Samkeppni fyrirtækja Kafli 14

Þýðing samkeppni u Fullkomin samkeppni (perfect competition) hefur eftirfarandi einkenni: u Margir seljendur og kaupendur. u Tiltölulega einsleit vara. u Fyrirtækja eru frjáls að koma inn eða fara út af markaðinum.

Þýðing samkeppni u Þau atriði sem einkenna fullkomna samkeppni leiða til þess; u Gerðir einstakra kaupenda eða seljanda á markaðinum mun hafa hverfandi áhrif á markaðsverð. u Hver kaupandi og seljandi tekur markaðsverð sem gefið.

Þýðing frjálsrar samkeppni Kaupendur og seljendur á sam- keppnismörkuðum verða að markaðsverð sem gefið. (They are price takers).

Tekjur fyrirtækja í samkeppni. Heildartekjur (Total revenue) hjá fyrirtækjum eru söluverð einingar margfaldað með seldum einingum. TR = (P X Q)

Tekjur fyrirtækja í samkeppni. Heildartekjur er því hlutfall af því magni sem er framleitt.

Tekjur fyrirtækja í samkeppni. Meðal-tekjur sýna hversu miklar tekjur fyrirtækið fær fyrir dæmigerða framleiðslueiningu.

Tekjur fyrirtækja í samkeppni. Í fullkominni samkeppni eru meðaltekjur jafnar verði vörunnar.

Tekjur fyrirtækja í samkeppni. Jaðartekjur (Marginal revenue) er sú breyting í heildartekjum sem hlýst af einni seldri einingu til viðbótar. MR =  TR/  Q

Tekjur fyrirtækja í samkeppni. Jaðartekjur er jafnar verði vörunnar hjá fyrirtækjum í fullkominni samkeppni.

Heildar-, meðal-, og jaðar tekjur hjá fyrirtæki í samkeppni.

Hagnaðarhámörkun hjá fyrirtæki í samkeppni. u Markmið fyrirtækja er að hámarka hagnað. u Það þýðir að hvert fyrirtæki vill framleiða það magn sem hámarkar bilið á milli heildarkostnaðar og heildartekna.

Hagnaðarhámörkun: Talnadæmi

P = AR = MR P=MR 1 MC Hagnaðarhámörkun hjá fyrirtæki í samkeppni... Quantity 0 Costs and Revenue ATC AVC Q MAX The firm maximizes profit by producing the quantity at which marginal cost equals marginal revenue. MC 1 Q1Q1 MC 2 Q2Q2.

Hagnaðarhámörkun hjá fyrirtæki í samkeppni Hagnaður er hámarkaður þegar jaðartekjur eru jafnar jaðar- kostnaði.

Hagnaðarhámörkun hjá fyrirtæki í samkeppni Þegar MR > MC  auka Q Þegar MR < MC  auka Q Þegar MR = MC  Hagnaður er hámarkaður.

Jaðar-kostnaðar-ferillinn og framleiðsluákvarðanir fyrirtækja.... Quantity 0 Costs and Revenue MC ATC AVC Q1Q1 P 1 P 2 Q2Q2 This section of the firm’s MC curve is also the firm’s supply curve.

Hvenær á að hætta framleiðslu þegar til skemmri tíma er litið? u Fyrirtækið gæti tekið það ráð að hætta framleiðslu um skamman tíma vegna markaðsaðstæðna eða hráefnisskorts. (A shutdown). u Þegar til lengri tíma er litið gæti fyrirtækið tekið þá ákvörðun að yfirgefa markaðinn. (Exit)

Að hætta starfsemi skamman tíma. Fyrirtækið veltir fyrir sér sokknum kostnaði (sunk costs) ef hætta á starfsemi fyrir fullt og allt, en lítur framhjá honum ef stöðva á framleiðsluna í skamman tíma. u Sokkinn kostnaður er kostnaður sem þegar hefur verið stofnað til og ekki er hægt fá til baka.

Að hætta starfsemi skamman tíma. u Fyrirtækið hættir að framleiða (shutdown) ef tekjurnar nægja ekki fyrir breytilegum kostnaði. Shut down if TR < VC Shut down if TR/Q < VC/Q Shut down if P < AVC

Að hætta starfsemi skamman tíma.... Quantity ATC AVC 0 Costs MC If P < AVC, shut down. If P > AVC, keep producing in the short run. If P > ATC, keep producing at a profit. Firm’s short-run supply curve.

Að hætta starfsemi skamman tíma. Sá hluti jaðarkostnaðurferilsins sem liggur ofan við meðal breyti- legan kostnað er skammtíma framboðsferill fyrirtækja í samkeppni.

Langtíma-ákvörðun um að leita inngöngu eða yfirgefa markað. u Þegar til lengri tíma er litið mun fyrirtækið hætta fyrir fullt og allt, ef heildartekjur eru lægri en heildarkostnaður. Exit if TR < TC Exit if TR/Q < TC/Q Exit if P < ATC

Langtíma-ákvörðun um að leita inngöngu eða yfirgefa markað u Fyrirtæki mun leita hófanna í nýrri atvinnugrein ef það er arðsamt. Enter if TR > TC Enter if TR/Q > TC/Q Enter if P > ATC

Langtíma-framboðs-ferill hjá fyrirtæki í samkeppni.... Quantity MC = Long-run S ATC AVC 0 Costs Firm enters if P > ATC Firm exits if P < ATC

Langtíma-framboðs-ferill hjá fyrirtæki í samkeppni Langtíma-framboðsferill (long- run supply curve) er sá hluti jaðarkostnaðarferilsins sem liggur ofan við meðal heildarkostnað.

Langtíma-framboðs-ferill hjá fyrirtæki í samkeppni... Quantity MC ATC AVC 0 Costs Firm’s long-run supply curve

Langtíma-framboðs-ferill hjá fyrirtæki í samkeppni u Skammtíma framboðsferill u Sá hluti jaðarkostnaðarferilsins sem liggur ofan við meðal breytilegan kostnað. u Langtíma framboðsferill u Sá hluti jaðarkostnaðarferilsins sem liggur ofan við lágmark meðal heildar kostnaðarferilsins.

Profit Q Að mæla hagnað hjá fyrirtæki í samkeppni.... Quantity 0 Price P = AR = MR ATCMC P ATC Profit-maximizing quantity a. A Firm with Profits

Loss Að mæla hagnað hjá fyrirtæki í samkeppni... Quantity 0 Price P = AR = MR ATCMC P Q Loss-minimizing quantity ATC b. A Firm with Losses

Framboð á samkeppnismarkaði. Heildar-framboð á markaðinum jafngildir samanlögðu framboði allra þeirra fyrirtækja sem starfa á nefndum markaði.

Short Run: Markaðsframboð þegar fjöldi fyrirtækja er fasti. u Á hverju gefnu verði mun hvert fyrirtæki framleiða á þeim punkti þar sem jaðarkostnaður jafngildir verði. u Markaðs framboðsferillinn endurspeglar jaðarkostnaðarferla einstakra fyrirtækja.

Short Run: Markaðsframboð þegar fjöldi fyrirtækja er fasti.... (a) Individual Firm Supply Quantity (firm) 0 Price (b) Market Supply Quantity (market) Price 0 Supply MC 1.00 $ $ ,000200,000

The Long Run: Fjöldi fyrirtækja er breytilegur. u Fyrirtæki mun koma inn á markaðinn eða yfirgefa hann allt þar til hagnaður er ekki lengur til staðar. u Þegar til lengri tíma er litið mun verð jafngilda lágmarks meðalkostnaði. u Framboðsferillinn til lengri tíma er flatur við þetta verð.

The Long Run: Fjöldi fyrirtækja er breytilegur... (a) Firm’s Zero-Profit Condition Quantity (firm) 0 Price P = minimum ATC (b) Market Supply Quantity (market) Price 0 Supply MC ATC

The Long Run: Fjöldi fyrirtækja er breytilegur u Í kjölfar þess að ný fyrirtæki koma inn eða gömul hætta rekstri, munu þau fyrirtæki sem enn starfa ekki hafa neinn hagnað. u Nýir aðilar munu koma inn, allt þar til markaðsverð jafngildir meðal heildar kostnaði. u Í langtímajafnvægi munu fyrirtækin því haga framleiðslu sinni á sem hagkvæmastan máta.

Fyrirtækin halda áfram þrát fyrir engan hagnað. u Hagnaður jafngildir tekjum að frádregnum heildarkostnaði. u Heildarkostnaður tekur alls fórnarkostnaður. u Í því jafnvægi þegar hagnaður er enginn, munu eigendurnir samt fá umbun fyrir þann tíma og peninga sem þeir hafa fjárfest í fyrirtækinu og verða að verja til þess að halda því gangandi.

Skammtíma aukning í eftirspurn. u Aukning í eftirspurn hækkar verð og markaðsframboð þegar til skemmri tíma er litið. u Fyrirtækin hagnast vegna þess að verðið er nú hærra en meðal heildarkostnaður.

Skammtíma aukning í eftirspurn... Market Firm Quantity (firm) 0 Price MC ATC P1P1 Quantity (market) Price 0 D1D1 P1P1 Q1Q1 A S 1 Long-run supply (a) Initial Condition P

D2D2 Skammtíma aukning í eftirspurn... Market Firm Quantity (firm) 0 Price MCATC P1P1 Quantity (market) Price 0 D1D1 P1P1 Q1Q1 A S1S1 Long-run supply (b) Short-Run Response Q2Q2 B P2P2 P2P2 Profit

Skammtíma aukning í eftirspurn Market Firm Quantity (firm) 0 Price MCATC P1P1 Quantity (market) Price 0 D1D1 P1P1 Q1Q1 A S1S1 Long-run supply (c) Long-Run Response D2D2 B Q2Q2 P2P2 S2S2 C Q3Q3

Hvers vegna er langtíma framboðsferillinn upphallandi? u Sumt af þeim aðföngum sem eru notaðir í framleiðslunni er ef til vill takmörkuð. u Kostnaður fyrirtækja gæti verið mismunandi.

Jaðar- fyrirtæki Jaðar-fyrirtæki (Marginal firm) er fyrirtæki sem myndi yfirgefa markaðinn ef verðið væri aðeins lægra.

Samandregið u Because a competitive firm is a price taker, its revenue is proportional to the amount of output it produces. u The price of the good equals both the firm’s average revenue and its marginal revenue.

Samandregið u To maximize profit a firm chooses the quantity of output such that marginal revenue equals marginal cost. u This is also the quantity at which price equals marginal cost. u Therefore, the firm’s marginal cost curve is its supply curve.

Samandregið u In the short run when a firm cannot recover its fixed costs, the firm will choose to shut down temporarily if the price of the good is less than average variable cost. u In the long run when the firm can recover both fixed and variable costs, it will choose to exit if the price is less than average total cost.

Samandregið u In a market with free entry and exit, profits are driven to zero in the long run and all firms produce at the efficient scale. u Changes in demand have different effects over different time horizons.