarskóla), Jón Páll Haraldsson (Laugalækjarskóla), Kristín Pétursdóttir (Breiðagerðisskóla), Mariella Thayer (Réttarholtsskóla) og Brynhildur Ólafsdóttir (Álftamýrarskóla) / Sigríður Heiða Bragadóttir (Laugarnesskóla). Heimasíða verkefnisins:

Áfangar Haust: Námsmatsteymin hafa hist mánaðarlega –Hver skóli skipaði teymi sem í voru (oft) fulltrúar stjórnenda, kennara af öllum aldursstigum, fulltrúi fyrir list- og verkgreinar og fulltrúi fyrir sérkennara Vor: Þróunarstarf um námsmat fer af stað í skólunum –Sameiginlegur starfsdagur, 3. janúar 2011 –Sameiginlegt málþing í vor þar sem verkefnin sem unnin hafa verið í skólunum verða kynnt

Gildi verkefnisins (úr umsókn) Samkvæmt aðalnámsskrá er megintilgangur námsmats að afla upplýsinga sem hjálpa nemendum við námið, örva þá og hvetja til að leggja sig enn betur fram. Hverjum kennara og skóla ber að fylgjast vandlega með því hvernig nemendum gengur að ná þeim námsmarkmiðum sem aðalnámskrá og skólinn setja þeim. Námsmat á að veita nemendum, foreldrum og forráðamönnum þeirra, kennurum, viðtökuskólum og skólayfirvöldum upplýsingar um námsgengi nemenda. Niðurstöður námsmats verða því að byggjast jöfnum höndum á óformlegu mati kennara og á formlegum aðferðum. Umsækjendur vilja styrkja þann þátt í starfinu og minnka vægi skriflegra prófa, auka fjölbreytni í námsmati og brúa bilið á milli námsmarkmiða og námsmats. Það er mikilvægt að endurskoða og þróa fjölbreytt námsmat þar sem horft er til hvers og eins einstaklings, ábyrgð nemenda aukin þannig að þeir gerða sér betur grein fyrir eigin stöðu.

Markmið verkefnisins: Vinna að námsmatsstefnu skólanna Skapa vettvang fyrir kennara og stjórnendur skólanna til að dýpka þekkingu sína á fjölbreyttum og áhugaverðum námsmatsaðferðum, einkum þeim sem henta í einstaklingsmiðuðu námi Gefa kennurum og öðrum starfsmönnum tækifæri til að þróa námsmatsaðferðir sínar með skipulegum hætti og miðla reynslu sinni til annarra (milli skólanna, samstarfsfólks, starfsmanna í öðrum skólum, foreldra) Efla þekkingu á innlendum og erlendum heimildum um námsmatsaðferðir

Dagskráin 3. janúar Efst á baugi í námsmati (IS) Stefnur og straumar í námsmati um þessar mundir. Dæmi úr skólum hér á landi þar sem námsmat hefur verið í deiglu : Námsmat – í upphafi skyldi endirinn skoða (Erna Ingibjörg Pálsdóttir) Markmið, fjölbreyttar aðferðir, leiðsagnarmat með áherslu uppbyggjandi leiðsögn og þátttöku nemenda.

Hvað er námsmat? Höfum við sameiginlegan skilning á því hvað felst í námsmati? Hver eru helstu námsmatsverkin? Hversu stór þáttur í starfi kennara er tengdur námsmati? Hversu vel líkar kennurum þessi þáttur starfsins?

Námsmatshugtakið Samofið allri kennslu. Kennari fylgist með nemanda í dagsins önn. Allt mat sem ekki er formgert með e-m hætti. Allt skipulegt, formlegt, opinbert námsmat, s.s. próf, kannanir, skipulegar athuganir, skráning á árangri, formlegur vitnisburður. Óformlegt – formlegt Námsmat er öll öflun upplýsinga um nám nemenda og miðlun þeirra til annarra

Mikilvægar spurningar? Hvernig er námsmati í grunnskólum yfirleitt háttað? En í ykkar skólum? Eru námsmatsaðferðirnar að skila góðum árangri? Eru þetta bestu aðferðir sem völ er á? Hvað þarf helst að bæta við námsmat? Hvaða leiðir koma helst til greina við að bæta námsmat? Á hverju á að byggja þróun námsmats? RannsóknirNámskráReynsla

Aðalnámskrá grunnskóla 2006 … augljóst að matsaðferðir verða að vera fjölbreytilegar Þess er enginn kostur að meta námsgengi og framfarir eingöngu með prófum og öðrum formlegum aðferðum … meta verður alla þætti námsins, framfarir, þekkingu, skilning og leikni og láta þá vega í samræmi við áherslur í náminu Námsmat þarf … að fara fram jafnt og þétt á námstímanum Kennarar þurfa að hjálpa nemendum til raunhæfs sjálfsmats, gera þeim grein fyrir markmiðum náms og hvernig miðar í átt að þeim (leturbr. IS)

Drög að nýrri námskrá

Námsmat hefur fjölþættan tilgang Námshvatning – aðhald Upplýsingar til nemenda, foreldra, annarra Vísbendingar til kennara Greina og meta nám eða kennslu Gæðaeftirlit Gera tilgang námsins ljósari Val og flokkun á fólki Megintilgangur námsmats er … að afla upplýsinga sem hjálpa nemendum við námið, örva þá og hvetja til að leggja sig enn betur fram (Aðalnámskrá grunnskóla)

... er flókið  það er afdrifaríkt  fyrir þróun sjálfsmyndar  fyrir starfsval og starfsframa ... reynir mjög á sanngirni og réttlætiskennd ... tengist ólíkum viðhorfum ... tengist fordómum okkar ... Manneskjan (við!!!) er (líklega) ótraust mælitæki! Hvers vegna vefst námsmat svo mikið fyrir okkur?

Alþjóðleg umræða Bandaríkin: Stöðluð próf eða óhefðbundið námsmat (alternative assessment, sjá grein IS)sjá grein IS England: Endurtakin áhersla á leiðsagnarmat (formative assessment, sjá grein Black og Wiliam, 1998)grein Black og Wiliam, 1998 Sterkur rannsóknargrunnur! Hér á landi Aðferðir sem eru að ryðja sér til rúms: Einstaklingsmiðað námsmat, leiðsagnarmat, sjálfsmat, jafningjamat, námsmöppur (ganga undir ýmsum nöfnum). Dýrmæt reynsla er að verða til! Bakgrunnur: Gróska, gerjun, deilur

Margir skólar hér á landi eru og hafa verið að vinna skipulega að þróun námsmats: Vesturbæjarskóli Grunnskólinn í BorgarnesiGrunnskólinn í Borgarnesi Laugalækjarskóli Ölduselsskóli Salaskóli Hrafnagilsskóli Ingunnarskóli og NorðlingaskóliIngunnarskóli og Norðlingaskóli Víkurskóli Skólarnir í Fjallabyggð Menntaskóli Borgarfjarðar Fjölbrautaskóli SnæfellingaFjölbrautaskóli Snæfellinga Brekkubæjarskóli Grunnskóli DalvíkurbyggðarGrunnskóli Dalvíkurbyggðar... og margir fleiri

Kjarninn í leiðsagnarmati Nemandinn fær (stöðuga) endurgjöf um nám sitt ásamt ábendingum um það hvernig hann geti bætt sig (ráðgjöf, leiðsögn) Haft er fyrir satt að fjöldi rannsókna (4000 árið 2007) sýni þýðingu vandaðs leiðsagnarmats til að bæta námsárangur Nemendur sem standa höllum fæti virðast njóta sérstaklega góðs af leiðsagnarmati Sjálfsmat og jafningjamat eru mikilvægir þættir í leiðsagnarmati en meginatriði er að nemendur skilji til hvers er af þeim ætlast (skilji markmiðin) (Black og Wiliam 1998: Inside the Black Box)Inside the Black Box

Kennslufræði leiðsagnarmats Aukin áhersla á að útskýra markmið fyrir nemendum Beita markvissum spurningum Leiðbeinandi endurgjöf (umsagnir) Virkja nemendur (sjálfsmat, jafningjamat) Jafningjakennsla (Wiliam 2007: Changing Classroom Practice)Changing Classroom Practice

Álitamál álitamálanna! Hvaða hlutverki eiga próf að gegna í námsmati? Hvaða þýðingu hafa einkunnir?

Námsmatsaðferðir í íslensku Annarpróf Áfangapróf Bókmennta- og ljóðapróf Einstaklingspróf Flutningur Framsagnarpróf Gagnapróf Gátlistar Heimavinna metin Hlýtt yfir í tímum Hópverkefni Íslenskupróf Jafningjamat Kannanir, könnunarpróf Kjörbókarritgerð Leshraðapróf, hraðapróf, hraðlestrarpróf Lesskilningspróf Lesskimunarpróf Lestrarhæfnipróf Lestrarpróf Lestrarkannanir Leiðsagnarlistar Matslistar Málfræðipróf Miðsvetrarpróf Móðurmálspróf Prófið Aston Index Raddlestrarpróf Ritgerð Ritunarverkefni Samræmt próf Samvinnupróf Símat* Skrifleg verkefni Skriftarbækur Skriftarpróf Skriftarkönnun Skyndipróf Stafsetningarpróf, - kannanir og –æfingar Stöðupróf Svindlpróf Upplestraræfingar Upplestrarpróf Verkefnavinna Verkefnabækur Verkefni Verkmappa, ferilmappa Vinnubækur Vorpróf Yfirlitspróf

Námsmatsaðferðir í íslensku Annarpróf Áfangapróf Bókmennta- og ljóðapróf Einstaklingspróf Flutningur Framsagnarpróf Gagnapróf* Gátlistar Heimavinna metin Hlýtt yfir í tímum Hópverkefni Íslenskupróf Jafningjamat Kannanir, könnunarpróf Kjörbókarritgerð Leshraðapróf, hraðapróf, hraðlestrarpróf Lesskilningspróf Lesskimunarpróf Lestrarhæfnipróf Lestrarpróf Lestrarkannanir Leiðsagnarlistar Matslistar Málfræðipróf Miðsvetrarpróf Móðurmálspróf Prófið Aston Index Raddlestrarpróf Ritgerð Ritunarverkefni Samræmt próf Samvinnupróf* Símat* Skrifleg verkefni Skriftarbækur Skriftarpróf Skriftarkönnun Skyndipróf Stafsetningarpróf, - kannanir og –æfingar Stöðupróf Svindlpróf* Upplestraræfingar Upplestrarpróf Verkefnavinna Verkefnabækur Verkefni Verkmappa, ferilmappa Vinnubækur Vorpróf Yfirlitspróf

Annarpróf Athuganir Áfangapróf Einstaklingspróf Frammistaða í tímum Fylgst með vinnubrögðum Glæruæfingar Heimadæmi Heimaverkefni Heimavinna Hópverkefni Hópvinnubrögð Hugtakabók Jólapróf Kaflapróf Kannanir Könnunarpróf Lokapróf Mappa Matslistar Miðsvetrarpróf Munnleg próf Munnleg hópverkefni Námsgögn Námsmatsverkefni Námsþátttapróf Próf Samvinnupróf* Símat Skil á áætlunum Sjálfsmat nemenda Sjálfspróf* Skrifleg æfing, verkefni Skyndipróf Stöðvavinna Stöðupróf Stöðugt mat Tímaæfing Verkefnaskil Verkefnavinna Verkefni Verkleg próf Verkmappa Vinnubók Vorpróf WebCT Yfirlitspróf Þrautir Námsmatsaðferðir í stærðfræði

Meginsjónarmið prófandstæðinga Skrifleg kunnáttupróf mæla aðeins lítinn hluta námsmarkmiða Skrifleg kunnáttupróf eru einangrað skólafyrirbæri sem á sér fáar hliðstæður annars staðar í samfélaginu Ef meginhlutverk skólans er að undirbúa nemendur undir líf og starf í lýðræðis-þjóðfélagi ætti námsmat að líkjast þeim matsaðferðum sem almennt eru notaðar í lífi og starfi Námsmat á að vera samofið öðru skólastarfi falla að því með eðlilegum hætti

Óhefðbundin próf Próf þar sem nemendur mega nota hjálpargögn  „Svindlpróf“, glósupróf, námsefni... öll gögn Heimapróf Prófverkefni gefin upp með fyrirvara Munnleg próf, dæmidæmi Nemendur fá að gera endurteknar tilraunir við sama próf /sömu próf (atrennupróf) (Salaskóli) Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli, Norðlingaskóli) Samvinnupróf (Salaskóli)

Hvaða hlutverki gegna einkunnir? - Rannsóknir Ruth Butler o.fl. frá 1986 og 1988 –Endurgjöf í formi einkunna –Endurgjöf í formi umsagna –Endurgjöf í formi einkunna og umsagna –Engin endurgjöf Hvaða leið skilaði nemendum bestum árangri?

Hvers vegna vefst einkunnagjöf svona fyrir okkur mörgum? Knappt form – takmörkuð upplýsing (hvað þýðir einkunnin 7,0)? Álitamál? Óljósir mælikvarðar? Við hvað á að miða? Einkunnir geta verið afar afdrifaríkar! –Til umhugsunar: Matskvarði KHÍMatskvarði KHÍ

Ólíkir skalar 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, , 1–8 A, B, C, D, F (hvar er E-ið?) A, Á, B, D, E, Ð (Baldur Sigurðsson) Dönsku kerfin, sjá hérsjá hér Ágætt, gott, sæmilegt, ábótavant, ófullnægjandi Snjallt, gott, hæft, naumt, bágt (Helgi Hálfdanarson) Mjög gott, í lagi, ófullnægjandi Lokið – ólokið Hvaða aðferð er heppilegust?

Eru þetta vitnisburðarform framtíðarinnar?  Ingunnarskóli (list- og verkgreinar)list- og verkgreinar  Norðlingaskóli (mat á námi í smiðjum)mat á námi í smiðjum Marklistar Marklistar (sóknarkvarðar, viðmiðunartöflur, rúbrikkur, e. Scoring Rubric) Matsatriðabanki Baldurs Sigurðssonar

Litróf námsmatsaðferðanna... Mat á frammistöðu Námsmöppur / sýnismöppur („Portfolio“) Greining og mat á verkefnum / úrlausnum Dagbækur, leiðarbækur Sjálfstæð verkefni Sjálfsmat nemenda Jafningjamat Umræður – viðtöl Viðhorfakannanir Próf og kannanir Námshátíðir, upp- skeruhátíðir (Celebration of Learning, Learning Celebrations)

Gagnlegir tenglar Kennsluaðferðavefurinn Að vanda til námsmats – Heimasíða námskeiðs Peel – námsmat Best Practices - (Assessment)