Kennsluhættir í deiglu! Hvert eigum við að stefna? Ingvar Sigurgeirsson Haustþing Kennarafélags Suðurlands á Hvolsvelli – 7. október 2011 Nokkur álitamál um kennsluhætti Efst á baugi Nokkrar sögur af áhugaverðu starfi Bent á heimildir

Örlítið um fyrirlesarann Hefur fengist talsvert við rannsóknir á kennsluháttum (m.a. 1987–1988 og 2009–2011) og mat á skólastarfi (frá 1993) Hefur skrifað nokkrar handbækur fyrir kennara: – Skólastofan: Umhverfi til náms og þroska – Listin að spyrja – Að mörgu er að hyggja: Handbók um undirbúning kennslu – Litróf kennsluaðferðanna Heldur úti nokkrum vefsíðum fyrir kennara og kennaraefni, sjá hérsjá hér Ráðgjöf við þróunarverkefni, frá 2004 (sjá m.a. hér)hér

Rannsóknin Starfshættir í grunnskólum

Efst á baugi Einstaklingsmiðun (gamalt vín á nýjum belgjum) Námsmat (einkum leiðsagnarmat) Sérstakar áherslur: Útikennsla, Heilsueflandi skóli, Byrjendalæsi, ART, agastjórnunarkerfi (PBS, SMT), Uppbyggingarstefnan Ný námskrá: Sex nýir (!?) grunnþættir – Læsi í víðum skilningi – Menntun til sjálfbærni – Heilbrigði og velferð – Lýðræði og mannréttindi – Jafnrétti – Sköpun

2. greinin (markmiðsgreinin) Hlutverk grunnskóla, í samvinnu við heimilin, er að stuðla að alhliða þroska allra nemenda og þátttöku þeirra í lýðræðisþjóðfélagi sem er í sífelldri þróun. Starfshættir grunnskóla skulu mótast af umburðarlyndi og kærleika, kristinni arfleifð íslenskrar menningar, jafnrétti, lýðræðislegu samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sáttfýsi og virðingu fyrir manngildi. Þá skal grunnskóli leitast við að haga störfum sínum í sem fyllstu samræmi við stöðu og þarfir nemenda og stuðla að alhliða þroska, velferð og menntun hvers og eins. Grunnskóli skal stuðla að víðsýni hjá nemendum og efla færni þeirra í íslensku máli, skilning þeirra á íslensku samfélagi, sögu þess og sérkennum, högum fólks og á skyldum einstaklingsins við samfélagið, umhverfið og umheiminn. Nemendum skal veitt tækifæri til að nýta sköpunarkraft sinn og að afla sér þekkingar og leikni í stöðugri viðleitni til menntunar og þroska. Skólastarfið skal leggja grundvöll að frumkvæði og sjálfstæðri hugsun nemenda og þjálfa hæfni þeirra til samstarfs við aðra. Grunnskóli skal stuðla að góðu samstarfi heimilis og skóla með það að markmiði að tryggja farsælt skólastarf, almenna velferð og öryggi nemenda.

Hvaða markmið skipta mestu? Samstarfshæfni Sjálfsþekking, sjálfsstjórn Tjáning Gagnrýnin hugsun Leikni í þekkingaröflun, upplýsinga- og tölvulæsi Sköpunargáfa Tungumálakunnátta Siðgæðisvitund Heilsuefling, forvarnir Að rækta hæfileika hvers og eins nemanda Hvernig erum við að standa okkur í að rækta þessa þætti? Hvar þurfum við og hvar getum við gert betur?

Rannsóknin Starfshættir í grunnskólum

Gróska á öllum skólastigum Leikskólastigið – Ólík hugmyndafræði (Reggio, Waldorf, Dewey, Hjallastefnan), heilsuskólar, skólar sem leggja áherslu á sköpun, leik, umhverfismennt, útikennslu (dæmi), þróunarstarf (dæmi)dæmi Framhaldsskólarnir – Einstaklingsmiðun, breytingar á kennsluháttum og námsmati, hagnýting upplýsingatækninnar, samþætting

Eiga þróunarverkefni að verða fastur liður í skólastarfi!? Skilgreind markmið Skilgreindar leiðir (áætlun) Formlegt mat á því hvernig til tekst Skýrsla (sem aðrir geta lært af) Allir í mat Matsstofan Náttúran kallar Svífum seglum þöndum Gerum gott betra! Spegillinn Dæmi um skýrslur:

Þróunarverkefni í Heiðarskóla, Reykjanesbæ: Áhugasamir nemendur – árangursríkara skólastarf

Nemandinn í forgrunni Öldutúnsskóli Meðal áherslna í þessu verkefni var að: Koma betur til móts við ólíka nemendur Efla teymiskennslu Auka þverfaglega samvinnu og að sjónarmið list- og verkgreina skipi veglegan sess í verkefninu Að því verður keppt að kennarar þrói einstaklingsmiðaðar námsmatsaðferðir í tengslum við þróunarverkefnið

Hvað einkennir hinn góða kennara?

Vorverkefni í Álftanesskóla, mynd sótt af heimasíðu skólans:

Þemu 8. bekkjar Upp um fjöll og firnindi: Ferða- mennsku, landa- fræði, skyndihjálp og útieldun Tónlist og 20. öldin Árið 1918 Aðeins ein jörð Í fullorðinna tölu Ég og þú: Áhersla á kynfræðslu, fíkni- varnir og varnir gegn áhættuhegðun Þemu 9. bekkjar Stríðsárin Heimsreisan mín: Nemendur skipuleggja ferð til 3 heimsálfa Hvað kostar dæmið? Nemendur skipuleggja viðburð eins og giftingu, stórafmæli og stórveislu Nýbúar Erum við ein í alheiminum? Áhersla á stjörnufræði og erfðafræði. Þemu 10. bekkjar Þjóðfélagið Orka og stóriðja Verslun og viðskipti CO2: Áhersla á loftslagsmál Tækið: Áhersla á kraftfræði og nýsköpun. Banvænn: Áhersla á mannslíkamann, sjúkdóma og sjúkdómavarnir. Þemaverkefni í Sjálandsskóla

Menntaskólinn á Akureyri Fjölmörg þróunarverkefni m.a. Ferðamálakjörsvið Íslandsáfangar Heildstæð viðfangsefni á 1. ári: Skólinn og skólagangan Unglingar og unglingamenning Landnámið Byggðaþróun Harðæri og hörmungar Glæpur og refsing Stjórnmál nú á tímum og möguleikar ungs fólks til að hafa áhrif Framtíðarlandið

Framhaldsskólinn á Laugum Sveigjanlegt námsumhverfi – persónubundin námsáætlun

NETLA hefur birt margar greinar um áhugavert skólastarf

Gróska og sóknarfæri í námsmati Aukið leiðsagnarmat – Áhersla á endurgjöf – Sjálfsmat, jafningjamat Námsmöppur Óhefðbundin próf Próf þar sem nemendur mega nota hjálpargögn „Svindlpróf“, glósupróf, námsefni... öll gögn Heimapróf Munnleg próf, dæmidæmi Atrennupróf: Nemendur fá að gera endurteknar tilraunir við sama próf / sömu próf (Salaskóli)Salaskóli Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli, Norðlingaskóli)Salaskóli Samvinnupróf (Salaskóli)Salaskóli

Nokkur sóknarfæri? Aukin einstaklingsmiðun – Val og valsvæði – Áhugasviðsverkefni – Námssamningar Fjölga raunverulegum verkefnum Efla samvinnunám Aukin teymiskennsla Fleiri verkefni sem reyna á tjáningu Beita samræðuaðferðum í auknum mæli Meiri samþætting Efla útikennslu Nýta leiki mun meira en gert er Auka hreyfingu Nýta upplýsingatæknina meira – leyfa nemendum að vinna með ólíka miðla (kvikmyndagerð) Nota leiklist sem kennsluaðferð

Heimildir á Netinu Kennsluaðferða- vefurinn Að vanda til námsmats – heimasíða námskeiðs New Horizons for Learning