فصل دوم: تصمیم گیری، سیستم ها، مدلسازی و پشتیبانی

بعضی از جنبه های تصمیم گیریهای تجاری (1) تصمیم ممکن است از طریق یک گروه گرفته شود. اعضاء گروه ممکن است غرض خاصی داشته باشند. فکر گروهی می تواند منجر به تصمیم گیری بدی شود. (اگر در نهایت با فکر نباشد.) ممکن است اهداف متناقضی وجود داشته باشد. ممکن است هزاران آلترناتیو مختلف مورد توجه قرار گیرد. نتایج تصمیم گیری غالبا در آینده تحقق می یابند. و کسی نمی تواند آینده راپیش بینی کند. بسیاری از تصمیمات با ریسک همراه هستند و افراد مختلف، برخورد متفاوتی با ریسک دارند. ممکن است اطلاعات کافی برای گرفتن بهترین تصمیم وجود نداشته باشد.

بعضی از جنبه های تصمیم گیریهای تجاری(2) جمع آوری اطلاعات و آنالیز مساله زمان بر و پرهزینه است. و تعیین زمان توقف آن و شروع تصمیم گیری مشکل است. ممکن است اطلاعات اضافه داشته باشیم. What-if آزمایش با سیستم واقعی ممکن است باعث ضرر شود. آزمایش با سیستم واقعی، فقط برای یک مجموعه از حالات در زمان ممکن است و ممکن است فاجعه آمیز باشد. تغییر در محیط تصمیم گیری، ممکن است بر کیفیت تصمیم تاثیر بگذارد. تغییر در محیط تصمیم گیری، ممکن است بطور پیوسته رخ دهد و فرضیات موقعیت را نامعتبر کند.

دیسیپلینهای تصمیم گیری تصمیم گیری از طریق دیسیپلینهای مختلفی تحت تاثیر قرار می گیرد که دو دسته هستند: رفتاری فلسفه روانشناسی جامعه شناسی روانشناسی اجتماعی قانون مردم شناسی علوم سیاسی علمی علم اقتصاد آمار آنالیز تصمیم ریاضیات علم کامپیوتر علوم مدیریتی و عملیات تحقیقی

ساختار سیستم هر سیستم دارای سه بخش ورودی: مواد خام، هزینه ها، منابع پراسس: procedures، برنامه ها، ابزار، فعالیتها، تصمیمات خروجی: performance، نتایج، محصولات کامل شده، سرویسهای تحویل داده شده توسط محیط احاطه شده است: دولت، رقبا، بانکها، فروشندگان، شرایط محیطی، مشتریان اغلب شامل فیدبک است: بر اساس خروجیها تصمیم گیری کرده و بر ورودیها و فرایندها تاثیر می گذارد. بنابراین تصمیم گیر بخشی از سیستم است. تصمیم گیر، خروجیها را با خروجیهای مورد انتظار مقایسه کرده و ورودیها و پراسس ها را برای نزدیک شدن به خروجی نهایی تنظیم می کند. هر سیستم با boundary از محیطش جدا می شود. Physical boundary: ساختمان Nonphysical boundary: زمان

روش شناسایی اجزاء محیط از طریق دو سوال زیر: آیا این اجزاء، به هدف سیستم وابسته هستند؟ آیا تصمیم گیرنده می تواند این اجزاء را بطور دستی بسازد؟ اگر پاسخ به سوال اول بله و به سوال دوم نه باشد، آن جزء در محیط است.

انواع اجزاء محیط اجتماعی سیاسی قانونی فیزیکی اقتصادی اغلب شامل سیستم های دیگر

انواع سیستم Closed: Open: مستقل از محیط مثال: TPS ساده هستند نوع خاصی از آنها، black box نامیده می شوند Open: بسیار وابسته به محیط ورودیهایش را از محیط گرفته و ممکن است خروجیهایش را نیز به محیط تحویل دهد سیستم های تصمیم یار با سیستم های نسبتا باز سر و کار دارند.

دو پارامتر مهم در سیستم Effectiveness: مورد توجه سیستم های تصمیم یار Efficiency: مورد توجه سیستم های پردازشگر تراکنش

سیستم های اطلاعاتی داده های ورودی و پردازشی را دریافت کرده و اطلاعاتی برای تصمیم گیرنده ها فراهم می آورند و به آنها کمک می کنند.

انواع مدلها آنالیز DSS ترجیحا بر روی مدل واقعیت انجام می شود تا بر روی خود سیستم واقعی Iconic: تکرار فیزیکی سیستم، با سایز متفاوت که می تواند دو بعدی یا سه بعدی باشد. Analog: مثل سیستم واقعی رفتار می کند اما از نظر شکل، شبیه به آن نیست. Abstract تر از مدل iconic است. ارائه سمبلیک واقعیت است. اغلب به صورت چارت یا دیاگرام دو بعدی است. می تواند بصورت فیزیکی باشد اما شکل آن با سیستم واقعی فرق دارد. مثل چارت سازمانی، نقشه، Mathematical: مدلهای abstractتر

فواید مدلها صرفه جویی در زمان تغییر متغیرهای تصمیم گیری یا محیط در آن ساده تر از سیستم واقعی است. هزینه کمتر نسبت به بقیه آزمایشات هزینه ایجاد خطا در آن کمتر از سیستم واقعی است. یادگیری را ساده تر می کنند. مدلهای ریاضی باعث آنالیز راه حلهای زیادی می شوند.

فازهای فرایند تصمیم گیری Intelligence: شناسایی مساله Design: مدل بازنمایی سیستم ساخته می شود و در آن آلترناتیوها شناسایی می شوند. Choice: انتخاب آلترناتیو Implementation Monitoring: معمولا در فاز intelligence دیده می شود. در هر فاز، امکان بازگشت به فاز قبلی نیز وجود دارد. (feedback) مدلسازی، بخش اصلی این فرایند است.

فاز Intelligence بررسی محیط، بطور متناوب یا پیوسته ممکن است شامل monitor نتایج فاز پیاده سازی فرایند تصمیم گیری نیز باشد. این فاز بطور کلی شامل فعالیتهای زیر است: شناسایی مساله دسته بندی مساله بسته به درجه ساختیافته بودنش Decompose مسائل مالکیت مساله

فهرست منابع Efraim Turban, Jay E. Aronson, “Decision Support Systems and Intelligent Systems”. Sixth Edition, Prentice Hall, 2000. Chapter 2.