برنامه‌ريزي استراتژيک مرحله تعيين راهبردهای (استراتژي‌های) کسب و کار سازمانی 1
تغييرات سازماني دوره زماني تغييرات محيط سازمان چارچوب مفاهيم در تحليل و برنامه‌ريزي راهبردي سازمان‌ها محيط موجود سازمان سازمان موجود محيط آينده سازمان سازمان آينده زمان فعليزمان آينده 2
مدل Gluck براي طراحي راهبردهاي سازمان 3
فاز اول : تدوين نسخه اول راهبردها – توجه بيشتر به موضوع جريان مالي و درآمد ساليانه سازمان – استفاده از روش ها و ابزارهاي موثر بر بودجه ريزي در کوتاه مدت فاز دوم : تدوين نسخه دوم راهبردها – پيش بيني وقايع و رويدادهاي ممکن در افق زماني 3 تا 5 سال آينده – پيش بيني مبتني بر روند تغييرات گذشته در پارامترهاي محيطي نظير پارامترهاي اقتصادي يا بازار تقاضا 4
مدل Gluck براي طراحي راهبردهاي سازمان فاز سوم : تدوين نسخه سوم راهبردها – مطالعه و مبنا قرارگرفتن نحوه رقابت در محيط سازمان – نتيجه گيري تهديد ها و فرصت هاي موجود جهت ايجاد برتري بر رقبا –بازنگري در ساختار و پيکره‌بندي سازمان ترکيب محصولات، تطبيق با تقاضاي موجود در بخش‌هاي مختلف، ميزان ارزش افزوده کالا و خدمات ارائه شده، ايجاد کاهش در هزينه‌ها فاز چهارم: تدوين نسخه چهارم راهبردها –انجام نوآوري و جستجو يا طراحي زمينه‌هاي جديد براي انجام کسب و کار –ايجاد پويايي در نوع و ترکيب محصولات سازمان براي حفظ برتري و انجام رقابت 5
مدل Gluck براي طراحي راهبردهاي سازمان 6
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني 7
8
ابعاد اصلي براي توسعه کسب و کار: –تعداد محصولات –تعداد مشتريان متداولترين استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازمان: –افزايش تنوع محصولات عرضه شده به اجزاء يا کل بازار مصرف –افزايش حجم عرضه محصولات به اجزاء يا کل بازار مصرف –افزايش محدوده جغرافيايي عرضه محصولات به اجزاء بازار –عرضه محصولات به اجزاء بيشتر و متنوع‌تر بازار –ايجاد تنوع در کانال‌هاي برقرار ارتباط با مشتريان کانال‌هاي عرضه محصولات، دريافت سفارش و نياز، دريافت نظرات و... 9
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني استراتژي Diversification در توسعه کسب و کار: –عبارتست از توسعه توام محدوده مشتريان (جغرافيايي، اجزاء تحت پوشش بازار)، حجم و تنوع محصولات –در اغلب موارد بکارگيري استراتژي مذکور موفق نبوده است –ديدگاه‌هاي نسبتا موفق در اعمال استراتژي مذکور: ايجاد و ارتقاء نام‌هاي تجاري (Brand) جديد ايجاد محصولات جديد و خاص براي تحت پوشش قراردادن بخش‌هايي خاصي از بازار مصرف (تاثير پذيري بيشتر از مزاياي IS/IT ) 10
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني فشارهاي محيطي: –عبارتست از شرايط و وضعيتي در اجزاء محيط که سازمان (يا سيستم) بايد در برابر آنها از خود عکس‌العمل نشان دهد. –هر سازمان بايد توان و قدرت کافي را براي عکس‌العمل در برابر فشارهاي مختلف محيطي که ناحيه اجزاء مختلف اعمال مي‌گردد، داشته باشد. 11
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني نکته: متفاوت بودن فشارهاي محيطي براي سازمان‌هاي مختلف –فشارهاي محيطي در سازمان داراي محصول در دوره نوپايي مثال: سازمان با محصولات ژنتيکي، محصولات نانوفناوري،... –فشارهاي محيطي در سازمان‌هاي داراي محصول در دوره رشد مثال: سازمان‌هاي ارائه دهنده خدمات مالي و اعتباري،... –فشارهاي محيطي در سازمان‌هاي داراي محصول در دوره بلوغ مثال: کارخانجات توليد خودرو، لوازم خانگي و... –فشارهاي محيطي در سازمان‌هاي داراي محصول در دوره افول مثال: صنايع کشاورزي، صنايع استخراج سنگ معدن،
ابزارهاي تدوين راهبردها در سازمان منحني دوره عمر محصول 13
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني اصلي‌ترين عوامل و اجزاء محيطي ايجاد فشار بر سازمان‌ها: –مشتريان (Customers) –تامين‌کنندگاه (Suppliers) –رقباي تجاري (Competitors) محصولات رقيب: –مشتمل بر کالا و خدماتي که مي‌تواند جايگزين محصولات فعلي سازمان شود. –معمولا اين نوع محصولات از طريق نوآوري و ابتکار بدست مي‌آيند. سازمان‌هاي رقيب –مشتمل بر سازمان‌هايي که جديدا وارد عرصه توليد محصول در زمينه کاري سازمان مورد نظر شده‌اند. –معمولا با موانع کاري کمتري برخورد داشته و توجه ديگر فعالان کمتر به آنها معطوف مي‌شود. 14
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني نکته: شناسايي تهديدهاي بالقوه سازمان به کمک عوامل فشار –يکي از بهترين راه‌ها براي شناسايي تهديدهاي سازمان، تحليل عوامل ايجاد فشار بر سازمان است. 15
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني 16
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني نکته: تفاوت وضعيت عوامل محيطي مختلف در طول زمان –در هر مقطع زماني، برخي از عوامل محيطي به عنوان تهديد و برخي به عنوان فرصت شناخته مي‌شوند. –وضعيت بحران: قرارگرفتن تمامي عوامل محيطي در وضعيت تهديد فعال يا غيرفعال 17
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني نمونه‌هايي از سناريوهاي متداول ايجاد فشار توسط عوامل محيطي: –رقبا: ايجاد جنگ قيمت براي از ميدان به در نمودن حريفان راهبرد مقابله: انجام تبليغات حجيم و متنوع + تاکيد بر عرضه محصولات جديد –تامين‌کنندگان يا مشتريان عمده: کاهش دادن سودآوري سازمان از طريق اعمال شرايط و نرخ‌هاي جديد راهبرد مقابله: بالا بردن هزينه‌هاي تغيير شرايط کاري+ افزايش طول مدت دوره همکاري مشترک 18
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني فاکتورهاي اصلي در تعيين شدت تاثير عوامل فشار بر سازمان –براي سازمان‌هاي جديدالورود ميزان نياز به سرمايه، مهارت‌هاي خاص و قدرت نوآوري، کانال‌هاي ارتباطي در دسترس، ميزان صرفه اقتصادي و صرفه‌جويي در هزينه‌ها، تعداد سازمان‌هاي مشابه، شدت رقابت بين سازماني، ميزان تنوع عنوان‌هاي تجاري، ميزان وفاداري به عنوان‌هاي تجاري، ميزان دسترسي به مواد اوليه و منابع حياتي 19
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني –براي کالا يا خدمات جايگزين ميزان آگاهي مشتري از نيازهاي خود، متوسط ميزان رضايت‌مندي از محصولات موجود، ميزان توان مشتري در مقايسه بين محصولات، ميزان ارزش پول نزد مشتري، ميزان وفاداري مشتري به محصولات موجود، ميزان قدرت تشخيص تفاوت بين محصولات –براي سازمان‌هاي رقيب سرعت پائين رشد بازار مصرف محصول، تعداد کم رقباي سازماني داراي ابعاد مشابه در کسب و کار، هزينه‌هاي ثابت بالا، هزينه کم خروج از رقابت با ديگران، ميزان اضافه ظرفيت، بزرگي واحدهاي اضافه نمودن ظرفيت، ميزان محصولات غيرمشابه يا تنوع در محصولات 20
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني –براي مشتريان خريد مقدار يا ارزش زياد محصولات توسط تعداد محدود مشتريان، هزينه پائين تغيير تامين‌کننده براي مشتريان، ميزان حساسيت نسبت به قيمت، تعداد گزينه‌هاي زياد براي خريد محصول، عنوان‌هاي کم‌رونق تجاري، تمايز کم محصولات مشابه، هزينه‌هاي پائين پس دادن محصول براي مشتري –براي تامين کنندگان وجود تامين‌کنندگان کم در زمينه نوع مشخصي از نيازها، هزينه‌هاي زياد تغيير از ساير تامين‌کننده‌هاي رقيب که براي مشتريان خرد کار مي‌کنند، عدم وجود يا امکان جايگزين نمودن تامين‌کننده با ساير تامين‌کنندگان، ارزش بالاي اقلام در حال تهيه از تامين‌کننده، توانمندي تامين‌کنندگان در يکپارچه‌شدن با مشتري يا جدا شدن از او،... 21
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني شروط اصلي موفقيت کسب و کار سازمان در بلندمدت (راهبردهاي اصلي رقابت سازمان): –عرضه محصولات با قيمت پائين‌تر از ساير رقبا –ايجاد و القاء تمايز بين محصولات سازمان و محصولات عرضه شده توسط ساير رقبا راهبردهاي دستيابي به قيمت کمتر براي محصولات: –افزايش حجم و تعداد توليد و سهم در بازار مصرف –بکارگيري خطوط قابل انعطاف براي توليد و توزيع محصول 22
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني تحليل راهبردهاي کاهش قيمت محصولات: –رابطه اساسي محاسبه قيمت تمام شده محصول –هزينه‌هاي توليد محصول= هزينه‌هاي ثابت + هزينه‌هاي متغير –تعريف هزينه‌هاي ثابت: هزينه‌هايي که در طول زمان به واحد توليدي يا سازماني تحميل شده و به تعداد توليد آن بستگي ندارد مثال: هزينه مديريت، پرسنل اداري، دفتر کاري و... –تعريف هزينه‌هاي متغير: هزينه‌هايي که مقدار آن وابسته به تعداد و حجم توليد محصول مي‌باشد. مثال: هزينه مواد اوليه، هزينه نيروي کار، هزينه استهلاک تجهيزات،... 23
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني مثال: راهبرد شرکت مرسدس بنز –نام محصول: اتومبيل ليموزين –نام طيف مشتريان: تجار و بازرگانان متمول –راهبرد رقابت با سايرين: راهبرد تمايز: – ايجاد کيفيت و قابليت اطمينان بسيار بالا، هزينه تعمير و نگهداري نسبتا کم، امکان بازگرداندن اتومبيل پس از يک دوره استفاده و دريافت اتومبيل جديدتر راهبرد قيمت: – قيمت محصول به نسبت ساير اتومبيل‌ها، زياد خواهد بود. 24
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني –نتيجه راهبرد: شاخص مورد استناد: درصد بکارگيري در ناوگان تاکسي‌راني اروپا نتيجه حاصل: افزايش درصد بکارگيري در ناوگان تاکسي‌راني اروپا –ورود مرسدس بنز به بازار خودروهاي ارزانتر 25
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني الزامات اعمال راهبردهاي رقابت در سازمان‌ها –الزامات اعمال راهبردهاي مديريت قيمت: مهارت‌ها و منابع مورد نياز –سرمايه‌گذاري پايدار و دسترسي پايدار به سرمايه –در اختيار داشتن مهارت‌هاي مهندسي فرآيندها –وجود مهارت مديريت سخت‌گيرانه نيروي کار الزامات سازماني –کنترل سخت‌گيرانه هزينه‌ها و ايجاد گزارشات دوره‌اي و مستمر کنترلي –ايجاد و بکارگيري نظام سازماني و مسئوليت‌هاي ساخت‌يافته –انگيزش مبتني بر اهداف کمي دقيق 26
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني الزامات اعمال راهبردهاي رقابت در سازمان‌ها (ادامه) –الزامات اعمال راهبردهاي ايجاد تمايز (Differentiation) : مهارت‌ها و منابع مورد نياز –توانمندي و قدرت در بازاريابي، استعداد و قدرت در نوآوري –مهارت‌هاي مهندسي و توسعه محصول –قابليت و قدرت بالا در انجام تحقيقات پايه –داشتن شهرت و اعتبار کافي در رهبري و مديريت کيفيت و فناوري –وجود همکاري قوي از سوي کانال‌هاي توزيع محصول 27
استراتژي‌هاي توسعه کسب و کار سازماني الزامات سازماني –قدرت هماهنگي قوي در فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه، توسعه محصول و بازاريابي –بکارگيري معيارها و انگيزه‌هاي فردي بجاي استفاده از معيارهاي کمي –ملايمت براي جذب نيروي کار ماهر و خلاق –توسعه روابط سازماني مبتني بر اطمينان و اعتماد 28
نکات و موضوعات متفرقه در مورد طراحي و تدوين راهبردهاي سازمان 29
نکات و موضوعات متفرقه در مورد طراحي و تدوين راهبردهاي سازمان تفاوت بين استراتژي سازماني و استراتژي کسب و کار سازماني –استراتژي سازماني: عمدتا معطوف به رويکردهاي تغيير و تحولات سازماني براي ايجاد حداکثر تعادل و برتري نسبت به محيط –استراتژي کسب و کار سازماني: معطوف به نوع، ترکيب و نحوه عرضه محصول يا محصولات سازماني به محيط براي ايجاد حداکثر تاثير يا برتري در آن مي‌باشد. 30
محورهاي اصلي در تعيين راهبردها راهبردهاي بقاء –هدف کلان: باقي ماندن در محيط کسب و کار راهبردهاي رقابت –هدف کلان: جلوتر بودن در محيط کسب و کار ميان رقبا راهبردهاي توسعه (ارتقاء) –هدف کلان: افزايش ابعاد مختلف کسب و کار 31
محورها و موضوعات اصلي در تعيين راهبردهاي سازمان يادآوري: –قالب بيان راهبردهاي سازمان موضوعات ممکن براي تعيين راهبردهاي تغيير در سازمان –ماموريت –محصول –ساختار سازماني –فعاليت‌هاي سازمان –جريان‌هاي سازماني (بخصوص جريان‌هاي گردش کار) 32
موضوعات پيشنهادي براي پژوهش طراحي چارچوب‌ها و فرآيندهاي خاص براي برنامه‌ريزي راهبردي سازمان‌هاي مختلف 33