برنامه‌ريزي استراتژيک مرحله تعيين اهداف راهبردي سازمان
شاخص‌هاي توصيف سازمان (يادآوري) تعريف: –عبارتست از مجموعه‌اي از متغيرهاي کمي و کيفي، که به کمک آنها ابعاد مختلف سازمان توصيف مي‌گردد. –مثال: تعداد پرسنل، مقدار گردش مالي، مقدار بهره‌وري، تعداد لايه‌هاي سازماني، تعداد توليد در روز،... اهميت شاخص‌هاي سازمان: –در حکم قطب‌نماي حرکت سازمان در طول زمان مي‌باشد. –ميزان و ارزيابي رسيدن به وضعيت آينده بر اساس آنها سنجيده مي‌شود.
شاخص‌هاي توصيف سازمان انواع شاخص‌هاي سازماني: –شاخص‌هاي وضعيتي سازمان –شاخص‌هاي عملکردي سازمان –شاخص‌هاي محيطي
فاکتورهاي اساسي در موفقيت سازمان عبارتند از مجموعه شاخص‌ها يا عواملي که در ارزيابي ميزان موفقيت سازمان، بيشترين نقش و اهميت را دارا مي‌باشند. بصورت مخفف تحت عنوان CSF يا Critical Success Factors شناخته مي شوند. نکته : معمولا ميزان موفقيت سازمان بر اساس ميزان پيشرفت يا حرکت آن در راستاي انجام ماموريت سنجيده مي شود.
فاکتورهاي اساسي در موفقيت سازمان نکته : اجزاي موفقيت سازمان – عملکردي : بيشترين حجم عملکرد در انجام موثرترين فعاليت ها – محيطي : بيشترين تاثيرگذاري در جهت قرار گرفتن محيط در وضعيت مطلوب – وضعيتي : قرارگرفتن در بهترين وضعيت نسبت به محيط
تعريف اهداف سازماني عبارتند از مجموعه شاخص‌هايي که مقدار آنها بايد در طول دوره برنامه‌ريزي تغيير نمايد. عبارتند از مجموعه محورها و موضوعات مرتبط با سازمان يا محيط آن که بايد در طول دوره برنامه‌ريزي تغيير نمايد. مثال ( اهداف اقتصادي سازمان): –افزايش ارزش سهام، افزايش ميزان سود، افزايش حجم گردش مالي، افزايش حجم فروش، کاهش مقدار هزينه‌ها، کاهش هزينه اتلاف و...
تعريف اهداف سازماني مثال (اهداف فناوري اطلاعات سازمان): –افزايش سطح جغرافيايي پوشش خدمات سيستم اطلاعاتي، افزايش تنوع سيستم‌هاي اطلاعاتي، افزايش تعداد جريان‌هاي سازماني تحت پوشش سيستم‌هاي اطلاعاتي، افزايش سهولت دسترسي به خدمات فناوري اطلاعات، افزايش ضريب امنيت داده‌ها، افزايش تعداد کاربران فناوري اطلاعات سازمان، افزايش امنيت کاربران سيستم‌هاي اطلاعاتي،...
تعريف اهداف سازماني اجزاء مفهومي اصلي در بيان اهداف سازمان: –روند تغييرات: مثال: افزايش، کاهش، تثبيت،... –موضوع و محور تغييرات: مي‌تواند مشتمل بر هر يک از شاخص‌هاي سازماني يا مفاهيم و موضوعات کلان‌تري باشد که مبتني بر شاخص‌ها تعريف مي‌گردد. مثال: حجم فروش، سهم در بازار فروش، رضايت‌مندي مشتري( که مي‌تواند وابسته به حجم فروش و تعداد شکايت مشتريان باشد) ، ارتقاء آگاهي،... –مقدار تغيير معمولا به کميت مقدار تغيير در مقدار شاخص‌ها يا مفاهيم مبتني بر آنها را بيان مي‌نمايد. بهتر است به صورت مطلق بيان گردد.
انواع اهداف سازماني اهداف عملکردي: –عبارتند از اهدافي که موضوع تغييرات در آنها مبتني بر شاخص‌هاي عملکردي يا مفاهيم مبتني بر اين نوع شاخص‌ها تعيين گردند. –مثال: افزايش تعداد توليد، کاهش هزينه‌هاي مصرفي اهداف وضعيتي: –عبارتند از اهدافي که موضوع تغييرات در آنها مبتني بر شاخص‌هاي وضعيت سازمان يا مفاهيم مبتني بر اين نوع شاخص‌ها تعيين گردند. –مثال: افزايش بهره‌وري، کاهش تعداد نيروي انساني
انواع اهداف سازماني اهداف محيطي: –عبارتند از اهدافي که موضوع تغييرات در آنها مبتني بر شاخص‌هاي وضعيت محيط يا مفاهيم مبتني بر اين نوع شاخص‌ها تعيين گردند. –مثال: افزايش تقاضا، افزايش حجم بازار،... اهداف کمي: –عبارتند از اهدافي که مقدار يا روند تغييرات آنها به صورت کمي (عددي) بيان گردد. –مثال: کاهش هزينه‌ها به ميزان 10 درصد، کاهش حجم دارايي ثابت به ميزان 15 درصد
انواع اهداف سازماني اهداف کيفي: –عبارتند از اهدافي که مقدار يا روند تغيير آنها به صورت توصيفي و در قالب عبارات تعيين گردد. –مثال: افزايش ميزان رضايت مشتريان، افزايش ميزان آگاهي، ارتقاء دانش فني در طراحي محصول –نکته: همواره سعي بر آن است که اهداف کيفي، بر اساس مجموعه‌اي از اهداف کمي بيان گردد. مزيت: دقيق و شفاف شدن نحوه ارزيابي اهداف کيفي عيب: ايجاد خطا در بيان جهت تغييرات –نکته: در بسياري از موارد نمي‌توان فرمول يا ارتباط ساخت‌يافته‌اي بين اهداف کيفي و کمي پيدا نموده.
انواع اهداف سازماني اهداف درازمدت: –عبارتند از مجموعه اهدافي که روند تغييرات در راستاي آنها به کندي صورت گرفته و مستلزم صرف مدت زمان زيادتري مي‌باشد. –مثال: اهداف کوتاه مدت: –عبارتند از مجموعه اهدافي که روند تغييرات در راستاي آنها را مي‌توان در مدت زمان کمتري به نتيجه رساند. –مثال:
رابطه اهداف با ماموريت‌هاي سازماني نکته: – بطور کلي تعيين اهداف سازمان بايد در جهت تحقق حداکثري ماموريت‌هاي سازمان صورت پذيرد. نکته: –تحقق حداکثري ماموريت‌هاي سازمان، بر اساس شرايط محيطي مي‌تواند در دوره‌هاي مختلف، داراي اشکال متفاوت صورت پذيرد. –مصاديق اشکال متفاوت انجام ماموريت: انجام فعاليت‌هاي متفاوت سازماني، ارائه ترکيب‌هاي متفاوت محصول، ارائه حجم متفاوت از محصولات
رابطه اهداف با ماموريت‌هاي سازماني نتيجه: –اهداف سازمان، علاوه بر تفاوت در مقدار شاخص‌هاي موجود مي‌تواند مشتمل بر در نظرگرفتن مجموعه جديدي از شاخص‌ها بر مبناي وضعيت آينده نيز تعريف و در نظر گرفته شود. –علت اصلي امکان تفاوت بين عنوان شاخص‌هاي سازمان در وضع موجود و وضع آينده، متفاوت بودن شکل انجام ماموريت آن در زمان‌هاي مختلف مي‌باشد. نکته: –اهداف سازمان در مقايسه با ماموريت آن، معمولا داراي طول عمر کمتري است.
رابطه اهداف با ماموريت‌هاي سازماني نکته: –پس از تعريف اهداف دوره‌اي براي سازمان، بايد ارزيابي مرتب از ميزان دستيابي به آنها انجام شود تا چنانچه تعريف آنها اشتباه صورت گرفته، اصلاح گردند. نکته: ميزان اهميت شاخص‌ها در بيان تحقق ماموريت –براي ميزان تحقق ماموريت سازمان، نقش و اهميت تمامي شاخص‌ها با يکديگر يکسان نمي‌باشد. –استفاده از روش‌هاي مختلف براي تعيين ميزان اهميت شاخص‌ها در بيان تحقق ماموريت ضروري به نظر مي‌رسد.
رابطه اهداف با ماموريت‌هاي سازماني نکته: اهميت ديدگاه همه جانبه در تحقق ماموريت –بيان ميزان تحقق ماموريت يک سازمان را بايد همواره مبتني بر تمامي شاخص‌ها و ابعاد سازمان انجام داد. (ديدگاه همه جانبه) –تکيه بيش از اندازه بر بخشي از شاخص‌ها و ابعاد ماموريت سازمان، قطعا برنامه‌ريزي و مديريت را به اشتباه خواهد کشاند. (ديدگاه تک بعدي يا بخشي نگر) –مثال: تاکيد بيش از حد بر شاخص‌هاي اقتصادي و از دست دادن شاخص‌هاي توانمندي نوآوري و علمي يا شاخص‌هاي دارايي معنوي (دانش)
اولويت‌بندي اهداف در برنامه‌ريزي راهبردي نکته: –معمولا دستيابي همزمان و يکباره به تمامي اهداف تعيين شده در هر دوره از برنامه‌ريزي راهبردي، ناممکن يا بسيار دشوار مي‌باشد. –نتيجه: اهداف تعيين شده در طول يک دوره را بايد به صورت تدريجي و با تقدم و تاخر مشخص مد نظر قرار داد. سئوال: –تشخيص اولويت‌بندي اهداف را بايد بر اساس چه روشي انجام داد؟ –مدت زمان رسيدن به اهداف مختلف تعيين شده در ابعاد مختلف را بايد بر چه اساسي انجام داد؟
نکات مهم در تعيين اهداف سازماني