مدیریت مالی فصل اول جلد دوم خدیجه خدمتی توسل EMBA استاد:دکتر رستمی

سیاست سرمایه در گردش

مدیریت سرمایه در گردش از مهمترین بخش های مدیریت در سازمان بوده و عهده دار مدیریت دارایی های جاری در فعالیت های روزانه است.وباید از طریق برنامه ریزی میان مدت امکان ایجاد تعادل،در مقابل تغییرات عوامل محیطی را پیش بینی کند و بر وجوه نقد،اوراق بهادار ،حساب های دریافتنی و موجودی کالا تاکید دارد. سرمایه در گردش خالص از تفاوت بین دارایی های جاری و بدهی های جاری حاصل می شود و به عنوان یک شاخص مناسب جهت بررسی و سنجش توانایی نقدینگی شرکت،در مقابل بازپرداخت بدهی های جاری مورد استفاده قرار می گیرد.

خط مشی های سرمایه در گردش دارایی جاری ،دارایی هایی هستند که در طول یک دوره مالی قابل تبدیل به وجه نقد باشند. اصولاَ وجه نقد برای خرید مواد اولیه ،پرداخت به کارگران و دیگر هزینه های تولید بکار گرفته می شود.

سرمایه در گردش از دو بخش متمایز تشکیل می شود سرمایه در گردش ثابت : شامل وجوه نقد،حساب های دریافتنی و موجودی کالا سرمایه در گردش متغیر : عبارت است از دارایی های اضافی که در زمان های خاص در طول سال مورد نیاز هستند ،مثلاَ نگهداری موجودی کالای مازاد که برای حمایت و پشتیبانی در دوران رونق بازار باید نگهداری شود

اهداف خط مشی های سرمایه در گردش 1- نقدینگی مناسب و کافی :یکی از مهمترین اهداف بوده و در صورت نداشتن نقدینگی کافی سازمان با مشکلات مداوم و مستمر روبرو خواهد شد. 2- به حداقل رساندن ریسک : شرکت باید دقت کند که مازاد بر دارایی های جاری موجود، تعهدات کوتاه مدت برای خود ایجاد نکند. 3- به حداکثر رساندن حقوق صاحبان سهام :شرکت باید از نگهداری دارایی های جاری مازاد یا دارایی های ثابت بدون مصرف خودداری کند.

عوامل موثر و مهم بر ضرورت نگهداری سرمایه در گردش 1- حجم فروش : مهم ترین و موثر ترین عامل جهت تعیین سطح اقلام تشکیل دهنده سرمایه در گردش است.اگر فروش به طور مداوم سیر نزولی داشته باشد،کاهش متناسب در سرمایه در گردش ثابت ضروری خواهد بود. 2- عوامل فصلی و دوره ای: میزان تقاضا برای محصولات و خدمات اکثر شرکتها تحت تاثیر عوامل فصلی قرار دارد. 3- تغییرات تکنو لوژی : توسعه و بهبود تکنولوژی ،چنانچه در ارتباط با مراحل تولید باشدتاثیر قابل ملاحظه ای بر سرمایه در گردش خواهد داشت.

دارایی های جاری،وجوه نقد و شبه نقد برای توسعه و تعیین خط مشی های مدیریت سرمایه در گردش ،باید به سه قلم از اجزاء دارایی های جاری شامل وجوه نقد،حساب های دریافتنی و موجودی کالا که نقدینگی شرکت را تشکیل می دهند توجه کرد. مفهوم مالی اصطلاح وجوه نقد به تمامی اقلام نقد و شبه نقد که سریعاَبتوانند برای پرداخت صورت حسابهای شرکت مورد استفاده قرار گیرد اطلاق می شود.

مدیریت وجوه نقد پرداختنی و دریافتنی سیستم مدیریت وجوه نقد در یک شرکت ترکیبی از ابزارها ،تکنیک ها و خدمات ،با هدف رسیدن به یک سیستم کاربردی مناسب و شایسته وجوه نقد است. ارزیابی کسری وجوه نقد: یکی از مهم ترین قسمت های ارزیابی ،کافی بودن سطح مطلوب وجه نقد در پایان هر سه ماه است.سطح مطلوب وجه نقد عبارت است از حداقل میزان وجه نقد مورد نیاز یرای انجام امور شرکت به نحو مطلوب. در مقایسه وجوه نقد موجود با سطح مطلوب وجه نقد چهار حالت به وجود می آید: 1- مازاد یا اضافی 2- مطلوب 3- کمبود یا کسری (با مانده مثبت) 4- کسری با مانده منفی

چرخش وجه نقد چرخش وجه نقد نشاندهنده دوره یا مدت زمانی است که وجوه نقد به مصرف فرآیند عملیاتی کردن شرکت برای تولید یک قلم محصول می رسد. متوسط دوره ای که پول به صورت موجودی کالاست +متوسط زمان وصول مطالبات-مهلت پرداخت حسابهای پرداختنی=چرخش وجه نقد محاسبه متوسط دوره ای که پول به صورت موجودی کالاست : عدد 360 تقسیم بر نسبت گردش موجودی کالا

فروش و سرمایه در گردش فروش شرکت بر حجم دارائیهای جاری اثر مستقیم دارد و باعث می شوند که این اقلام خودبخود افزایش یابند. خریدها به صورت موجودی کالا و حسابهای پرداختنی در می آیند فروش باعث ایجاد وجه نقد و حسابهای دریافتنی می گردد وتقاضاهای فصلی یا غیر منتظره گهگاه باعث می شوند که شرکت از وامهای کوتاه مدت استفاده کند. برای محاسبه آن در صنایع مختلف: نسبت سرمایه در گردش خالص به فروش را محاسبه کرد. این نسبت رقمی کمتر از 30 درصد است.

اهمیت سرمایه در گردش 1-سطوح واقعی و مطلوب دارائیهای جاری دستخوش تغییرات دائمی است. 2- تغییرات در میزان دارائیهای جاری : تجدید نظر مدیران در تصمیمات برای تامین مالی شرکت 3-مشخص شدن میزان منابع و مصارف وجوه تخصیص داده شده به سرمایه در گردش 4-صحیح نبودن مدیریت سرمایه در گردش باعث کاهش فروش و سود شرکت خواهد شد.

استراتژی سرمایه در گردش و ریسک وبازده مدیران سرمایه در گردش : 1-محافظه کار 2-متهور (جسور)

استراتژی محافظه کارانه مدیریت سرمایه در گردش افزایش قدرت نقدینگی کاهش ریسک ناشی از ناتوانی بازپرداخت بدهیهای سر رسید شده کاهش ریسک نقدینگی و بازده اندک

استراتژی جسورانه مدیریت سرمایه در گردش داشتن کمترین میزان دارایی بیشترین استفاده از بدهیهای جاری رسک نقدینگی بسیار بالا نرخ بازده سرمایه گذاری بسیار بالا

استراتژی دارائیهای جاری استراتژی محافظه کارانه نگهداری پول نقد واوراق بهادار قابل فروش برای حفظ قدرت نقدینگی ریسک پایین نرخ بازده پایین استراتژی جسورانه به حداقل رساندن وجوه نقد و اوراق بهادار قابل فروش ریسک بالا نرخ بازده بالا

استراتژی بدهیهای جاری استراتژی محافظه کارانه: -به حداقل رساندن وامهای کوتاه مدت -استفاده از وامهای بلند مدت با بهره شناور -استفاده از حقوق صاحبان سهام در نتیجه : -افزایش میزان هزینه سرمایه با ریسک پایین و کاهش نرخ بازده سهامداران

استراتژی بدهیهای جاری استراتژی جسورانه : -حداکثر کردن وامهای کوتاه مدت برای تامین دارائیهای جاری استفاده از وامهای بلند مدت جهت تامین دارائیهای ثابت درنتیجه : -کاهش وجوه نقد و افزایش میزان بازدهی سرمایه با ریسک بالا

خط مشی های شرکت بسیاری از خط مشی های شرکت تاثیری مستقیم بر میزان سرمایه در گردش ثابت و متغیر دارند،مثلاَ : اگر خط مشی اعتباری شرکت از 30 روز به 60 روز تغییر یابد ،وجوه نقد بیشتری در حساب های دریافتنی متمرکز می شود. و اگر در خط مشی تولیدی شرکت تغییری ایجاد شود،سطح موجودی کالا به طور دائم یا موقت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. اگر شرکت سطح مطلوب وجه نقد خود را تغییر دهد ،سرمایه درگردش ثابت افزایش یا کاهش خواهد داشت.

مدیریت سرمایه در گردش مدیریت دارایی های جاری به طور اساسی دو مرحله دارد : 1- پیش بینی وجوه مورد نیاز : یک مدیر آگاه باید فعالیت های عملیاتی شرکت را تحت نظر داشته و بر اساس آن سطح سرمایه در گردش مورد نیاز برای دوره آتی را برآورد کند 2- تامین وجه : برای مدیریت سرمایه در گردش موثر و کارا در یک شرکت ،پیش بینی و تامین وجه نقد مورد نیاز شرکت به عنوان یک هدف است،یعنی وجوه نقد،اوراق بهادار ،حسابهای دریافتنی و موجودی کالا باید در سطحی حفظ شوند که بتوانند برای پرداخت صورتحسابهای کوتاه مدت و تعهدات جاری شرکت مناسب و کافی باشند.

مدیریت سرمایه در گردش نیازمند عملیاتی شامل مراحل زیر است 1- آگاهی از سطح وجوه نقد، حساب های دریافتنی و موجودی کالا 2- آگاهی از درصد نقدینگی در حساب های جاری 3- ثبت زمان صرف شده برای مدیریت حساب های جاری

5 فاکتور برای تعیین سطح سرمایه در گردش مورد نیاز،مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد : 1- وسعت و اندازه شرکت 2- فعالیت های شرکت 3- میزان اعتبارات نزد بانک ها و موسسات اعتباری 4- توجه به سود 5- توجه به ریسک

نسبت جاری و نسبت سرمایه در گردش خالص نسبت جاری و نسبت سرمایه در گردش خالص رابطه مستقیم دارند -اگر دارائیهای جاری از بدهیهای جاری بیشتر شود ،سرمایه در گردش خالص مثبت ونسبت جاری بزرگتر از عدد یک خواهد بود. -اگر دارائیهای جاری با بدهیهای جاری مساوی شود سرمایه درگردش خالص صفر و نسبت جاری برابر با یک خواهد شد. -اگر دارائیهای جاری از بدهیهای جاری کمتر شود ،سرمایه در گردش خالص منفی و نسبت جاری از عدد یک کمتر می شود.

نسبت دارائیهای جاری به کل دارائیها ابزاری است که میتوان با استفاده از آن حدود یا میزانی را تعیین کرد که شرکت وجوه نقد خود را در اقلام دارائیهای جاری (نه دارائیهای ثابت )سرمایه گذاری کرده است دارائیهای جاری کل دارائیها

نسبت بدهیهای جاری به کل بدهیها این نسبت نشاندهنده درجه اتکای شرکت به منابع مالی کوتاه مدت برای تحصیل دارائیهای شرکت است. بدهیهای جاری کل دارائیها

وجوه نقد +اوراق بهادار قابل فروش نسبتهای نقدینگی(LR) برای تجزیه وتحلیل سیاستهای اتخاذ شده در مدیریت سرمایه در گردش: وجوه نقد +اوراق بهادار قابل فروش =LR1 کل دارائیهای جاری =LR2 کل بدهیهای جاری

نسبتهای نقدینگی LR1 معیاری است برای محاسبه قدرت نقدینگی دارائیهای جاری افزایش LR1نشاندهنده این است که وجوه نقد و اوراق بهادار قابل فروش منابع اصلی وجوهند. LR2 معیاری است برای سنجش توانایی شرکت را در بازپرداخت بدهیهای جاری افزایش LR2به این معنی است که می توان برای بازپرداخت بدهیهای جاری از وجوه نقد یا اوراق بهادار قابل فروش استفاده کرد.

نسبتهای مالی واستراتژیهای سرمایه در گردش دو معیار مشخص کننده سیاست سرمایه در گردش 1-تجزیه وتحلیل روند زمانی نسبتها و سرمایه در گردش خالص 2-مقایسه نسبتهای شرکت با مقادیر متعلق به متوسط صنعت مدیریت محافظه کار می کوشد تا نسبتهای نقدینگی و نسبت جاری شرکت را به مقیاسی برساند که از مقادیر متعلق به متوسط صنعت بالاتر است. مدیریت جسورانه سعی میکند تا این نسبتهارا به مقادیری برساند که از مقادیر متعلق به متوسط صنعت پایین تر است.

نسبتهای نقدینگی و نسبتهای جاری برخی از صنایع صنعت نسبت نقدینگی شماره 1 شماره 2 نسبت جاری صنایع تولید دارو 12.4 18.2 1.6 قطعات اتومبیل (عمده فروشی) 6.7 11.8 1.9 فروشگاههای بزرگ (خرده فروشی) 9.2 19.9 2.3 هتلداری و صنعت گردشگری(بخش خدماتی) 49.7 33.6 0.6

سیاستهای مطلوب در مدیریت سرمایه در گردش سیاست متعادل دارای خصوصیات زیر می باشد: 1-حجم دارائیهای جاری و بدهیهای جاری در حد متعارف است. 2-اقدامات جسورانه در زمینه دارایی جاری در سایه سیاستهای محافظه کارانه در زمینه بدهی جاری ،خنثی می شود. بطور مثال: اگر شرکتی در مورد بدهیهای جاری یک استراتژی جسورانه اتخاذ کند ودر مورد داراییهای جاری نوعی استراتژی محافظه کارانه در پیش بگیرد سیاست کلی شرکت متعادل ،وبین ریسک وبازده نوعی توازن برقرار میگردد.

ریسک وبازده زیاد ریسک وبازده متعادل جسورانه نمودار ویژگیهای ریسک وبازده با توجه به سیاستهای مربوط به سرمایه در گردش ریسک وبازده زیاد ریسک وبازده متعادل جسورانه استراتژی بدهیهای جاری ریسک وبازده متعادل ریسک وبازده کم محافظه کارانه جسورانه محافظه کارانه استراتژی داراییهای جاری

با تشکر از توجه شما