تجزيه و تحليل سيستم‌ها براي مديريت اطلاعات بهداشتي- درماني فاز اول: شناخت شناخت معماري فعلي سازمان بهداشتي - درماني

فرآيند مهندسي و ايجاد سيستم‌هاي بهداشتي - درماني 1.فاز اول: شناخت –شناخت معماري فعلي سازمان بهداشتي - درماني –شناخت سيستم الکترونيکی فعلي ارائه خدمات و مديريت بهداشتي– درماني سازمان –شناخت زيرساخت فعلي فناوري اطلاعات سازمان بهداشتي - درماني 2.فاز دوم: تحليل –تحليل معماري فعلي سازمان بهداشتي - درماني –تحليل زيرساخت فعلي فناوري اطلاعات سازمان بهداشتي - درماني –تحليل سيستم الکترونيکی فعلي ارائه خدمات و مديريت بهداشتي– درماني سازمان 3.فاز سوم: ارزيابی –ارزيابي معماري فعلي سازمان بهداشتي - درماني –ارزيابي زيرساخت فعلي فناوري اطلاعات سازمان بهداشتي – درماني –ارزيابی سيستم الکترونيکی فعلي ارائه خدمات و مديريت بهداشتي– درماني سازمان

فاز اول: شناخت شناخت معماري فعلي سازمان بهداشتي - درماني 3

معماری سازمانهای بهداشتي و درماني 4

الگو و معماری مفاهيم در سيستم های سازمانی تعريف الگو و معماری مفهومی –عبارتست از مجموعه مفاهيم و موضوعاتی که با يکديگر بر مبنای ساختار مشخصی مرتبط بوده و برای شناخت يک سيستم از استفاده ميشود. اهميت الگو و معماری مفهومی در شناخت سيستم های سازمانی چارچوب مفهومي سيستم‌هاي سازماني: –مجموعه مفاهيم و مباني که تعريف يا شناخت هر سازمان بر مبنای آنها انجام مي پذيرد. 5

الگو و معماری مفاهيم در سيستم های سازمانی ماموريت اهداف ماموريتی راهبردهاي ماموريتیسياست‌های ماموريتی محصولات فعاليت‌هاي سازماني جريان‌هاي سازماني جريان‌هاي مواد و کالا جريان‌هاي کاري جريان‌هاي مالي جريان‌هاي داده و اطلاعات ساختار اجزاء و عوامل 6

الگو و معماری مفاهيم در سيستم های سازمانی لايه کلان معماری سازمان –ماموريت –اهداف ماموريتی –استراتژيهای ماموريتی –سياستهای ماموريتی 7

لايه کلان معماری سازمان ماموريت –تعريف: بيان‌کننده فلسفه يا دليل اصلي ايجاد سازمان –نحوه تعريف ماموريت: بايد به صورت ترکيبي از اجزاي زير بيان گردد: –داراي يک فعل يا عمل مشخص و تعريف شده‌اي باشد. –داراي موضوع يا زمينه مشخص و تعريف شده‌اي باشد. –براي يک مخاطب يا مشتري مشخصي که در خارج از سازمان است انجام شود. –نتيجه انجام هر ماموريت نبايد منحصر به يک خروجي باشد. بعبارت ديگر بايد طيفي از فعاليت‌ها يا محصولات را پوشش دهد. 8

لايه کلان معماری سازمان مثال: –براي بيمارستان: ارائه خدمات تخصصي تشخيص و درمان به بيماران قلبي –براي مدرسه: ارائه خدمات آموزش ابتدايي، راهنمايي و متوسطه به دانش‌آموزان –براي دانشگاه: ارائه خدمات آموزشي به دانش‌آموختگان دوره متوسطه ارائه خدمات پژوهشي به صنعت و مراکز توليدي- خدماتي –براي يک کارخانه خودرو سازي: ماموريت تيپ (1): توليد خودرو براي حمل و نقل شخصي در کشور ماموريت تيپ (2): توليد خودرو براي حمل و نقل بين‌المللي براي دنيا 9

لايه کلان معماری سازمان ماموريت سازمان‌هاي بهداشتي – درماني –تشخيص و درمان افراد بيمار –پيشگيري از وقوع بيماري در افراد –؟؟؟ 10

لايه کلان معماری سازمان اهداف ماموريتی: –تعريف: عبارتست از آن چيزي که انجام ماموريت در گرو دستيابي به آن مي باشد. موقعيت يا وضعيت مطلوبي است که دستيابي به آن به معناي انجام ماموريت سازمان مي‌باشد. –بيان اهداف بايد مبتني بر مولفه‌ها يا شاخص‌هاي تعريف شده و معيني صورت پذيرد. –شاخص سازماني: عبارتست از مجموعه‌اي از متغيرها و مولفه‌هاي تعريف شده که توصيف وضعيت سازمان به کمک آنها صورت مي‌پذيرد. 11

لايه کلان معماری سازمان دسته‌بندي موضوعي شاخص‌هاي سازماني: –شاخص‌هاي وضعيتي عبارتست از مجموعه‌اي از متغيرها، که موقعيت يا وضعيت سازمان را در هر مقطع زماني توصيف مي‌نمايد. –شاخص‌هاي عملکردي عبارتست از مجموعه‌اي از متغيرهاي مرتبط با سازمان، که نتايج حاصل از يک دوره فعاليت و کار سازمان را توصيف مي‌نمايد. –شاخص‌هاي محيطي عبارتست از مجموعه متغيرهايي که وضعيت عناصر و عوامل محيطي خارج از سازمان را که با آن در ارتباط مي‌باشند، توصيف مي‌کند. 12

لايه کلان معماری سازمان شاخص‌ها و اهداف در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني –نمونه شاخص‌هاي وضعيتي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني براي يک بيمارستان: تعداد کادر اداري، تعداد اطاق عمل، تعداد پزشک، تعداد کل تخت، تعداد بخش‌هاي تخصصي، تعداد سرويس‌هاي پاراکلينيکي، ظرفيت پذيرش روزانه درمانگاه، تعداد تخت اورژانس،.... –نمونه شاخص‌هاي عملکردي در سازمان‌هاي بهداشتي- درماني براي يک بيمارستان: تعداد بيمار پذيرش شده در طي دوره يکساله، تعداد بيمار مرخص شده در طي دوره يکساله، تعداد بيمار فوت شده، متوسط مدت زمان اقامت بيمار در بيمارستان، درصد توزيع بيماران در بخش‌هاي تخصصي در سال، درصد پذيرش شده از طريق اورژانس، متوسط هزينه درمان بيماران، درصد نياز بيماران به اطاق عمل،

لايه کلان معماری سازمان –نمونه شاخص‌هاي محيطي در سازمان‌هاي بهداشتي- درماني براي بيمارستان: تعداد بيمارستان‌هاي مشابه، ظرفيت بيمارستان‌هاي مشابه، درصد شيوع افراد به بيماري‌ها، درصد وقوع حوادث براي افراد، ميزان دسترسي افراد به بيمارستان،

لايه کلان معماری سازمان راهبردهای (استراتژي های) ماموريتی: –عبارتست از مسير کلان، رويکرد يا جهت‌گيري تعيين شده براي حرکت به سمت اهداف ماموريتی، با توجه به ويژگي‌هاي سازمان و محيط آن –مثال براي بيمارستان: برون‌سپاري خدمات پاراکلينيکي، الکترونيکي نمودن کليه رويه‌هاي عملياتي، الکترونيکي نمودن پرونده‌ پزشکي بيماران، ارائه خدمات تشخيص بيماري در محل بيمار، ايجاد تنوع در خدمات درمانی، تمرکز بر ارائه خدمات بهداشتی

لايه کلان معماری سازمان سياست های ماموريتی: عبارتست از اصول و قواعد حاکم بر نگرش، رفتار و تعامل سازمان و مديريت آن نسبت به موضوعات مختلف که معمولا براي يک دوره مديريتي يا زماني، ثابت در نظر گرفته مي‌شود. مثال: اولويت در تامين مواد اوليه از توليدکننده داخلی، عدم استفاده از نيروی کار خارجی مثال براي بيمارستان: اولويت دهي به استفاده از تجهيزات پزشکي توليد داخل، اولويت ارائه خدمات به بيماران تحت پوشش بيمه‌هاي درماني،

الگو و معماری مفاهيم در سيستم های سازمانی ماموريت اهداف ماموريتی راهبردهاي ماموريتیسياست‌های ماموريتی محصولات فعاليت‌هاي سازماني جريان‌هاي سازماني جريان‌هاي مواد و کالا جريان‌هاي کاري جريان‌هاي مالي جريان‌هاي داده و اطلاعات ساختار اجزاء و عوامل 17

الگو و معماری مفاهيم در سيستم های سازمانی لايه عملياتی معماری سازمان –محصولات –فعاليت های سازمانی –ساختار و پيکره‌بندي اجزاء سازمان (چارت سازمانی) –جريان‌های سازمانی

محصول در سازمان های بهداشتی درمانی 19

محصول سازمان‌هاي بهداشتي – درماني محصول سازماني –تعريف: عبارتست از خروجي و نتيجه انجام فعاليت‌ها و کارکردهاي مختلف در يک سازمان –انواع محصول سازماني: کالا : فيزيکي،‌ قابل نقل و انتقال، ملموس و قابل مشاهده،... خدمات: تغيير مشخصات و وضعيت يک موضوع مشخص 20

محصول سازمان‌هاي بهداشتي – درماني –بصورت عمده از نوع خدمات مي‌باشد. –مثال: مراقبت‌هاي ويژه بيمار، عمل جراحي، تشخيص بيماري، راديوگرافي، آزمايشات تشخيصي، واکسيناسيون، مراقبت از کودک، آنژيوگرافي،

محصول سازمان‌هاي بهداشتي – درماني –بصورت عمده از نوع خدمات مي‌باشد. –مثال: مراقبت‌هاي ويژه بيمار، عمل جراحي، تشخيص بيماري، راديوگرافي، آزمايشات تشخيصي، واکسيناسيون، مراقبت از کودک، آنژيوگرافي، رديف نام محصول نوع محصول (كالا - خدمات) 1ارائه خدمات اورژانسيخدمات 2ارائه خدمات سرپاييخدمات 3ارائه خدمات بستري در بخش عمومیخدمات 4ارائه خدمات مراقبت وپژه بيماران در بخشICUخدمات 5ارائه خدمات مراقبت وپژه بيماران قلبی در بخشCCU 6خدمات زايمان طبيعي وسزارينخدمات 7اعمال جراحي اورژانسي و الكتيو در اتاق عملخدمات 8ارائه خدمات كلينيكي شامل ويزيت پزشكان عمومي و تخصصي در درمانگاههاخدمات 9ارائه خدمات آ‍زمايشگاهيخدمات 10ارائه خدمات رادیولوژی ( مامگرافی - سونوگرافی - سی تی اسکن)خدمات 11ارائه خدمت آندوسکوپیخدمات 12ارائه خدمت سیستوسکوپیخدمات 13ارائه خدمت برونکوسکوپیخدمات 14ارائه خدمت کلونوسکوپیخدمات 15ارائه خدمت رادیوتراپیخدمات 16ارائه خدمت سنگ شکنی کلیهخدمات 17ارائه خدمات دیالیزخدمات 18ارائه خدمات شیمی درمانیخدمات 19ارائه خدمات الکترو میوگرافیخدمات 20ارائه خدمات الکترو انسفالوگرافیخدمات 21ارائه خدمات اکو کاردیوگرافیخدمات 22ارائه خدمات پزشکی هسته ایخدمات 23ارائه خدمات الکترو کاردیوگرافیخدمات 24ارائه خدمات تامین دارو ( داروخانه )خدمات 25دانشجویان پزشکی ( فراگیران ) آموزش دیدهکالا 26مدارک پزشکیکالا 27پژوهش و مقالاتکالا 28ارائه خدمات واکسیناسیونخدمات 29ارائه خدمات بهداشت مادر و کودکخدمات

فعاليت‌هاي (کارکردهاي) سازماني در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني 23

لايه عملياتی معماری سازمان فعاليت‌هاي سازماني: عبارتست از کليه اقدامات و اعمالي که يک سازمان براي توليد محصول خود انجام ميدهد. تشخيص و تعريف درست آنها بسيار مهم است. برای تشخيص آنها ميتوان از طبقه بندی مشخصی استفاده نمود. 24

لايه عملياتی معماری سازمان دسته‌بندي اوليه فعاليت‌هاي سازماني: –فعاليت‌هاي اصلي کليه فعاليت‌هايي که مستقيما منجر به توليد محصول مي‌گردند. مثال در بيمارستان: –انجام عمل جراحي، انجام معاينات تشخيصي، انجام آزمايشات تشخيصي، انجام راديوگرافي، انجام مراقبت‌هاي تخصصي،... –فعاليت‌هاي فرعي کليه فعاليت‌هايي که براي پشتيباني يا فراهم آوردن امکان توليد محصول بايد انجام شود. 25

لايه عملياتی معماری سازمان مثال فعاليتهای فرعی در بيمارستان: –ارائه سرويس اياب و ذهاب، خريد مواد و ملزومات دارويي و درماني، خريد تجهيزات، انجام سرويس‌هاي گندزدايي و بهداشت محيط، سرويس و نگهداري تاسيسات ساختماني، سرويس و نگهداري (کاليبراسيون) تجهيزات بيمارستاني، استخدام پرسنل،

لايه عملياتی معماری سازمان دسته‌بندي موضوعي فعاليت‌هاي سازماني: –فعاليت‌هاي ماموريتي کليه فعاليت‌هايي که نتيجه آنها مستقيما منجر به تحقق ماموريت سازمان مي‌گردد. –فعاليت‌هاي حفظ و نگهداري کليه فعاليت‌هايي که سازمان را جهت انجام ماموريت‌هاي خود آماده و سرپا نگه مي‌دارد. –فعاليت‌هاي بهبود و توسعه کليه فعاليت‌هايي که منجر به توسعه دامنه ماموريت‌ها يا بهبود نحوه انجام ماموريت‌ها مي‌گردد. 27

لايه عملياتی معماری سازمان دسته‌بندي شکلي فعاليت‌هاي سازماني: فعاليت‌هاي فرآيندي (يا پروسه‌اي): داراي نرخ انجام مشخص و معمولا ثابت نتيجه انجام هر بار انجام آنها در بيشتر ابعاد، با ديگر دفعات مشابه است. روش و فرآيند انجام آن معمولا در تمامی دفعات انجام ثابت است. مثال: فعاليت‌هاي پروژه‌اي: فاقد نرخ انجام ثابت و مشخص نتيجه منحصر بفرد در هر بار انجام روش انجام آن در هر بار اجرا معمولا متفاوت مثال: 28

فعاليت‌هاي (کارکردهاي) سازماني در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني 29 رديف رديف کد فعاليت عنوان فعاليت عنوان فعاليت نوع (پروسه - پروژه) نوع (پروسه - پروژه) نوع موضوع فعاليت 1 P01 پذيرش بيمار بستري پروسه فعاليت ماموريتي 2 P02 درمان اورژانسي پروسه فعاليت ماموريتي 3 P03 درمان سرپايي پروسه فعاليت ماموريتي 4 P04 درمان بستري پروسه فعاليت ماموريتي 5 P05 اعمال جراحي پروسه فعاليت ماموريتي 6 P06 ترخيص بيمار بستري پروسه فعاليت ماموريتي 7 P07 اقدامات پاراکلينيکي (آزمايشگاه) براي بيمار بستري پروسه فعاليت حفظ و نگهداري 8 P08 اقدامات پاراکلينيکي (راديولوژي) براي بيمار بستري پروسه فعاليت حفظ و نگهداري 9 P09 آموزش فراگيران (دانشجويان پزشکي و رزيدنتها ) پروسه فعاليت ماموريتي 10 P10 تامين دارو براي بخش ها پروسه فعاليت حفظ و نگهداري 11 P11 نگهداري و تعميرات تجهيزات پزشکي پروسه فعاليت حفظ و نگهداري 12 P12 فرايند تغذيه پروسه فعاليت ماموريتي 13 P13 فرايند استريليزاسيون ابزار و وسايل پروسه فعاليت حفظ و نگهداري 14 P14 فرايند کنترل عفونت (کشت ميکروبي ماهيانه ) پروسه فعاليت حفظ و نگهداري 15 P15 فرايند خريد کالا پروسه فعاليت حفظ و نگهداري

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني 30

الگو و معماری مفاهيم در سيستم های سازمانی ماموريت اهداف ماموريتی راهبردهاي ماموريتیسياست‌های ماموريتی محصولات فعاليت‌هاي سازماني جريان‌هاي سازماني جريان‌هاي مواد و کالا جريان‌هاي کاري جريان‌هاي مالي جريان‌هاي داده و اطلاعات ساختار اجزاء و عوامل 31

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني ساختار و پيکره‌بندي اجزاء سازمان (چارت): عبارتست از نموداري که در آن عنوان بخش‌ها و اجزاي مختلف سازمان، بهمراه نحوه ارتباطات و اعمال مديريت اجزاء مختلف نسبت به يکديگر نمايش داده شده است. الگوهاي ساختار سازمان: سازمان بر مبناي وظيفه سازمان بر مبناي توليد يا محصول سازمان بر مبناي محدوده جغرافيايي سازمان بر مبناي نوع مشتري يا مخاطب سازمان پروژه‌اي سازمان خزانه‌اي يا ماتريسي سازمان با ساختار آزاد (Free Structure) يا تيم 32

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني مثال: مديريت فروشگاهبخش حقوقيبخش فروشمتصديان فروش متصديان فروش حضوري متصديان فروش تلفني کنترل‌کنندگانتحويل‌دارانصندوقداران بخش مالي و اداري بخش ماليبخش ارسالانبار بخش تامين و تدارک بخش بازرگاني 33

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني الگوهاي متداول در تعيين ساختارهاي سازمان: –ساختار بر مبناي وظيفه –ساختار بر مبناي توليد –ساختار بر مبناي منطقه عمليات –ساختار پروژه‌اي –ساختار ماتريسي (خزانه‌اي) –ساختار آزاد (Free Structure) يا تيم نکته: –معمولا براي تعيين ساختار سازمان‌ها، ترکيبي از ساختارهاي فوق بکارگرفته مي‌شود. 34

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني ساختار برمبناي وظيفه –الگويي است که در آن اجزاء سازمان بر اساس تقسيم‌بندي عمليات مختلف جهت توليد محصول يا خدمات، تعريف مي‌گردد. –مزايا: ارزان ، سرعت در ايجاد –معايب: کندي در عمليات، تمرکز گرا مثال: مديريت عاليبخش حقوقيبخش فروشبخش مالي و اداريبخش بازرگاني 35

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني ساختار بر مبناي توليد يا محصول: –اجزاء سازمان بر مبناي دسته‌بندي و تنوع توليدات و محصول سازمان تعريف مي‌گردد. –مزايا: سرعت در عمليات، استقلال اجزاء‌ نسبت به يکديگر –معايب: هزينه بالا در ايجاد سازمان مثال: مديريت عاليواحد توليد اجاق گازواحد توليد لباسشوئيواحد توليد يخچالواحد توليد تلويزيون 36

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني ساختار برمبناي منطقه عمليات يا محدوده جغرافيايي: –الگويي است که در آن اجزاء سازمان بر اساس تقسيم‌بندي جغرافيايي انجام عمليات يا اجزاء مختلف، تعريف مي‌گردد. –مزايا: ارائه محصول مبتني بر ويژگي‌هاي منطقه‌اي، افزايش کارايي –معايب: پرهزينه، تسلط کمتر مدير بر اجزاء، برنامه‌ريزي سخت‌تر مثال: مديريت عالياداره کل استان (4)اداره کل استان (3)اداره کل استان (2)اداره کل استان (1) 37

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني ساختار پروژه‌اي: –الگويي است که در آن اجزاء سازمان بر فعاليت‌هاي پروژه‌اي، تعريف مي‌گردد. –مزايا: تطابق بيشتر محصول با نياز، قابليت انعطاف بالا –معايب: عدم ثبات در ساختار سازماني مثال: مديريت عاليپروژه (د)پروژه (ج)پروژه (ب)پروژه (الف) 38

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني ساختار ماتريسي (خزانه‌اي): –الگويي است که در آن اجزاء سازمان بر اساس يک ماتريس، که سطرهاي آن اجزاي بر مبناي وظيفه و ستون‌هاي آن پروژه‌هاي سازمان مي‌باشد، تعريف مي‌گردد. –مزايا: قابليت انعطاف بالا، ثبات نسبي در ساختار اجزاء سازمان –معايب: پيچيده‌شدن نحوه برنامه‌ريزي 39

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني مثال از سازمان ماتريسي: پروژه (د)پروژه (ج)پروژه (ب)مديريت عاليبخش ساختبخش مهندسيبخش مالي و اداريبخش بازرگانيپروژه (الف) بخش بازرگاني پروژه (الف) بخش بازرگاني پروژه (ج) بخش مالي و اداري پروژه (ب) بخش مالي و اداري پروژه (الف) بخش مالي و اداري پروژه (د) بخش ساخت پروژه (ج) بخش مهندسي پروژه (الف) بخش ساخت پروژه (ب) بخش مهندسي پروژه (ج) بخش ساخت پروژه (د) بخش مهندسي پروژه (د) 40

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني ساختار آزاد: –الگويي است که در آن اجزاء سازمان بجاي روابط سلسله مراتبي، داراي روابط شبکه‌اي مي‌باشند. –مزايا: قابليت انعطاف بالا، افزايش کارايي و بهره‌وري نيروي انساني –معايب: پيچيدگي بسيار زياد برنامه‌ريزي انجام فعاليت‌ها مثال: 41

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني نکته: –در عمل، معمولا ترکيبي از الگوهاي فوق براي طراحي يک ساختار سازماني مورد استفاده قرار مي‌گيرد. –نحوه ترکيب الگوها در لايه‌هاي مختلف ساختار نهايي، مي‌تواند خواص متفاوت و متعددي را در سازمان حاصل ايجاد نمايد. 42

ساختار اجزاء و عوامل اجرائي در سازمان‌هاي بهداشتي – درماني 43