زخم فشاري pressure ulcers زهرا قندهاري مطلق سوپروايزر آموزشي بيمارستان سوانح شهيد كامياب منبع : ulcer.htm ترجمه: زهرا قندهاري سوپروايزر آموزشي بيمارستان سوانح شهيد كامياب ترجمه: زهرا قندهاري
زخم فشاري زخم فشاري ، زخمي است كه در اثر فشار ، سايش و شكاف يا خراشيدگي پوستي و يا مجموعه اي از اين عوامل و تخريب پوست و لايه هاي زير آن ايجاد مي شود. بيشتر زماني رخ مي دهد كه بافت سخت استخواني كه بوسيله لايه نازك و كم چربي پوشيده شده در تماس با سطح سفت نظير تختخواب ، چرخ دستي ، صندلي ، ويلچر و.. قرار گيرد بدن قادر است در مقابل فشارهاي بالا در مدت زمان خيلي كوتاه مقاومت كند. زماني كه فشار بطور يكنواخت تقسيم نشود سبب تخريب پوست و ايجاد زخم فشاري مي گردد مخصوصاً در بيماران مسن به علت اينكه با پيشرفت حس، پوست آنها بسيار نازك تر و شكننده مي شود بيشتر در معرض خطر قرار دارند و مستعد ايجاد زخم فشاري هستند ، زخم فشاري مي تواند به سرعت در عرض يكساعت پيشرفت كند. اين زخمها در طي بستري در بيمارستان ، پرستاري در خانه يا در جامعه مي تواند ايجاد شود
نشانه هاي زخم فشاري فشار روي ناحيه بخصوصي از بدن ( پاشنه پا ، كفل و.. ) سبب كاهش خونرساني به پوست ولايه هاي آن و تخريب و ايجاد زخم در آن ناحيه مي گردد
پوست بزرگترين بافت بدن از سه لايه مجزا تشكيل شده است. سطحي ترين يه اپيدرم نام دارد كه در نماي ميكروسكوپي بسيار نازك و زبر است و تمام سطح بدن را مي پوشاند و در طول زندگي مرتب جايگزين مي شود. در زير اپيدرم ، يه مياني پوست ( درم ) قرار دارد كه داراي اعصاب ، غدد عرق ، بافت چربي و عض ت و.. ميباشد. زير درم يه زيرجلدي است كه از بافت چربي و تعداد زيادي عروق خوني تشكيل شده است
. تخريب بافت نرم در پوست سبب رنگ پريدگي ، ظاهر خرمائي رنگ ( قهوه اي ) يا ارغواني در پوست مي گردد اگر پوست خيلي نازك باشد ، ممكن است تيره تر به نظر برسد. زخمهاي فشاري خيلي عميق و پيشرفته مي تواند سبب نمايش عضلات و حتي استخوان گردد. ناحيه اطراف بافت مرده ملتهب و قرمز به نظر مي رسد و مي تواند عفوني باشد. نتيجه زخم مي تواند بسيار دردناك و در نهايت منجر به مرگ شود. نکته : از بيشتر زخمهاي فشاري مي توان پيشگيري كرد.
پيشگيري از زخمهاي فشاري ( معاينه پوست و تغيير وضعيت ) پوست بيماران و نقاط فشاري بايد مكرراً بطور منظم مورد بررسي و معاينه قرار گيرد نقاط زخم پذير هر بيمار نظير پاشنه پاها ، ناحيه ساكروم ، برآمدگي هاي استخوان فمور ( تروكانتر فمور ) و هر جايي كه در معرض فشار يا خراشيدگي ( شكاف ) يا سايش قرار دارد بايد كنترل شود. در صورت امكان بيماران بايد به بررسي و معاينه نقاط فشاري خودشان تشويق شوند
تغيير وضعيت : بسيارمهم است كه به منظور پيشگيري اززخم فشاري در حال توسعه ،افرادي كه بي تحرك هستند حداقل هر 2 ساعت تغيير وضعيت داده شوند. كساني كه در معرض خطر بيشتر زخم فشاري هستنداز جمله افراد مسن بايد تا حد ممكن فعال ومتحرك نگه داشته شوند همچنين مهم است كه پوست تميز وخشك نگهداري شودوملحفه ها از جنس كتان وبدون چين وچروك باشد
تشک هاي كاهش دهنده فشار : تشک هاي کاهنده فشار ازرديف هايي ازسلولهاي هوائي تشکيل شده که اين سلول متناوبا " دريک دوره زماني پروخالي مي شوند به اين ترتيب نقاط فشاري درروي بدن مرتبا " تغيير مي کند وبه اين ترتيب براي مدتي فشارازروي بدن برداشته مي شود.
تشک هاي کاهنده فشاربوسيله يک سيستم پمپ هوشمند کنترل مي شود،بيشتراين سيستم ها کاربررا قادرمي سازد که دستگاه رابه نحوي که بيماراحساس راحتي کند تنظيم کند. درتشک هاي کاهنده فشارمتناوب ،هوابه آرامي مي تواند ازميان سلولها وسوراخ هاي کوچک جريان پيداکند وسبب تهويه بهتر وکاهش رطوبت پوست وافزايش راحتي بيمارگردد
درجه بندي زخم فشاري نشانه اوليه شکل گیری زخم فشاري : پوست اطراف ناحيه قرمز و براق يا ارغواني تيره مي شود در مقايسه با بافت اطراف پوست گرم مي شود. آن ناحيه همچنين ممكن است متورم يا سفت و فاقد حس باشد. توجه : پوست قرمز شده كه پس از كاهش فشار از روي آن به حالت طبيعي گردد زخم فشاري نيست. بي رنگي پوست كه پس از برداشتن فشار از روي آن پايدار بماند مي تواند نشانه زخم فشاري باشد
درجه 1 : پوست شكننده يا پوسته پوسته نيست ولي رنگ آن به قرمز ارغواني تغيير كرده است. آزرده شدن پوست مي تواند منجر به گرم تر شدن پوست اطراف ضايعه شود. در اين مرحله زخم فشاري مي تواند بطور كامل با برداشتن فشار از روي ناحيه التيام پيدا كند
درجه 2 : كاهش قسمتي از ضخامت پوست سبب درگيري اپيدرم و درم يا هر دو شده كه بصورت تاول ( برجستگي دوكي شكل ) يا سائيدگي ظاهر مي شود. پوست ممكن است شكسته يا تاول زده و در يك نگاه پوست اطراف زخم ملتهب و برافروخته بنظر مي رسد.
درجه 3 : كاهش تمام ضخامت پوست ، منجر به تخریب يا نكروز بافت زيرجلدي شده كه مي تواند بطرف پائين ( داخل ) تا فاسيا پيشرفت كند. تخريب بافتي بيشتر از آنچه كه در سطح زخم نشان مي دهد در زير پوست پيشرفت مي كند در اين مرحله زخم ظاهري شبيه دهانه آتشفشان دارد
درجه 4 : تخريب وسيع بافت همزاه با نكروز يا تخريب عضلات ، استخوان يا ساختار حمايتي با يا بدون كاهش تمام ضخامت پوست. در اثر تخريب بافت بدن ، استخوان ، عضلات ، تاندون و مفاصل ، زخم عميق و حفره اي ايجاد مي شود.