برنامه‌ريزي استراتژيک مرحله تعيين راهبردهای (استراتژي‌های) کسب و کار سازمانی
مرحله تعيين راهبردها (استراتژي‌ها) و سياست‌هاي سازمان
چارچوب مفاهيم در تحليل و برنامه‌ريزي راهبردي سازمان‌ها چارچوب مفاهيم در تحليل و برنامه‌ريزي راهبردي سازمان‌ها تغييرات محيط سازمان محيط موجود سازمان محيط آينده سازمان تغييرات سازماني سازمان موجود سازمان آينده دوره زماني زمان فعلي زمان آينده
ابعاد مختلف تغييرات در سيستم يا سازمان اهداف راهبردها اقدامات
تعريف راهبرد (استراتژي) تعاريف متداول براي راهبرد: عبارتست از رويکرد سيستم يا سازمان در تعيين اقدامات عملياتي جهت دستيابي به اهداف يا آرمان تعيين شده عبارتست از جهت‌گيري سيستم يا سازمان در حرکت از وضع موجود به سمت وضعيت آينده نکته مهم: دسته‌بندي اوليه راهبردهاي سازماني راهبردهاي ماموريتي سازمان برای تعامل و حفظ تعادل با محيط راهبردهاي ايجاد تغيير در سازمان براي رساندن موقعيت و وضعيت سازمان به شرايط مطلوب
تعريف راهبرد (استراتژي) الزامات مفهومی اصلی در تعريف راهبرد: ظهور و بروز آن در ترکيب اقدامات بهم پيوسته و مرتبط براي دستيابي به اهداف مي‌باشد. کلي بوده و داراي يک خروجي معين و مشخص عملياتي نيست. مي‌تواند با توجه به شرايط محيطي و داخلي سازمان، مصاديق و اشکال متفاوتي داشته باشد.
تعريف راهبرد (استراتژي) نکته: تعريف راهبردهاي يک سيستم يا سازمان، همواره بايد با توجه به موقعيت محيط دروني و محيط بيروني سازمان و روند‌هاي موثر در اين رابطه صورت پذيرد. نکته: مفهوم تفکر و تحليل استراتژيک به معناي استفاده از چارچوب تفکر استراتژيک براي تحليل نحوه راهبري سيستم يا سازمان نکته: مفهوم برنامه‌ريزي استراتژيک به معناي استفاده از چارچوب تحليل استراتژيک، جهت تدوين مجموعه‌اي از اقدامات براي راهبري سيستم يا سازمان
تعريف راهبرد (استراتژي) نکته: مفهوم تصميم‌گيري استراتژيک به معناي مبنا قراردادن چارچوب تحليل استراتژيک سيستم يا سازمان در اتخاذ تصميم‌گيري‌ها در سطوح مختلف، در طول يک دوره زماني نکته: مفهوم مديريت استراتژيک عبارتست از انجام مستمر فرآيند تحليل چارچوب راهبردي، طراحي راهبردها و اقدامات راهبردي، پياده‌سازي اقدامات راهبردي و کنترل و بروز آوري راهبردها و اقدامات راهبردي در سيستم يا سازمان
نکات مهم در خصوص تعريف راهبرد (استراتژي) نکته: اهميت وجود مدل راهبردي در سازمان وجود محور منطقي در تعيين راهبردها و اقدامات راهبردي در سازمان در هر زمان ايجاد ارتباط منطقي بين تصميم‌گيري‌ها و اقدامات مختلف در سازمان ايجاد امکان توجيه تصميم‌گيري‌هاي مختلف در راستاي وضعيت آينده و اهداف سازمان
نکات مهم در خصوص تعريف راهبرد (استراتژي) نکته: محتواي متداول و الزامي راهبردها حفظ بقاء و موجوديت سازمان يا سيستم تضمين ايجاد يا حفظ برتري نسبت به رقبا از بين بردن نقاط ضعف + افزايش نقاط قوت ايجاد سرعت بيشتر در دستيابي به برتري نسبت به رقبا نکته: الزام سازمان در داشتن استراتژي هر سازمان بالاجبار براي انجام ماموريت و دستيابي به وضعيت آينده نيازمند راهبرد خواهد بود. راهبردهاي سازمان مي‌تواند بصورت آشکار (Explicit) يا به صورت ضمني (Implicit) باشد.
نکات مهم در خصوص تعريف راهبرد (استراتژي) نکته: تدوين تدريجي و تکاملي راهبردهاي سازماني بدليل پيچيده بودن چارچوب برنامه‌ريزي راهبردي و نحوه ارتباط ميان اجزاي آن، معمولا طراحي و تدوين آنها به صورت تدريجي و تکاملي (Evolutionary) انجام مي‌پذيرد. مثال: مدل Gluck در طراحي تکاملي استراتژي سازماني نکته: قابليت‌هاي مورد نياز در هنگام تدوين استراتژي سازماني قدرت خلاقيت و نوآوري در هنگام طراحي راهبرد قدرت استفاده از ابزارها و روش‌هاي لازم در پايش محيط قدرت استفاده از ابزارها و روش‌هاي لازم در پيش‌بيني وضع آينده محيط
نکات مهم در خصوص تعريف راهبرد (استراتژي) نکته: در شرايط وجود توقع و انتظار در حمايت‌کنندگان مالي سازمان، طراحي راهبرد عملي پيچيده خواهد بود. در چنين شرايطي، تدوين راهبردها در مقاطع زماني کوتاه و به صورت پشت سرهم توصيه مي‌گردد. موضوعات و مفاهيم مورد توجه در فرمول‌بندي برنامه‌ريزي راهبردي وضعيت رقبا و نحوه تجزيه و تحليل آن قدرت تاثيرگذاري سبد (ترکيب) محصولات سازمان (خدمات+کالا) ميزان اعتبار و تاثيرگذاري مجموعه اقدامات ممکن در راستاي اهداف
نکات مهم در خصوص تعريف راهبرد (استراتژي) نکته: تاثير دسترسي به فناوري اطلاعات دسترسي سازمان‌ها به اينترنت، طراحي راهبرد و محصولات سازماني را بسيار متنوع‌تر و در نتيجه پيچيده‌تر خواهد نمود. سازمان‌ها به تدريج به اهميت سرمايه‌گذاري در توسعه زيرساخت‌ها و سيستمهاي اطلاعاتي وقوف پيدا مي‌نمايند. سازمان‌ها بتدريج فناوري اطلاعات را در عرضه محصولات (کالا +خدمات) جديد وارد مي‌نمايند.
نکات مهم در خصوص تعريف راهبرد (استراتژي) نکته: مقدمات اصلي در تدوين راهبردها شناخت دقيق ساختار اجزاء و روابط سازمان يا سيستم موجود بيان دقيق وضعيت و موقعيت‌هاي سيستم يا سازمان بوسيله شاخص‌ها توصيف دقيق وضعيت موجود وضعيت و موقعيت جاری سيستم يا سازمان مورد مطالعه وضعيت و موقعيت جاری محيط سيستم يا سازمان مورد مطالعه توصيف دقيق وضعيت آينده وضعيت و موقعيت آينده محيط سيستم يا سازمان مورد مطالعه وضعيت و موقعيت آينده سيستم يا سازمان مورد مطالعه تعيين دقيق تفاوت‌هاي موقعيت آينده با وضعيت جاري (اهداف سيستم) بيان دقيق جهت‌گيري‌ها براي حرکت سيستم به وضعيت آينده (راهبردها)
نکات مهم در خصوص تعريف راهبرد (استراتژي) نمايش شماتيک مفهوم راهبرد:
نکات مهم در خصوص تعريف راهبرد (استراتژي) نکته: اصلي‌ترين منبع دانش در تشخيص راهبردها دانش خبرگان (Experts) و تجارب قبلي سازمان، اصلي‌ترين منبع دانش در تدوين راهبردها مي‌باشد عدم کفايت دانش خبرگان در تدوين راهبردها تفاوت‌هاي شرايط جديد سيستم (سازمان) با گذشته لزوم استفاده از خلاقيت و نوآوري در راهبري حرکت سازمان به سمت آينده
معيارهاي اصلي در ارزيابي راهبردهاي سازمان ريسک‌ها: شامل مالي، مديريتي و عکس‌العمل رقبا درجه و ميزان قابليت‌هاي تهاجمي: قابليت‌هايي که با ايجاد آنها، سازمان فعالانه و غيرمنفعل عمل مي‌نمايد. ميزان تناسب ساختار سازماني: ميزان توانايي موجود در اجراي استراتژي يا بازنگري در آن
معيارهاي اصلي در ارزيابي راهبردهاي سازمان قابليت اجرايي و عملياتي شدن: در نظر گرفتن ميزان منابع مورد نياز، فرآيندها، فرهنگ سازماني و ميزان رقابت‌پذيري سازمان ميزان توانمندي ساير شرکاي تجاري در اجرا: وابستگي اجراي استراتژي با همراهي ديگر سازمان‌ها امکان ادغام با ديگر سازمان‌ها
تعريف سياست سازماني عبارتست از مجموعه قواعد و اصولي که در رابطه با نحوه رفتار و تعامل با موضوعات مختلف، در طي يک دوره برنامه‌ريزي و مديريت سازمان ثابت و لازم‌الاجرا تلقي مي‌گردد. مثال از سياست: سياست حمايت از توليدکنندگان داخلي (سياست اقتصادي) سياست کاهش مصرف انرژي در داخل کشور سياست حداکثر برون سپاری فعاليت ها سياست حداکثر بهره گيری از توان و ظرفيت داخلی سازمان
نحوه بيان راهبردهاي سازماني يادآوري: بيان راهبردهاي سازمان يا سيستم بايد بگونه‌اي باشد که در عين مشخص نمودن جهت‌گيري مورد نظر در رسيدن به اهداف و وضعيت آينده سازمان، مصداق يا شکل مشخصي را مورد اشاره قرار ندهد. نتيجه: راهبرد سازماني بايد بگونه‌اي بيان گردد که خروجي آن کلي باشد. نتيجه يا خروجي اجراي راهبرد سازماني مي‌تواند داراي اشکال متفاوت و گوناگوني باشد.
نحوه بيان راهبردهاي سازماني اجزاي مفهومي پيشنهادي براي بيان راهبردها: عمل يا فعل راهبرد: بيان‌کننده جهت، روند يا عمل مورد نظر برای ايجاد تغيير در سيستم يا سازمان مي باشد. موضوع راهبرد: بيان‌کننده محور يا موضوع مورد نظر در راهبرد نکته: غالبا بر اساس اجزاء معماری داخلی يا اجزاء محيط سيستم يا سازمان تعيين و انتخاب می گردد.
نحوه بيان راهبردهاي سازماني مثال: توسعه بخش آموزش عالي غيرانتفاعي ابعاد توسعه مي‌تواند کمي يا کيفي باشد. در هر بعد از توسعه مي‌توان اقدامات متنوعي را انجام داد. تقويت سامانه مديريت مصرف انرژي در بخش خانگي تقويت مي‌تواند در ابعاد مختلفي، نظير تقويت قدرت تفکيک نوع مصرف، تقويت دقت، تقويت روش احتساب هزينه‌ها، تقويت قدرت اعمال مديريت و ... اتفاق افتد. سامانه مديريت مصرف انرژي نيز مي‌تواند در ابعاد مختلفي مورد توجه قرار گيرد. نتيجه: ترکيب دو بخش بالا مي‌تواند در عمل و اقدام داراي اشکال و خروجي‌هاي متفاوتي باشد.
نمونه‌هاي اوليه از راهبردي‌هاي سازمان هدف: افزايش سود بنگاه هدف جزئي: کاهش هزينه‌ها راهبرد: تعديل پرسنل راهبرد: بازنگري در شيوه هاي عرضه و فروش راهبرد: برون سپاري فعاليت هاي حفظ و نگهداري هدف جزئي: افزايش درآمد راهبرد: عرضه بيشتر خدمات بازاي هر کالا راهبرد: توسعه جغرافيايي محدوده عرضه و فروش کالا راهبرد: تبليغ گسترده کالا و خدمات
نمونه‌هاي اوليه از راهبردي‌هاي سازمان هدف: افزايش بهره‌وري منابع سازمان راهبرد: تسهيل در جريان داده و اطلاعات اقدام: راه‌اندازي سامانه مديريت منابع بنگاه (ERP) راهبرد: بازمهندسي و بروزآوري جريان‌هاي کاري سازمان راهبرد: ارتقاء دانش و مهارت پرسنل هدف: افزايش کيفيت و کارايي جريان هاي کاري سازمان راهبرد: بازتعريف مراحل انجام هر فعاليت سازماني راهبرد: بازتعريف تقدم و تاخر انجام مراحل هر فعاليت سازماني راهبرد: بازنگري در تخصيص مراحل کاري به اجزاء سازمان