برنامه‌ريزي استراتژيک مرحله شناخت و توصيف سازمان
چارچوب مفاهيم در تحليل و برنامه‌ريزي راهبردي سازمان‌ها چارچوب مفاهيم در تحليل و برنامه‌ريزي راهبردي سازمان‌ها تغييرات محيط سازمان محيط موجود سازمان محيط آينده سازمان تغييرات سازماني سازمان موجود سازمان آينده دوره زماني زمان فعلي زمان آينده
چارچوب مفهومي توصيف سازمان‌ها مفاهيم و لايه کلان سازمان ماموريت آرمان ها و اهداف سياست‌ها راهبردهای ماموريتی لايه عملياتي سازمان محصولات فعاليت‌هاي سازماني ساختار اجزاء و عوامل جريان‌هاي کاري جريان‌هاي مالي جريان‌هاي مواد و کالا جريان‌هاي داده و اطلاعات
ساختارهاي سازماني نمايش‌دهنده مجموعه اجزاء در نظر گرفته شده براي سازمان و پيکره‌بندي روابط مديريتي ما بين آنها تعريف روابط مديريتي: اختيار و قدرت انجام تصميم‌گيري، برنامه‌ريزي و کنترل يک جزء سازمان بر روي ساير عناصر سازماني به منظور پاسخگويي به ديگر عناصر سازماني
ساختارهاي سازماني الگوهاي متداول در تعيين ساختارهاي سازمان: نکته: ساختار بر مبناي وظيفه ساختار بر مبناي توليد ساختار بر مبناي منطقه عمليات ساختار پروژه‌اي ساختار ماتريسي (خزانه‌اي) ساختار آزاد (Free Structure) يا تيم نکته: معمولا براي تعيين ساختار سازمان‌ها، ترکيبي از ساختارهاي فوق بکارگرفته مي‌شود.
ساختارهاي سازماني ساختار برمبناي وظيفه مثال: الگويي است که در آن اجزاء سازمان بر اساس تقسيم‌بندي عمليات مختلف جهت توليد محصول يا خدمات، تعريف مي‌گردد. مزايا: ارزان ، سرعت در ايجاد معايب: کندي در عمليات، تمرکز گرا مثال: مديريت عالي بخش حقوقي بخش فروش بخش مالي و اداري بخش بازرگاني
ساختارهاي سازماني ساختار بر مبناي توليد يا محصول: مثال: اجزاء سازمان بر مبناي دسته‌بندي و تنوع توليدات و محصول سازمان تعريف مي‌گردد. مزايا: سرعت در عمليات، استقلال اجزاء نسبت به يکديگر معايب: هزينه بالا در ايجاد سازمان مثال: مديريت عالي واحد توليد اجاق گاز واحد توليد لباسشوئي واحد توليد يخچال واحد توليد تلويزيون
ساختارهاي سازماني ساختار برمبناي منطقه عمليات يا محدوده جغرافيايي: الگويي است که در آن اجزاء سازمان بر اساس تقسيم‌بندي جغرافيايي انجام عمليات يا اجزاء مختلف، تعريف مي‌گردد. مزايا: ارائه محصول مبتني بر ويژگي‌هاي منطقه‌اي، افزايش کارايي معايب: پرهزينه، تسلط کمتر مدير بر اجزاء، برنامه‌ريزي سخت‌تر مثال: مديريت عالي اداره کل استان (4) اداره کل استان (3) اداره کل استان (2) اداره کل استان (1)
ساختارهاي سازماني ساختار پروژه‌اي: مثال: الگويي است که در آن اجزاء سازمان بر فعاليت‌هاي پروژه‌اي، تعريف مي‌گردد. مزايا: تطابق بيشتر محصول با نياز، قابليت انعطاف بالا معايب: عدم ثبات در ساختار سازماني مثال: مديريت عالي پروژه (د) پروژه (ج) پروژه (ب) پروژه (الف)
ساختارهاي سازماني ساختار ماتريسي (خزانه‌اي): مثال: الگويي است که در آن اجزاء سازمان بر اساس يک ماتريس، که سطرهاي آن اجزاي بر مبناي وظيفه و ستون‌هاي آن پروژه‌هاي سازمان مي‌باشد، تعريف مي‌گردد. مزايا: قابليت انعطاف بالا، ثبات نسبي در ساختار اجزاء سازمان معايب: پيچيده‌شدن نحوه برنامه‌ريزي مثال:
ساختارهاي سازماني مثال از سازمان ماتريسي: مديريت عالي پروژه (الف) پروژه (ب) پروژه (ج) پروژه (د) بخش بازرگاني بخش بازرگاني پروژه (الف) بخش بازرگاني پروژه (ج) بخش مالي و اداري بخش مالي و اداري پروژه (الف) بخش مالي و اداري پروژه (ب) بخش مالي و اداري پروژه (د) بخش مهندسي بخش مهندسي پروژه (الف) بخش مهندسي پروژه (ج) بخش مهندسي پروژه (د) بخش ساخت بخش ساخت پروژه (ب) بخش ساخت پروژه (ج) بخش ساخت پروژه (د)
ساختارهاي سازماني ساختار آزاد: مثال: الگويي است که در آن اجزاء سازمان بجاي روابط سلسله مراتبي، داراي روابط شبکه‌اي مي‌باشند. مزايا: قابليت انعطاف بالا، افزايش کارايي و بهره‌وري نيروي انساني معايب: پيچيدگي بسيار زياد برنامه‌ريزي انجام فعاليت‌ها مثال:
ساختارهاي سازماني نکته: مثال: ساختار سازماني شرکت قطارهاي مسافري رجا در عمل، معمولا ترکيبي از الگوهاي فوق براي طراحي يک ساختار سازماني مورد استفاده قرار مي‌گيرد. نحوه ترکيب الگوها در لايه‌هاي مختلف ساختار نهايي، مي‌تواند خواص متفاوت و متعددي را در سازمان حاصل ايجاد نمايد. مثال: ساختار سازماني شرکت قطارهاي مسافري رجا
ساختار اجزاء و عوامل اجرايي در سازمان‌هاي تجاري (چارت سازماني)
اهميت ساختارهاي سازماني در برنامه‌ريزي راهبردي يکي از مهمترين ابعاد تغيير هر سازمان، جهت هماهنگي با تغييرات محيطي، ساختار اجزاء و روابط مديريتي سازمان مي‌باشد. تغيير ساختار سازمان، مي‌تواند منجر به تغييرات بسيار گسترده در ساير ابعاد عملياتي سازمان، از جمله جريان کار،جريان داده و اطلاعات و ... گردد. تغيير ساختار سازمان مي‌تواند به دو صورت انجام پذيرد: تغييرات کلي: که در آن کليه اجزاي سازمان تغيير مي‌نمايد. تغييرات جزئي: که در آن الگوهاي مورد استفاده در برخي لايه‌ها تغيير مي‌نمايد. در تغييرات جزئي، خواص سازمان به صورت کنترل شده‌اي به شکل مورد نظر خواهد شد.