1 Námsmat/próf-prófagerð – II Eðli námsmats Námskrárfræði og námsmat Mars 2006 MÞ/JK

2 Námsmat og einkunnagjöf “Einkunn er ófullkominn vitnisburður um ónákvæman dóm hlutdrægs og óstöðugs dómara um það hversu vel nemandi hefur náð óskilgreindu kunnáttustigi í óþekktum hluta af óákveðnu magni námsefnis.” "...a grade {is}...an inadequate report of an inaccurate judgment by a biased and variable judge of the extent to which a student has attained an undefined level of mastery of an unknown proportion of an indefinite amount of material." -Paul Dressel 1957 í BASIC COLLEGE QUARTERLY, Michigan State University, Winter 1957, p.6

3 Mat á kaffi, þyngd og hæð Huglægt? Hlutlægt? Eigindlegt? Megindlegt? Áreiðanlegt? Réttmætt (gilt)? Hvaða viðmið...?

4 Að meta mannlega hugsun og hegðun... Eigindleg sýn (qualitative): Er mat á mannlegri hugsun og hegðun lík mati á kaffi? Er um að ræða óformlegt og fremur óáreiðanlegt mat með óljósum viðmiðum? Gerum við ráð fyrir margbreytileika og smekk þeirra sem meta og margbreytileika þeirra sem eru metnir? Hvað getum við þá sagt um réttmæti og áreiðanleika? Hvað eru eiginlega áreiðanleiki og réttmæti?

5 Að meta mannlega hugsun og hegðun... Megindleg/magnbundin sýn (quantitative): Getum við metið mannlega hugsun og hegðun líkt og hæð hennar og þyngd? Er um að ræða formlegt mat með skýrum viðmiðum? Aflestur? Getum við alltaf útilokað margbreytileika og ólíkan smekk þeirra sem meta? Hvað getum við sagt hér um réttmæti og áreiðanleika? Hvað eru eiginlega áreiðanleiki og réttmæti?

6 Vandamál: Réttmæti og áreiðanleiki Hugsum okkur baðvog sem er vanstillt og sýnir 2 kg of lítið við endurteknar mælingar. Er matið (mælingin) áreiðanlegt (stöðugt)? Er matið (mælingin) réttmætt/gilt? Hvað ef vogin sýnir mismunandi tölur við endurteknar mælingar. Er mælingin áreiðanleg (stöðug)? Réttmæt?

7 “Intended Learning Outcomes” og “Intended Performance Outcomes” Hvers konar færni, kunnáttu og frammistöðu tökum við gilda sem staðfestingu á að nemendur okkar hafi lært það sem til stóð að þeir lærðu? Í framhaldi af því má spyrja: Skipir máli að huga að tilgangi námsmats? Hvað eigum við þá að meta? Hvernig eigum að meta? Hverjir eiga að meta? Hvenær á að meta? Hvaða viðmið eru við hæfi? Hvernig eigum við að vinna úr niðurstöðum og túlka þær? O.s.frv.

8 Viðmið við túlkun á námsárangri Hópmiðað mat/samanburðareinkunnir (norm- referenced interpretation/relative grading): Árangur túlkaður út frá niðurstöðum alls hópsins. Dæmi: Jón var þriðji hæsti í krossaprófi í eðlisfræði. Einkunn ræðst af árangri alls viðmiðunarhópsins Markviðmiðað mat/markbundnar einkunnir (criterion- referenced interpretation/absolute grading): Árangur túlkaður út frá því hvað hver getur af því efni sem lagt var fyrir. Dæmi: Jón sýnir þekkingu og skilning á mismunandi myndum orku o.s.frv....Einkunn ræðst af því Loks: Nemandinn sjálfur sem viðmið – framför frá einum tíma til annars

9 Hvernig má auka líkur á réttmæti og áreiðanleika? Skoðum vel ferlið: Markmið > “learning outcomes/performance outcomes” > mat > túlkun niðurstaðna. Heppilegt að hafa einhvers konar flokkunarkerfi til að kortleggja námsafraksturinn (learning outcomes): kunnátta/þekking, skilningur, beiting, greining, nýmyndun, mat, leikni (verkleg færni), viðhorf (siðferðilegir og tilfinningalegir þættir).

10 Flokkun Blooms og fél... Vitsmunasvið - stigbundið kerfi Nýmyndun – skapandi hugsunMat – gagnrýnin hugsun Greining Beiting Skilningur Þekking - minni Greining

11 Hagnýting flokkunarkerfis Þægilegt að nota “action verbs”: Þekkir, greinir á milli, velur, lýsir, mátar við, útskýrir, spáir fyrir um, setur fram, flokkar, gagnrýnir, ályktar, velur viðeigandi verkfæri, lætur í ljós skoðun, metur Eftir það: a)Matstæki hannað (atriðatafla), b)Valin viðeigandi matsatriði, c)þeim skipað niður, d)Hugað að matsaðstæðum, fyrirmælum o.s.frv.

12 Mikilvæg hugtök sem við höfum nú rætt: Ferlið: Markmið > “learning outcomes/performance outcomes” > mat > túlkun niðurstaðna Huglægt vs. hlutlægt mat Eigindlegt vs. megindlegt mat Réttmæti og áreiðanleiki Viðmið við mat á afmörkuðum verkefnum, t.d. gátlistar, viðmiðatöflur... Viðmið við túlkun á námsárangri