Beinþynning Magnús Jóhannsson prófessor Tannlæknanemar 2013

Beinin eru stöðugt að eyðast og myndast beinagrindin endurnýjar sig á um 10 árum eftir ára aldur fer beinmassinn minnkandi eftir tíðahvörf tapast beinmassi hratt beinþynningu hefur verið lýst við faraldur beinþynning eykur hættu á beinbrotum

Umsetning beina osteoblastar – mynda beinvef osteoclastar – eyða beinvef osteocytar – beinfrumur sem mynda net þarna þarf að vera fínstillt jafnvægi

Ca í blóði Ca-þéttni í blóði þarf að vera rétt m.a. til að ertanlegar frumur starfi rétt ýmis hormón hafa áhrif sem miða að því að stilla Ca-þéttni í blóði – parathormón (PTH) – kalsitónín – D-vítamín – östrógen

Hormónin parathormón (PTH)(temprar Ca í blóði) – ↑Ca úr beinum, ↑Ca frásog, ↓Ca útskiln. í nýrum kalsitónín – ↓Ca úr beinum (osteoclastar) D-vítamín – ↑Ca frásog, ↓Ca útskiln. í nýrum östrógen – mótverka PTH, örva osteoblasta

Sjúkdómar í beinum beinþynning er algengust og mikilvægust iktsýki langtíma notkun barkstera meinvörp í beinum Pagets sjúkdómur í beinum (Í öllum tilvikum sams konar meðferð) D-vítamín skortur

Lyfin bisfosfónöt östrógen parathormón strontium D-vítamín Ca-sölt („kalk“)

Bisfosfónöt alendronat, zoledronat gefin í inntöku eða í æð gefin daglega --- einu sinni á ári verka beint á osteoclasta og hindra starfsemi þeirra mjög sjaldgæf en fræg aukaverkun er drep í kjálka (osteonecrosis of the jaw)

Östrógen áður fyrr voru mest notuð alls kyns östrógen eða s.k. tíðahvarfahormón nú er aðallega notað raloxifen sem er sértækur östrógen-viðtaka temprari (SERM) hemur osteoclasta og örvar osteoblasta

Parathormón (PTH) aðallega sem teriparatid (hluti af PTH) – gefið daglega sem stungulyf

Strontium ranelat Gefið sem mixtúra daglega eykur beinmyndun og minnkar niðurbrot Sr er skylt Ca og byggist inn í bein í stað Ca þar sem það situr árum saman

D-vítamín D-vítamín er hormón og virkast sem D3 fæst í fæðu (t.d. lýsi) og með sólarljósi skortur veldur m.a. beinkröm og beinþynningu hversu algengur er skortur? hverjir eru nauðsynlegir dagskammtar? RDS µg ( ae) – er það nóg? meðferð við skorti er gjöf D-vítamíns

Ca-sölt (kalk) Ca-glúkonat, Ca-laktat eykur framboð Ca til frásogs í þörmum allir með beinþynningu (eða í áhættuhópi) ættu að taka aukalega kalk og D-vítamín RDS mg af Ca